Қ.Шаңғытбаев.Сабалақ.

Пәні: Әдебиет Сыныбы: 5 Күні:11.03.2016 жыл.

Сабақтың тақырыбы: Қ. Шаңғытбаев «Сабалақ»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: Қуандық Шаңғытбаев өмірімен танысу, шығарма мазмұнын меңгере отырып, ақын идеясын ашу, өлең арқылы қазақ халқының тарихымен жете танысу.

2. Тәрбиелік: өз елін, Отанын сүюге, қазақ елінің біртуар ғұламаларының елге жасаған игі істерін қадірлей білуге тәрбиелеу.

3. Дамытушылық: оқушыны өзіндік талдау, жинақтау жасауға, ойлана біліп, сөз мәдениетін сақтауға, ойлылық пен тапқырлық арқылы сөз өрнектей білуге төселдіру.

Сабақтың типі: аралас сабағы.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, мәнерлеп оқу, әңгімелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Абылай, Төле би суреті, «Абылай хан» бейнефильмі, сатылай кешенді талдау сызбасы.

Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, бейнелеу өнері.

Сабақтың барысы:

І. Қызығушылықты ояту.

1.Оқушылармен сәлемдесіп, сабаққа дайындығын тексеру.

2. Оқушыларды жақсы көретін түстері арқылы 4 топқа бөлу.(қызыл, сары, көк, жасыл)

3.Үй тапсырмасын тексеру:

Қ.Аманжоловтың «Жамырап күнде жас өмір» өлеңін жатқа мәнерлеп оқу.

ІІ. Мағынаны тану.

1.Ой қозғау.

А) Абылай хан суретін көрсету.

• Балалар, бүгінгі жаңа сабағымыз кім туралы деп ойлайсыңдар?

• Дұрыс айтасыңдар, ендеше, Абылай хан атамыз туралы жазылған ақын Қ.Шаңғытбаевтың «Сабалақ» атты шығармасын өтеміз.

Ә) Ақын өмірінен мағлұмат беру.

• Шығармамен таныспас бұрын ақын өмірімен танысып алайық.

Оқушылар ізденіп дайындап келген ақын өмірі туралы мәліметті оқып,

дайындаған сұрақтарына жауап береді.

Қ.Шаңғытбаев Ақтөбе облысы, Қарабұтақ ауданында дүниеге келген. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің филология факультетін бітірген.Өмір жолында ұстаздық тәжірибеден өткен.Ол А.С.Пушкиннің «Е.Онегин» поэмасын, Омар Һайям рубаиларын ана тілімізге аударды. Әйгілі драмалық комедия «Беу, қыздар - ай» пьесасын жазған.

Б) «Сабалақ» өлеңінің мазмұнымен таныстыру.

1. (электронды оқулық арқылы өлеңді тыңдау)

2. Өлеңнің мазмұны бойынша жұмыс.

Ақын сонау тарихта болған ертедегі қазақ – қалмақ арасындағы соғысты өзінің

өлеңіне арқау еткен.

1. Соғыс болып жатқан жерді ата.(Аңырақай даласы)

2. Ақын соғысты қай шумақта, қалай сипаттаған?

3. Әбілмәмбет қандай күй кешті? Қандай шешімге келді?

4. Сөздік жұмысы.

1.Сүңгі – қару түрі

2.Байрақ – ту

3.Құзғын – өлікті аңдыған құстар

4.Ойрат – қалмақтар

5.Ата нәкес – ата жау.

В) «Абылай хан» бейнефильмін көрсету.

Г) Мәтінмен жұмыс.

1-топ. Өлеңді бөлімдерге бөліп, тақырып таңдау.

1. «Қанды соғыс»

2. «Келген күш»

3. «Алғашқы танысу»

4. «Арман»

2-топ. Сатылай кешенді талдау.

Аты: «Сабалақ»

Авторы: Қ.Шаңғытбаев

Жанры: поэзия (өлең)

Тақырыбы: қазақ-қалмақ арасындағы соғыс, Абылай хан өмірі.

Идеясы: ел тарихымен таныстыру, Абылай ханның қазақ халқы тарихындағы

орны.

Кейіпкерлері: Әбілмәмбет хан, Сабалақ

Көркем сөздер: қанды ашу, ат жалына жабысты, көкке білеп, қыран қанат,

қаршығадай шүйілген, жарық жұлдыз, баудай қағып, мылқау мола.

Портрет: Жеңіл шидем шапан киген, қабағы түйілген, қолында қаруы бар, астында

құстай ұшқан тұлпар, қара мұртты, соңында ерген қол, аққан жұлдыз сияқты,

«Абылайлап!» ұрандаған.

3-топ. Өлең құрылысына талдау жасау.

5 4 3

Аңырақайда // айқас, айқас, // қаржасу, А

Аспан асты // алай-түлей // шаң да шу. А

Шабу, шаншу, // ат үстінен // жармасу, А

Жатыр қызып // кек пен ыза, // қанды ашу А

1 шумақ, 4 тармақ, 3 бунақ, 12 буынды, шұбыртпалы ұйқас.

4-топ. «Абылай хан» сөзіне топтастыру жасау.

Сабалақ 1711-1781 жыл

дипломат білгір Абылай хан үш жүздің басын қосқан

шын аты - Әбілмансұр сарабдал саясаткер

III. Ой толғаныс.

1. Топтық жұмыс.

1-топ. «Жазушылар» Абылай атаға хат жазу.

2-топ. «Ақындар» Ақынға не Абылай ханға арнау өлең шығару.

3-топ. «Суретшілер» Шығармадан алған әсері бойынша сурет салу.

4-топ. «Тілшілер» Бүгінгі сабақ туралы мақала жазу.

1. Бағалау.

2. Үйге тапсырма: Қ. Шаңғытбаев «Сабалақ» мазмұндау.