?йге берілген лиро-эпосты? жырын с?раймын. О?ушылыр?а бірнеше с?ра?тар ?оямын.
б) Жа?а саба?ты т?сіндіру:
Ертедегі ?аза? поэзиясында сюжетті ??гімеге ??рыл?ан жырларды? бір б?лігі лиро-эпос деп аталады. Егер батырлар жырыны? басты та?ырыбы, к?рделі ??гімесі ел ?ор?ау жайы болса,лиро-эпосты? жырларды? олардан айырмашылы?ы-онда к?бінесе бір-біріне ?ашы? бол?ан адамдар жайы,оларды? ?уанышы мен арман –м??ы,?ай?ы-шері суреттеледі.
Лиро-эпосты? жырды? ішіндегі та?ырыбы,о?и?асы,??рылысы жа?ынан ерекше орын алатын ж?не халы? арасында к?п тара?анны? бірі –« ?озы К?рпеш-Баян с?лу» жыры.
Жыр тек ?ана ?аза? арасында ?ана емес,к?ршілес бол?ан,т?рмыс-салты, тіршілігі ??сас елдерде де айтылып ж?рген жыр.
Жыр к?п вариантты болып келеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
Үйге берілген лиро-эпостық жырын сұраймын. Оқушылырға бірнеше сұрақтар қоямын.
б) Жаңа сабақты түсіндіру:
Ертедегі қазақ поэзиясында сюжетті әңгімеге құрылған жырлардың бір бөлігі лиро-эпос деп аталады. Егер батырлар жырының басты тақырыбы, күрделі әңгімесі ел қорғау жайы болса ,лиро-эпостық жырлардың олардан айырмашылығы-онда көбінесе бір-біріне ғашық болған адамдар жайы,олардың қуанышы мен арман –мқңы,қайғы-шері суреттеледі.
Лиро-эпостық жырдың ішіндегі тақырыбы,оқиғасы,құрылысы жағынан ерекше орын алатын және халық арасында көп тарағанның бірі –« Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры.
Жыр тек қана қазақ арасында ғана емес,көршілес болған,тұрмыс-салты, тіршілігі ұқсас елдерде де айтылып жүрген жыр.
Жыр көп вариантты болып келеді.
Зерттеуші ғалым
жылы
Қай жерде,кімнен
формалары
Орыс ғалымы
Саблуков
1830
Семейдегі көкпектілік жыраудан
Жазып алған
Ғ.Дербісалин
1834
Омбының губернаторлық Кеңесінде іс жүргізуші болып істеген
Бір үлгісін хатқа түсіреді.
Андрей Фролов
1841
Бұрынғы Аягөз сыртқы окургтік приказының тілмашы
Қазақ ақындарының айтуынан жазып алған.
Ш.Уалиханов
1851
Атақты Жанақ ақыннан
Жазып алады.
А.С.Пушкин
Орынбор жанындағы ауылдарда болып
Естіп жазып алады да поэма етіп жазуды ойлайды.
М.Путинцев
1865
Қазақстанға келіп
Жазып алып орыс тіліне аударады.
Академик Радлов
1870
Бір нұсқасын жазып алады да,өзінің үшінші томына енгізеді.
Профессор Н.Н.Березин
1876
«Түрік хрестоматиясы» кітабында
Бір вариантын жариялайды.
Археолог ғалым Н.Пантусов
1898
Түрік өлкесін зерттеуші
Қозы мен Баян моласын зерттеп,өз кітаптарында бастырған.
Орыс тарихшысы
И.А. Кастанье
1910
Оренбург мұражайында
Он шақты нұсқасына дерек беріп,бір нұсқасын орысшаға аударады.
Советтік дәуірде М.Әуезов
1925
1936
1939
Мәскеуде
Алматыда
«Батырлар жыры»
Бірінші рет басылып шығарылады.
Жанақ айтуындағы нұсқасын шығарады
«Батырлар жыры» жинағына енген.
Өткен ғасырда да, қазір де «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры жайында ғалымдардың бір тобы пікір айтса,ал бір тобы ескі дүниенің ескерткіш белгісі ретінде зерттеген екен.
Зерттеушілердің аты-жөні
жылы
еңбектері
тұжырымдама
С.Сейфуллин
1932
«Қазақ әдебиеті»
Радлов варианты бойынша тоқталады.
С.Мұқанов
1935
«батырлар жыры» туралы еңбегінде
Халықтық сипаттағы жыр екендігін дәлелдейді.
Қ.Жұмалиев
1944
«Қазақ әдебиеті»
Халық жыры
Ә.Марғұлан
М.Ақынжанов
1958
«Қазақ әдебиеті» оқулығы «Қазақ эпосы мен әдебиеті тарихының мәселелері» монографиясында
Жырдың халықтық ортада туындағанын айтады.
Жанақ ақынға тоқталсақ,ол ірі ақын және асқан қобызшы болған.Жанақ өз кезінде жетісу,семей жақтарын көп аралаған,ақындармен айтысқа түскен,үлкен жырлар айтып жүрген.
