М.Ма?атев Райымбек, Райымбек!» поэмасы

Сабақтың тақырыбы: М.Мақатев Райымбек, Райымбек!» поэмасы

Білімділік мақсаты: шығарманың мазмұнын меңгерте отырып, бөлімдер арқылы жұмыс жүргізу, талдау.

Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, шығармашылық ізденіске баулу.

Тәрбиелік мақсаты: Отанын қадірлеуге, патриоттыққа, елін, жерін, сүйе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау, тірек сызбалар тест.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, ақын суреті, кітаптары

Пән аралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ тілі

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі

2.Үй тапсырмасын сұрау

1.Ақын өлеңдерінің тақырыптары, ерекшелігі

Ақын өлеңдерінің тақырыптары

2.Мұқағалидың прозалық шығармалары

3.Аудармалары, поэмалары

3.Миға шабуыл.

Қара таудың басынан көш келеді

Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді

Қарындастан айырылған қиын екен

Екі көзге мөлдіреп жас келеді.

Осы өлең жолдар тарихта қандай кезеңмен есте қалады? Ел қайда барады, тайлақ неге бос келеді?Қарындасынан нег е айырылып отыр? ( балалар сұраққа жауап береді)

Ендеше, балалар, бүгінгі өтетін жаңа сабағымыз поэзияның падишасы, ақиық ақын М.Мақатевтың « Райымбек, Райымбек» поэмасы

Дәптерімізді ашып, бүгінгі күннің жадын жазайық.

Поэма дегеніміз не?

...Жеткіз жұр тқа бүгінін, өткендерін

Қысын, күзін жазы мен көктемдерін

Жадында тұтсын ұрпақ, жасырмай айт

Ақтабан шұбырынды өткелдерін,

Аруды арам жандар өкпендерін,

Бозіңген ботасы өлген бой жаза алмай

«Елім -ай»

Аруана шөккен жерін.

Өлшесін бүгінімен өткендерін

Кемел, ойлы ақынның қай туындысы болмасын өз еліне, жеріне деген шексіз махаббаттан туған дүниелер.Терең оймен, ыстық ықылас сезіммен, халқын сүйген жүрекпен жазылған Мұқағали шығармаларының бірі- «Райымбе, Райымбек» поэмасы!

«Қара таудың басынан көш келеді»,

Қара жорға шайқалып бос келеді.

Қара түнді жамылып қара қазақ

Қара түнді басынан кешкен еді.

Қара қайғы көрсетпей ештеңені,

Қара жауы қанатын кескен еді...

Осы шумақтақтағы қара тау, қара жорға, қара күн, қара түн,

қара қайғы, қара жау тіркестерінен не аңғаруға болады?

Басындағы айтқан «Елім-ай» өлеңіменен қандай ұқсастығы бар?

Ендеше балалар поэманың мазмұнын үйде оқып келуге берілген болатын. Төмендегі жоспар бойынша поэмаға талдау жасаймыз.

«Райымбек, Райымбек!» поэмасы

1- бөлім 2-бөлім 3-бөлім

«Қаратудың басынан көш келеді»

«Дауасы жоқ жан екен, оты жанған, Ілесіңдер , осыған оты барлар»

«Өзің бала болсаң да, сөзің дана, отты екен, Ақ күн тусын алдыңнан Басқа айтарым жоқ бөтен»

Оқушылар бірлесе отырып шығаманың композициялық жоспарын құрады.Компазициялық жоспар

1.Оқиғаның басталуы Жау шапқан қазақ ауылдары

2.Оқиғаның байланысы Жыраудың балаға кездесуі

3.Оқиғаның өрбуі Жырау мен баланың әулиеге барып тәу етуі

4.Оқиғаның шиеленісуі Баланың өз атын ұрандауы, жұрттың наразылығы

5.Оқиғаның шарықтау шегі Қатал сын.

6.Оқмғаның шешімі Райымбетің қолбасшылыққа қол жеткізуі

Оқушыларға тапсырма беру

1 оқушы. Талдау (шығармадан троптың түрлерін табу)

Теңеу Қатыгез құмға біткен қараағаштай, бүйрегіндей сиырдың,күшік

тазыдай , қораға түскен арландай

Метонимия Күрең ат тарпып, қара темірді шайнаған

Метафора Бұл да бір асау құрық көрмеген құлын ғой қиқулаған қалың

қол құйын дерсің

Кейіптеу қазақ қанын сылқитып жатыр дала.

2- оқушы.Сипаттау (интерактивті тақтаға оқушылар жазады) Поэмадағы кейіпкерлеріне іс-әрекеттеріне сипаттама бере отырып, мінездеме беру

Райымбек

Түке

Қабай жырау

Би

Ел басқарушы

Қатал басшы

3 оқушы. Салыстыру. Венн диагарммасы

Райымбек Ұқсастығы Абылай

Ер, батыр, елінің

Еркіндігі үшін күрескен

Есімін ұрандап жауға қарсы шыққан

«Поэзия минуты» поэмадан ата мен баланың диалогын мәнерлеп оқу.

«Сен маған, мен саған» әдісі. Туған жер туралы мақал-мәтелдер айту

Сабақтың бекіту. Семантикалық картамен жұмыс.

№	Мына сөздерді кім айтты?	Райымбек	Қабай жырау	Әлмерке би	Түке
1	Сен ғанасың,құлыным сен ғанасың Мен де көпке барамаспын сен қаласың
2	Басын тартпас «батыр ғой» несі кетсін,Басын тартса, сөз басқа есі кетсін
3	Қара жерге қаратып кетті-ау, қағынды, Уатып кетті-ау, уатып кетті-ау тауымды
4	Қайтсем екен? « Аттан!» деп ағайынға,

V. Қорытындылау.

М.Мақатев ұқсастықтары Р.Ғамзатов

Эссе

VІ.Үйге тапсырма.: эссе «Адамзаттың баға жетпес байлықтары»

VІІ.Бағалау

Сабақтың тақырыбы: Расул Ғамзатов «Менің дағыстаным» «Ана тілі»

Білімділік мақсаты: Дағыстанның халық ақыныРасул Гамзатовтың өмірі мен шығармашылығы, ақындық өнері, ақын шығармаларының идеясын таныту.

Дамытушылық мақсаты:Оқушылардың шығармашылық қабілетін , ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты: Оқушаларды тілін, елін, жерін, сүйе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ- жауап

Сабақтың көрнекілігі: ақын суреті, интерактивті тақта

Пән аралық байланыс: Сурет, қазақ тілі

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау (Омар Һәйәм)

ІІІ.Өткен сабақты пысықтау

1. Омар Һәйәм кім болған?

2. Қандай ғылымдармен айналысқан?

3. Өлеңдерінің мәні мен мағынасы қандай?

«Ақын өлеңдерінің тақырыбы»

ІV.Жаңа сабақ

Расул Ғамзатовтың өмірі мен шығармашылығы жайында «Сен маған, мен саған оқу әдісі бойынша өздері оқып түсіндіреді»

«Менің дағыстаным» шығармасын талдау.(композициялық талдау)

-Аварлық кісінің «Елді аңсау» суретінде өзін тауды басқан тұманға теңеуінің себебі неде?

-Тікенек басындағы құстың оқиғасы мен суретші өмірінде қандай ұқсастықтар бар? Айырмасы қандай?

-Анасы неге адасқан ұлын кешірмеді?

Ендеше кезекі «Поэзия минутына» кезек берейік.Оқушы мәнерлеп оқып ақынның айтайын деген ойын сыныпқа жеткізу.

Туындыгер түсінде не көрді? Өлейін деп жатқан кісіні тірілткен не құдірет.Өз ана тілің туралы қандай өлең білесіңдер.

Тіл туралы ұлылардан қалған қандай сөздерді білесіңдер.

V. Сабақты бекіту.

№	Мына сөздерді кім айтты?	суретші	Ана	Расул
1	Тұман-ол таудың көз жасы.Тұман- бұл мен.
2	-Сендер аварша сөйлестіңдер ғой?
3	Елге неге қайтқыңыз келмейді.

VІ. Сабақты қорытындылау.

М.Мақатев ұқсастықтары Р.Ғамзатов

VІІ.Үйге тапсырма : Расул Ғамзатовтың «Ана тілі» өлеңінен үзінді жаттау. Тіл туралы шығарма жазу.

VІІ. Бағалау .