М.Әуезов "Біржан сал Абай ауылында" сабағына әдеби - танымдық журнал

Ә д е б и – т а н ы м д ы қ ж у р н а л

Ә д е б и е т ә л е м і

«Армысыңдар, ақжүректерім!»

Бүгінде еліміз айрықша мереке – тәуелсіздігіміздің 25 жылдығын тойлауда. Тәуелсіздік әрбір қазақстандық үшін мәні мен мазмұны терең, баға жетпес басты байлығымыз. Оны сіздердің балғын жүректеріңіз жете түсінеді деп есептейміз. Еркін елдің бүгінгі ұландары азат Отанымыздың елтұтқа азаматтары болады деп барша жұрт сенеді.

Бас редактор

1

«Білгенге маржан...»

Журналымыздың алдыңғы нөмірінде “Біржан сал Абай ауылында” атты “Абай жолы” романынан үзінді жариялаған едік. Енді сіздердің мәтінді қалай түсінгендеріңді тексеріп көрмекшіміз.

1-топ

1.Абай жолы” романы неше кітаптан тұрады?

Б8.

Б7.

Б6.

2.Роман-эпопея неше тараудан тұрады және қанша тілге

аударылған?

3.Әуезов алғашқыда романға қандай ат бермек болды?

2-топ

1.Үзіндінің басты кейіпкерлері кімдер?

2.Біржан салды Абай ауылы қалай қарсы алды?

3.Біржан салдың салған әнінен Абай қандай сезімге бөленеді

және оған қандай баға берді?

3-топ

1.Абай Біржанның өнеріне қандай өлең арнап жазды?

2.Әмір кім? Әйгерімнің шын аты кім?

3.Біржан аттанарда өз үйінен дәм татқызған кім еді,

ол жерден әнші-ақын қандай сый-құрмет көрді?

2

«Қыр-сыры мол дүние»

Сіздер аталмыш шығарманы қандай бөлімдерге бөлер едіңіздер? Ұсыныстарыңызды жазыңыздар.

Б4.

Б6.

Б1. Ән құдыреті

Біздің

ұсынысымыз

Б7.

Б2. Жанботаға төрелік

Б8.

Б3. Әмірдің өнері

Б5.

3

3

«Кейіпкерлер әлемі»

Мәтіндегі басты кейіпкерлердің бейнесін ашыңыз.

“Тұжырым” кестесі

1- топ

Өнер иесі	Порт- реті	Орын- даған әні	Адами қасиеті
Абай

2-топ

Бір	Порт- реті	Орын- даған әні	Адами қасиеті
Әйгерім

3-топ

Бір	Порт- реті	Орын- даған әні	Адами қасиеті
Біржан

4

«Ойлан да тап!»

Балалар, бұл бетте Біржан сал шығармашылығына қатысты тапсырмалар берілген. Дұрыс жауапты табуға тырысып көріңіздер. Алдымен мына сұраққа жауап беріп көріңізші.

Ән және өнер дегенді қалай түсінесіздер?

1.Біржан сал бір сұлу қызы бар өзімен тұстас, замандас Көлбай, Жанбай деген азаматтары бар үлкен елге келеді. Біржанның әнші екенін, жұртына қадірлі екенін біліп тұрып, Көлбай мен Жанбай салға өзі қалағандай құрмет көрсетпейді. Жұрт алақанға салған серіні менсінбегендей сипат көрсетеді. Осыны байқап Біржан таңертеңінде бір ғажап әнді туғызады. Бұл бір қарағанда қызға еркелеп, сол ауылдағы әдемі аруға айтқан назындай болып көрінгенімен, екінші жағынан Көлбай, Жанбайға да тиетіні байқалады. Біржанның бұл қай әні?

.2.Біржан жасы ұлғайған шағында Жетісудағы аты көпке мәшһүр ақын қызды іздеп барып айтысады. Сол ақын қыз кім?

.3.«Жанбота» әнінің шығу тарихын айтып беріңіз.

Біле жүрген абзал!

• Біржанның бізге 40-қа жуық әні жеткен

• Біржан Абайдың “Мен көрдім ұзын қайың құлағанын” өлеңіне ән шығарған.

• Мұқан Төлебаев “Біржан-Сара” операсын жазған

5

«Артық болмас білгенің...»

Балалар, кейіпкерлерге талдау жасадық. Енді төмендегі тапсырмаларды орындап көріңіз.

І топтың тапсырмасы:

Шығармада кездесетін салт-дәстүрлерді табыңыз және олардың мағынасын түсіндіріңіз.

ІІ топтың тапсырмасы:

Шығармадан көнерген сөздерді теріп жазыңыз.

ІІІ топтың тапсырмасы:

Шығарманың композициялық құрылысын сатылай кешенді талдау:

Шығарманың композициялық құрылысы

Әңгіменің басталуы-

Әңгіменің дамуы-

Әңгіменің байланысы-

Әңгіменің шиеленісуі-

Әңгіменің шешімі-

Әңгіменің қорытындысы

6

6

«Сыр толғау»

Балалар, сіздерді бізбен ой бөлісуге шақырамыз.

1.Абай арманы не?

2.Біржан арманы не?

7

Үйге тапсырма.

Ұлжан, Үмітей, Керімбалаға сипаттама жазып бізге міндетті түрде жіберіңіздер.

Өздеріңдей ақылды, белсенді оқушылар біздің әрбір нөмірімізді асыға күтеді деп сенеміз!

8

Қорытынды

« Ж ү р е к ж а р д ы »

Бүгінгі сабақтан алған әсеріңізді қалаған бір әріпті таңдап, содан басталатын сөздер арқылы білдіріңіздер.

9