М.Мағауин "Бір атаның балалары"

Мұхтар Мағауин “Бір атаның балалары”

Мұхтар Мағауин - аса көрнекті жазушы, белгілі әдебиет зерттеушісі, ғалым.

Мұхтар туралы ойлар

«Мұхтар Мағауин – бүгінгі ұрпақтардың да, келешек ұрпақтардың да алдында айрықша еңбегі бар айтулы қаламгер » Әбіш Кекілбаев

« Сен біздің қазақ ойының, санасының, әдебиетінің бағына туған қайраткерсің. Сенің қаламыңнан туған шығармаларың да қазақ тарихының, санасының мәртебесін көтеруге қызмет етіп келеді»

Мырзатай Жолдасбеков

«Аласапыран»

роман-диология

«Қобыз сарын»

моногафия

«Тазының өлімі»

«Шақан-Шері»

«Көкбалақ»

Негізгі

шығармалары

«Бір атаның

балалары»

«Көк мұнар»

романы

«Жүйріктің

тағдыры»

Күтілетін нәтиже

- Топтық жұмыс жасауға үйренеді;

-Әдебиетке қызығушылығы артады;

-Өзіндік ой-пікірі қалыптасады;

• Видеоролик

“ Авторға сұрақ қою” стратегиясы

Б ірінші топ оқырман болып,екінші топқа сұрақ қояды.Екінші топ автор болып бұл сұрақтарға жауап береді.

4

Үкімет ауданның

тоғыз колхозына

елу төрт бала жіберген

болатын.

Басқарманың ауылға әкелгені алты бала еді.

Осы ауылдан соғысқа

қырық үш азамат кетіп еді.

Зигфридтің 49 асығы болды.

Ахметтің соғысқа кеткен үш ұлы болды.

Портрет.

І-топ : - көк көзді, жалбыраған ұзын сары шашты сары бала. Кірпігі мен қасы сары.

ІІ-топ: - ширатылған ұзын бозғылт мұрт, шоқша сақалды, өңі желмен күнге тотыққан ақ сұр шал.

ІІІ-топ: -қара галифе шалбарлы, әскери гимнастеркалы жігіт.

Кейіпкерлер

Мінез-құлқы, іс-әрекеті

Зигфрид

Ахмет қария

Дәуренбек

Кейіпкер сөзі

Әй, өңшең қара сирақ! Мына Зекеннің бетінің балшығын жуып, суға малтытып үйретіңдер

басқарма

Дәуренбек

Құртқан екен ғой. Оған бұл арада ахаңның жирен қасқасынан басқа ат жетпейді.

Жетісіп отырған ешкім жоқ, түгел кем-кетікпіз. Төрт-бес жұмысшы қосылғаннан азаматтың орны толмас деп, ең ұсағынан таңдап алдым.

Ахмет

Аха, ісектің терісін әкеліңіз. Бүгін тартылмаған көкпар сірә, тартылмайды.

Берден

Тілеубай

Сіздерден жасыратын несі бар, тегі жаман неміс. Бұлбаланың орны детдом емес еді, панасыз қалған соң алынған екен.

Кейіпкер сөзі

Әй, өңшең қара сирақ! Мына Зекеннің бетінің балшығын жуып, суға малтытып үйретіңдер

басқарма

Дәуренбек

Құртқан екен ғой. Оған бұл арада ахаңның жирен қасқасынан басқа ат жетпейді.

Жетісіп отырған ешкім жоқ, түгел кем-кетікпіз. Төрт-бес жұмысшы қосылғаннан азаматтың орны толмас деп, ең ұсағынан таңдап алдым.

Ахмет

Аха, ісектің терісін әкеліңіз. Бүгін тартылмаған көкпар сірә, тартылмайды.

Берден

+

+

Тілеубай

Сіздерден жасыратын несі бар, тегі жаман неміс. Бұлбаланың орны детдом емес еді, панасыз қалған соң алынған екен.

+

+

+

. Шығармадағы ұлттық ойын, салт-дәстүрдің көріністеріне талдау

· Тілін кәлимаға келтіру

· Сүндетке отырғызу

· Асық жілік ұстар тойы

· Аттың тізгінін ұстау

· Асық ату (видео)

• Мұсылманның бес парызының бастысы тілді кәлимаға келтіру. Тілді кәлимаға келтіру, яғни «Лә иллаха иллаллах, Мұхаммед расуллаллах» (АЛЛАДАН басқа Тәңір жоқ, Мұхаммед оның елшісі) деп айтып оянып, ұйықтау;

“ Асық жілік ұстар” тойы

• Ер балаға асық жілік, қыз балаға тоқпақ жілік ұстату. Баланың қолына жілік ұстатып, көпшілікті бұған куә ету болса асырап алатын әке мен шешенің де жұрт алдында оларды тумады деп бөлмеу туралы беретін уәдесі, анты. Жұрт алдында жілік ұстану салты екі жағынан да бала аяу, бала беру ісіне ризашылығын білдіру.

• Асық ату — бұл асық ойынының ең бір ептілікті қажет ететін тұсы. Ойыншы қажетті асықты атқанда екі қолдың он саусағының кез-келгенін пайдаланады. Бірақ ату кезінде саусақты сүйретіп немесе жай түртіп атуға болмайды. Бұлай істеген жағдайда асық келесі ойыншыға ауысады. Асық атудың әдісі — ойыншы көндегі асықтың орналасуына қарай асықтарды атады.  

Сөздікпен жұмыс

• - өте алыс жер
• - әскери формада шымыр,тығыз матадан істелген сырт көйлек
• - адамның жоқ мүшесінің орнына ыңғайланып жасалған жасанды мүше
• - ер-тоқымды жылжытпай ұстап тұру үшін аттың бауырын орай тартатын жалпақ қайыс тартпа
• -егін шабатын машина

Сөздікпен жұмыс

• Шалғай- өте алыс жер
• Гимнастерка - әскери формада шымыр,тығыз матадан істелген сырт көйлек
• Протез- адамның жоқ мүшесінің орнына ыңғайланып жасалған жасанды мүше
• Айыл- ер-тоқымды жылжытпай ұстап тұру үшін аттың бауырын орай тартатын жалпақ қайыс тартпа
• Лобогрейка-егін шабатын машина

Мәтіннен тұрақты тіркес,мақал-мәтел,бейнелі сөздерді табу.

• Тұрақты тіркестер
• Мақал-мәтел
• Теңеу сөз

Салыстыру

Соғыс кезіндегі балалардың жетімдіктің салдары мен тағдыры

Біздің заманымыздағы жетім балалар мен олардың тағдыры

4- кесте

Түйіндеу

Әдеби дәйектер

қорытындылау

тұжырымдау

Әдебиет пен тарихтың өзара үндестігі

Қорытынды

Ел-жұрт аш-жалаңаш соғыс кезінде немістің жетім баласын бауырына басып, басынан сипаған баяғы  Ахмет шал қайда? Сол рух неге жоқ? Мұхтар Мағауиннің «Бір атаның балалары» дейтін әңгімесі есіңізде ме? Председатель бір қора баланы арбаға отырғызып, ауылға алып келеді . «Халайық, мына балалардың әке-шешесі бомба астында өлген , – дейді ел ағасы. – Бірі – белорус, бірі – украин, бірі – орыс. Бір-бір баладан асырап аласыңдар!» Бәрінің жанарына жас үйіріліп тұр. Көп үйге қарақағаз келген. Сонда қазақ «оққа ұшқан баламның орнына жарылқағыр Құдай бала беріп тұр» деп шүкірлік етіп, кең құшағын ашты ғой. Қара сирақ, шибұт топ баланың ішінен шошайып жалғыз бала қалады. Неміс баласы – Зигфрид. Ауылдың әйелдері бетін шымшиды. «Масқара, фашистің баласы» дейді... «Тіпәй, беті құрсын...» Сол кезде Ахмет ақсақал не деп еді?! «Тәйт, – деп тыйып тастады. – Білсеңдер, көзінен сорасы аққан нағыз тас жетім осы!» Кейін ол бала Зекен Ахметұлы болды. Қандай қиын-қыстау кезең болсын, қазақ бір жапырақ нанға зар болып отырып, өзінің жетіміне қосып, өзгенін жетімін де асырады. Ал сол рухы мықты адамдар қазір әдебиет кейіпкері болып қана қалды ма?

«Алаш айнасы» газеті Автор: Дәурен ӘБДІРАМАНОВ

Әдеби дәйектер

Әдебиет пен тарихтың өзара үндестігі

Тарих

Әдебиет

Ұлы Отан соғысы

Азаматардың соғысқа аттануы

Тылдағы еңбек

Ауыл адамдарының еңбегі

Саяси қуғын-сүргін

Ахметті «қызыл ала жаға-лылар» келіп, ауданға әкетуі

Эвакуация саясаты

Ахметтің «Қызыл ту» ауылына қоныс аударуы

Үндестік

Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ халқының қаһармандық ерлігін, ұлттық сипатын , адамгершілік қасиеттерін таныту

« Елімізді 2050 жылы барысқа айналды-ратын күш - бүгінгі мектеп партасында отырған оқушылар мен жастар »

Н.Ә.Назарбаев