Саба?ты? та?ырыбы:
Ма?саты:
Саба?ты? т?рі, типі:
?олданылатын ?діс-т?сілдер:
П?наралы? байланыс:
К?рнекілік:
Пайдалан?ан ?дебиеттер:
І. ?ызы?ушылы?ты ояту
ІІ. Ма?ынаны тану
ІІІ. Ойтол?ау
Ма?ал-м?телдер - халы? поэзиясыны? жанрлы? т?рі
1. Ма?ал мен м?телдегі т?йінделген ой ?орытындысы, ат?аратын ?ызметі ж?не ?р?айсысыны? ?зіне т?н ерекшеліктері жайында білім алуына к?мектесу;
2. М?нерлеп о?у, т?сініп о?у да?дыларын дамыту, ?лтты? сана, ?лтты? т?лімді ?алыптастыру;
3. К?ркем ?дебиетті с?йіп о?у?а, ?дебиет ?нерін ба?алай білуге баулу
д?ст?рлі саба?
т?сіндіру, іздендіру, с?ра?-жауап, ??гімелесу
?аза? тілі, тарих, музыка, жаратылыстану
?аза? тілі (о?улы?)
о?улы?, т?рмыс-салт жырлары жайлы ?дебиеттер
Саба?ты? барысы
1. Амандасу, жо?тама жасау, о?ушыларды саба??а дайындау.
2. ?йге тапсырманы с?рау.
Мазм?ндау, т?рт т?лік мал?а байланысты ж?не наурыз?а байланысты ?ле?-жырларды жаттап келу
«?аза?ты? ма?алдарыны? к?біні? іске татырлы?ы да бар, іске татыма? т?гіл, не ??дайшылы??а, не адамшылы??а жарамайтыны да бар».
Абай ??нанбай?лы
«С?зді? к?ркі - ма?ал» деген аталы с?з бар. Ма?алды? к?мегімен айтайын дегені?ді ?намды да ?тымды жеткізуге болады. Мысалы, «Е?бек етсе? ерінбей, тояды ?арны? тіленбей» деп айтыл?ан а?ыл кімге ?намайды дейсі?. Ма?ал-м?телдер – ауыз ?дебиетіні? бір т?рі. Ма?ал-м?телдерде к?бінесе на?ыл, а?ыл айтылады. Жаманнан са?тандырып, жа?сыны ?лгі етеді. Ма?ал-м?телдерді? м?ндері, та?ырыптары ?р алуан: е?бек пен ерлік, жа?сы мен жаман, досты? пен ?асты?, а?ыл мен ?нер-білім, ынтыма? пен бірлік, Отан туралы, т.б. болып келеді. Халы? ?мірдегі ?з ба?ылауларын ?орытындылап, т?жырым жасап, ?й?асты с?здермен ?неге, ?лгі боларлы? ма?алдар жасап отыр?ан. Ма?ал-м?телдер ?ле? с?з сия?ты к?ркем, ?й?асып т?рады. С?йлемдері ?те ы?шам, басы арты? с?з болмайды, с?здерді бас?а с?збен алмастыру?а келмейтін т?ра?ты келеді. А?ын-жазушылар шы?армаларыны? жа?сы с?здері де ма?ал?а айналып кетіп отырады.
Ма?ал - м?тел та?ырыптары.
- Отан, ту?ан жер, атамекен туралы.
- Е?бек туралы
- Ерлік батырлы??а арнал?ан
- Ынтыма?, бірлік, татулы??а арнал?ан
- Досты?, жолдасты? туралы
- О?у, білім, ?нерге арнал?ан
- Адамгершілікке ж?не жа?сы- жаман мінезге байланысты.
- Отбасын, ата- ананы ?адірлеу, ?лкенді сыйлау?а байланысты.
- Т?р т?лік мал?а, к?сіпке, егіншілікке байланысты.
Ма?ал- м?телдерді? ??рылымды? ерекшеліктері
А) Ма?ал- м?телді? ?н бойында поэзия?а т?н жина?алы?, ?нділік, саздылы?, ?й?ас, ыр?а?тылы? бай?алады.
Ерді? ісі- келіс, езді? ісі-керіс
?) Ма?ал- м?телдерде халы? с?зді барынша ?немдеген,с?з тастап кетіп те отыр?ан
«А?ыл- жастан, асыл- тастан» дегенде «шы?ады» с?зі ?алып ?ой?ан. Біра? т?сіп ?ал?ан с?з ?зінен- ?зі ой?а оралып, ишарамен білінеді.
«А?аш тамырымен, адам досымен мы?ты»
Б) Ма?ал- м?телдер тура ж?не ауыспалы ма?ынада ?олданылады.
«?нер алды, ?ызыл тіл», «Ер ?анаты- ат», «Елін с?йген ер болар»
Ауыспалы ма?ынады.
«?ызым са?ан айтам, келінім сен ты?да», «Не ексе?, соны орасы?»
В) Ма?ал- м?телдерде бейнелі к?ркем с?з айшы?тарыны? нелер асылы кездеседі.
Айырмашылы?ы
Ма?ал -Ма?алда ой тияна?ты болады. Ма?алдарды? танымды? та, т?рбиелік те м?ні зор.
М?тел-к?бінесе айтылатын ойды? ?шы?ы, т?спалы ?ана болады. Мысалы, «Ауырды? астымен, же?ілді? ?стімен». М?нда?ы ой тияна?та емес.
Тапсырмалармен ж?мыс:
- Б?рын кездеспеген ?иын с?здерді? ма?ынасын ашып т?сіндіру
зейнет – е?бек ра?аты, жемісі, игілік
елгезек – айт?анда екі еткізбейтін, тіл ал?ыш, пысы?
м?рат – ал?а ?ой?ан ма?сат, арман, тілек
т?уекел – бір іске жалта?тамай белді бекем бу?анды?
батпан – ?ола?пандай, ?п-?лкен
мыс?ал – болар-болмас, аз?антай, кішкентай
ш?міш-ожау
- Ма?ал-м?телдерді о?ытып, ма?ынасын ашу
- Берілген тапсырмалар бойынша ж?мыс ж?ргізу
№
Ма?ал - м?телдер
Та?ырыптары
1
Денсаулы? – зор байлы?
.
2
.
?нер – білім
3
Досы к?пті жау алмайды,.
.
4
.
Е?бек
5
Ата к?рген о? жонар,.
.
6
.
Ынтыма?, бірлік
7
Ерді намыс ?лтіреді,.
.
?йге тапсырма беру:
Ма?ал-м?телдерді жаттап келу ж?не та?ырыпты мазм?ндау.
