Мал?а досты? м??ы жо? малдан бас?а...

Саба?ты? та?ырыбы: Мал?а досты? м??ы жо? малдан бас?а.

Саба?ты? ма?саты: ?лы а?ын Абай ?мірі мен шы?армашылы?ы туралы білетіндерін еске т?сіре отырып, шы?армаларына талдау жасайды, ойшыл к?терген проблемалар та?ылымынан ?лгі алады.
Міндеттер:
1. Мазм?н?а байланысты міндет: А?ын шы?армаларыны? т?рбиелік м?нін т?сінеді, адамгершілік т?рбие берудегі а?ынны? философиялы? шолуларыны? ма?ызын т?сінеді.
2. Сыни ойлауды дамыту?а байланысты міндет: О?ушыны? д?ниетанымы ?алыптасады, шы?армашылы? ?абілеттері шы?далады, о?ушыны? азаматты? бейнесі ?алыптасады.
Саба?ты? т?рі: танымды? саба?ы
Саба?ты? ?дісі: Т?ртіп алу
К?рнекілігі: Абайды? ?мірі мен шы?армашылы?ына арнал?ан слайдтар жиынты?ы

Саба? ??рылымы
I. ?ызы?ушылы?ын ояту

«Мал?а досты? м??ы жо? малдан бас?а.» - Абайды? 1896 жыл?ы жаз?ан ?ле?і.

?р?айсысы 4 тарма?тан т?ратын 4 шума?. Шы?армаларында?ы басты ?зекті та?ырып - адамгершілік, ар, намыс м?селесі, сын семсерін с???ан жері - ынсапсыз байлы?, ?лшеусіз ?рескел билік десек, Абай б?л ?ле?інде ?алт?ысыз ке?ілмен халы? м?ддесін к?здейтін демократты? биік де?гейге кетеріліп, ?о?амды? мазм?ны аса ма?ызды шынды?ты? бет пердесінашып береді.

А?ын б?дан б?рын?ы сынында ар-?яттан б?зген, тойымсыз би-болыстарды ?анша айыптаса да, ара кідік оларды? ішінде де т?уірлері бар, ?р н?рсе адамына ?арай деген пікірді? ?шты?ын шы?арып ?оятын (Мысалы,«Бай сейілді.» ?ле?інде).

Б?л а?ын ?міріні? белгілі бір к?зе?іне ?ана т?н кемшілік екенін осы туындысы ай?ын д?лелдейді. Абай енді оларды «жа?сы», «жаман» деп б?ліп жармай, ?з заманы?да?ы барша би болыстар?а, байлар?а арылмастай ?кім айтады. Мал жи?ан адамны? д?ние?о?ыз, ??нсызды?ын барыншауытты тілмен, ?лтіре ешкерелейді. Байлы?ты? ондайлар?а бос к?піл, ?айырусыз билік ?шін ?ана керек екенін ашы? айтып, имандылы?тан, мейірім-сауаптан ада ?ал?ан жандар?а жиіркенішін білдіреді. Олар ?здері шош?а бол?ан со?, бас?а адамдар ит болып к?рінетінін ескертеді.

А?ын ?з журтына жаудай тиіп отыр?ан, ?о?ам денесіндегі осынау ж??палы дертті шеней отырып, о?ан ?арсы ?оятын, мер?зді сылып тастайтын к?шті де атайды. Ол-адал е?бек, ащы тер. Аштан ?лсе?де ары?ды сатпа деп, адалды??а, адамгершілікке ша?ырады.

Абай адамдарды? асыл ?асиеті байлы?та, билікте емес, ?ша? н?рсе: «ысты? ?айрат, н?рлы а?ыл, жылыж?рек» деп біледі.

Е?бек, сана, мейірім. Б?л - Абай?а дейінгі ?аза? а?ындары осынша ?ткір, уытты тілмен барынша ашынып айта ?ойма?ан т?жырым.

Туынды 11 буынды ?ара ?ле? уй?асымен жазыл?ан. Ал?аш рет 1959 жылы Санкт-Петербургте жары? к?рген «?аза? а?ыны Абай ??нанбай ??ылыны? ?ле?і» деген жина?та жарияланды. Шы?арма еш?андай тек стол. ?зг?ріске ?шырама?ан. ?ле? ?ара?алпа?, орыс, ?й?ыр т.б. тілдерге аударыл?ан.

Мал?а досты? м??ы жо? малдан бас?а

Мал?а досты? м??ы жо? малдан бас?а,
Аларында шара жо? алдамас?а.
Табысына табынып, ?алта? ?а?ып,
Той?анынан ?ал?анын берсе алаш?а.

Мал жияды ма?танын білдірмекке,
К?зге ш??ып, малменен к?йдірмекке.
?зі шош?а, ?згені ит деп ойлар,
Сорпа сумен, с?йекпен с?йдірмекке.

А?ылды деп, арлы деп, а?пейіл деп
Ма?тамайды ешкімді б?л к?нде к?п.
Осы к?нде мал ?айда, бо? ішінде,
Алтын алса?, береді бо?ынан жеп.

Осыны о?ып, ойлай бер, болса? зерек.
Е?бекті сат, ар сатып неге керек?
?ш а? н?рсе адамны? ?асиеті:
Ысты? ?айрат, н?рлы а?ыл, жылы ж?рек.

Абай ?лемін б?кіл д?ниеге таратушы кеме?гер ?лы М?хтар ?уезов «Мен Абай тере?інен ш?міштеп ?ана іштім» деген екен. Ал біз ?лы ??лама тере?іне бас ?ой?анымызбен тек ?ана сол тере?нен д?м татты? ?ой деп ойлаймын. Сол себептен о?удан, білуге ?мытушылы?тан, ізденуден жалы?пайы?.

IV ?йге тапсырма беру: ?ле?ді жаттау.
V Ба?алау
О?ушыларды е?бектеріне ?арай ба?алау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Мал?а досты? м??ы жо? малдан бас?а... »

Сабақтың тақырыбы: Малға достың мұңы жоқ малдан басқа...

Сабақтың мақсаты: Ұлы ақын Абай өмірі мен шығармашылығы туралы білетіндерін еске түсіре отырып, шығармаларына талдау жасайды, ойшыл көтерген проблемалар тағылымынан үлгі алады.
Міндеттер:
1. Мазмұнға байланысты міндет: Ақын шығармаларының тәрбиелік мәнін түсінеді, адамгершілік тәрбие берудегі ақынның философиялық шолуларының маңызын түсінеді.
2. Сыни ойлауды дамытуға байланысты міндет: Оқушының дүниетанымы қалыптасады, шығармашылық қабілеттері шыңдалады, оқушының азаматтық бейнесі қалыптасады.
Сабақтың түрі: танымдық сабағы
Сабақтың әдісі: Түртіп алу
Көрнекілігі: Абайдың өмірі мен шығармашылығына арналған слайдтар жиынтығы

Сабақ құрылымы
I. Қызығушылығын ояту

«Малға достың мұңы жоқ малдан басқа...» - Абайдың 1896 жылғы жазған өлеңі.

Әрқайсысы 4 тармақтан тұратын 4 шумақ. Шығармаларындағы басты өзекті тақырып - адамгершілік, ар, намыс мәселесі, сын семсерін сұққан жері - ынсапсыз байлық, өлшеусіз өрескел билік десек, Абай бұл өлеңінде қалтқысыз кеңілмен халық мүддесін көздейтін демократтық биік деңгейге кетеріліп, қоғамдық мазмұны аса маңызды шындықтың бет пердесінашып береді.

Ақын бұдан бұрынғы сынында ар-ұяттан бөзген, тойымсыз би-болыстарды қанша айыптаса да, ара кідік олардың ішінде де тәуірлері бар, әр нәрсе адамына қарай деген пікірдің ұштығын шығарып қоятын (Мысалы,«Бай сейілді...» өлеңінде).

Бұл ақын өмірінің белгілі бір көзеңіне ғана тән кемшілік екенін осы туындысы айқын дәлелдейді. Абай енді оларды «жақсы», «жаман» деп бөліп жармай, өз заманыңдағы барша би болыстарға, байларға арылмастай үкім айтады. Мал жиған адамның дүниеқоңыз, қүнсыздығын барыншауытты тілмен, өлтіре ешкерелейді. Байлықтың ондайларға бос күпіл, қайырусыз билік үшін ғана керек екенін ашық айтып, имандылықтан, мейірім-сауаптан ада қалған жандарға жиіркенішін білдіреді. Олар өздері шошқа болған соң, басқа адамдар ит болып көрінетінін ескертеді.

Ақын өз журтына жаудай тиіп отырған, қоғам денесіндегі осынау жұқпалы дертті шеней отырып, оған қарсы қоятын, мерөзді сылып тастайтын күшті де атайды. Ол-адал еңбек, ащы тер. Аштан өлсеңде арыңды сатпа деп, адалдыққа, адамгершілікке шақырады.

Абай адамдардың асыл қасиеті байлықта, билікте емес, үшақ нәрсе: «ыстық қайрат, нүрлы ақыл, жылыжүрек» деп біледі.

Еңбек, сана, мейірім. Бұл - Абайға дейінгі қазақ ақындары осынша өткір, уытты тілмен барынша ашынып айта қоймаған тұжырым.

Туынды 11 буынды қара өлең уйқасымен жазылған. Алғаш рет 1959 жылы Санкт-Петербургте жарық көрген «Қазақ ақыны Абай Құнанбай ұғылының өлеңі» деген жинақта жарияланды. Шығарма ешқандай тек стол. өзгөріске үшырамаған. Өлең қарақалпақ, орыс, ұйғыр т.б. тілдерге аударылған.

Малға достың мұңы жоқ малдан басқа

Малға достың мұңы жоқ малдан басқа,
Аларында шара жоқ алдамасқа.
Табысына табынып, қалтаң қағып,
Тойғанынан қалғанын берсе алашқа.

Мал жияды мақтанын білдірмекке,
Көзге шұқып, малменен күйдірмекке.
Өзі шошқа, өзгені ит деп ойлар,
Сорпа сумен, сүйекпен сүйдірмекке.

Ақылды деп, арлы деп, ақпейіл деп
Мақтамайды ешкімді бұл күнде көп.
Осы күнде мал қайда, боқ ішінде,
Алтын алсаң, береді боғынан жеп.

Осыны оқып, ойлай бер, болсаң зерек.
Еңбекті сат, ар сатып неге керек?
Үш ақ нәрсе адамның қасиеті:
Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.

Абай Әлемін бүкіл дүниеге таратушы кемеңгер Ұлы Мұхтар Әуезов «Мен Абай тереңінен шөміштеп қана іштім» деген екен. Ал біз Ұлы ғұлама тереңіне бас қойғанымызбен тек қана сол тереңнен дәм таттық қой деп ойлаймын. Сол себептен оқудан, білуге ұмытушылықтан, ізденуден жалықпайық.

IV Үйге тапсырма беру: өлеңді жаттау.
V Бағалау
Оқушыларды еңбектеріне қарай бағалау.