Ашы? саба?. ?аза? тілі. 5-сынып.
Саба?ты? та?ырыбы: Дауыссыз дыбыстар.?ата? дауыссыздар
Саба?ты? ма?саты: О?ушылар?а дауыссыз дыбыстар туралы ма??лмат
бере отырып, тіліді? ?атысына ?арай ?ата?, дыбыстарды ажырата білуге
?йрету.
Тап?ырлы??а, білгірлікке,ізгілікке, бір-бірінен ажырата білуге т?рбиелеу.
Ойлау ?абілетін, с?йлеу м?нерін,тіл байлы?ын, ой-?рісін дамыту.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?.
Саба?ты? ?дісі: С?ра?-жауап.
П?наралы? байланыс: ?дебиет.
К?рнекі ??ралдары: Тірек сызба, ойын тапсырмалар.
С А Б А ? Т Ы ? Ж ? Р У Б А Р Ы С Ы.
?йымдастыру кезе?і. О?ушылармен амандасу,т?гендеу, саба??а ?атысын ?ада?алау.
Психологиялы? тренинг. «Ж?ректен ж?рекке.» О?ушылар бір-біріне жа?сы тілектер айту.
?й тапсырмасын тексеру, бекіту.
«Кім білгіш»
1. Дауысты дыбыстар дегеніміз не?
2. Жуан,жі?ішке дауысты дыбыстар дегеніміз не? Оларды ата.
3.Еріндік,езулік дауысты дыбыстар дегеніміз не?
4.?аза? тіліне т?н дауысты дыбыстарды ата.
Жа?а саба?.
М??алімні? с?зі. «?ліппе» ханшайымы барлы? ?ріптерге ?н орындаудан
жарыс жарияла?ан еді. Сонда осы жарыс?а барлы? дауысты ?ріптер жинал?ан
болатын, себебі оларды? дауыстары жа?сы болатын ж?не олар ?н айта алатын.
Барлы? ?ріптер к?зге т?скілері келді,же?іске жетуді ?алады. Олар ?те-м?те
тырысып ба?ты:?здеріні? е? жа?сы ?ндерін шыр?ады.
Б?л бай?ал?ан ж?йт ханшайымны? назарынан тыс ?алмады. Жарыс?а
?атысушыларды? ?айысын же?імпаз деп жарияласам екен деп,ол т?ні бойы ой?а
батты. Себебі оларды? б?ріде жарасымды ?н салды емес пе.Та? ат?аннан кейін
бізді? билеушіміз ?зіні? дана шешімін жария етті- ол дауыстыларды?
сингармонизмі,я?ни дауыстыларды? с?з ішінде біры??ай не жуан не жі?ішке
болып, ?уендесіп-?ндесіп айтылуы туралы за? шы?арды.
Дауысты дыбыстар жуан,жі?ішке болып олар жеке жарасымды ?ала болып
б?лінді. Ал, дауыссыз дыбыстарды ?уатты ?ш ал?ап?а жай?астырды.
Ал м?нда дауыссыз ?ріптер
Бір ?атар?а т?рыпты.
Дауыс пен шудан
Олар ??рылыпты.
?я? ?ала орналас?ан,ал б?л ?алашы?та ?рдайым ?я?: б,в,г,?,д,ж,з.
?ата? ?алада ?йлер бос т?рмайды, олар ?р?ашан ?ата? естілетін дауыссыздар:
П,ф,к,?,т,с,ш,щ,х,ц,ч,?.
М?рын жолды ?нді ал?абы ?зіні? ?она?жайлы?ымен ата?ты.Ол ?зіне мейман
келгенді ?р?ашан жа?сы к?реді, атап айт?анда-дауысты У ?ріпіні? келуіне
?уанады.
?нді:р,л,й,м,н,?.
Ханшайым барлы? ?аланы екпін те?ізіні? бойына орналастырыпты.
Еште?ені шатастырып алмас ?шін-сіздерге бізді? визит карточканы ?сынамын.
« Кім тап?ыр?»
Жай?аным –т?кті кілем,
Ілгенім-ты?ыр кілем. ( Жасыл ш?п.)
М?хиттарды? ортасында
Аппа? тау бар, т?к ?спейді.
Жер шарыны? картасында
О?ан еш шы? те?еспейді. ( О?жетпес.)
Ту?ан жерді? белбеуі
Ш?батылып ?алыпты.
Керемет-ау кернеуі,
Тасты тесіп, жарыпты. (Б?ла?)
Ж?мба?ты? шешуіне фонетикалы? талдау жасау.
Кітаппен ж?мыс. 261-жатты?у. М?тінді о?ып,осында?ы дауысты, дауыссыз дыбыстарды
ажырату. М?тіндегі д?ниедегі, естілерден,к?рген,жа?сы с?здерін талдау.
· Сергіту с?ті. «Кім шапша??» Карточкамен ж?мыс.
«С» ?рпінен басталатын с?здер.
1. А?ынны? фамилясы.
2.?аланы? аты.
3.?й жануары.
4.О?у ??ралы.
5. ?ріптен не ??ралады?
«Т» ?рпінен басталатын с?здер.
1. Адам аты.
2.??с аты.
3.Бас киім.
4.Сан аты.
5.А?аш аты.
« ?» ?рпінен басталатын с?здер.
1. ?лды? аты.
2. ?аланы? аты.
3.??с аты.
4.Т?рт т?лік аты.
5.О?у ??ралы.
«Ш» ?рпінен басталатын с?здер.
1. ?йгілі компазитор аты.
2. Киім аты.
3. Спортты? ??рал.
4.?ала аты.
5. Іс тігетін адам.
· Жа?а саба?ты бекіту.
· «Венн диаграммасы»
?кпеден шы??ан ауаны? кедергіге ?шырап, салдыр мен ?ннен пайда болуы.
Дыбыстау м?шелері ар?ылы жасалады.
?кпенден шы??ан ауаны? еш кедерсіз ?ннен ?ана жасалуы.
Дауысты дыбыс. Орта? ?асиеті. Дауыссыз дыбыс
?йге тапсырма:
262-жатты?у. С?здерге к?рсетілген ж?п дауыссыздарды? тиістісін жазу.
?лгі: п-б; пайдасыз, баласыз,балы?.
О?ушыларды ба?алау.
Ана тілі.
Бір ауыз с?з ?йреніпсі? б?гінде
Мені? ана тілімде
?аза? болып ту?аннан со?, б?бегім,
?аза? болып ?лген жа?сы т?бінде.
Барлы? тілді ?йренерсі? сен ?лі,
Жігіт болып саналы.
?айда ж?рсе? ?з елі?ді ?мытпа,
?з елі?ні? туын к?тер жо?ары.- деп Т?манбай Молда?алиев а?ынымыз
айт?андай ?з елімізді? туын жо?ары к?теріп, ана тілімізді? м?ртебесін к?тере білейік.
«К» ?рпінен басталатын с?здер.
1. ?ызды? аты.
2 Батырды? аты.
3.??с аты.
4. Жыл мезгілі.
5. Пайдалы кен.
Естері?е са?та?дар.
Дауыстылар Дауыссыздар ь ж?не ъ
(жі?ішкелер, (?нді ?я? ?ата?)
жуандар)
Дауыс+ Шу Шу Дауысы жо?тар.
Дауыс
Просмотр содержимого документа
«Дауыссыз дыбыстар.?ата? дауыссыздар »
Ашық сабақ. Қазақ тілі. 5-сынып.
Сабақтың тақырыбы: Дауыссыз дыбыстар.Қатаң дауыссыздар
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға дауыссыз дыбыстар туралы мағұлмат
бере отырып, тілідің қатысына қарай қатаң, дыбыстарды ажырата білуге
үйрету.
Тапқырлыққа, білгірлікке,ізгілікке, бір-бірінен ажырата білуге тәрбиелеу.
Ойлау қабілетін, сөйлеу мәнерін,тіл байлығын, ой-өрісін дамыту.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап.
Пәнаралық байланыс: Әдебиет.
Көрнекі құралдары: Тірек сызба, ойын тапсырмалар.
С А Б А Қ Т Ы Ң Ж Ү Р У Б А Р Ы С Ы .
Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу,түгендеу, сабаққа қатысын
қадағалау.
Психологиялық тренинг. «Жүректен жүрекке.» Оқушылар бір-біріне
жақсы тілектер айту.
· Үй тапсырмасын тексеру, бекіту.
«Кім білгіш»
1. Дауысты дыбыстар дегеніміз не?
2. Жуан,жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не? Оларды ата.
3.Еріндік,езулік дауысты дыбыстар дегеніміз не?
4.Қазақ тіліне тән дауысты дыбыстарды ата.
Жаңа сабақ.
Мұғалімнің сөзі. «Әліппе» ханшайымы барлық әріптерге ән орындаудан
жарыс жариялаған еді. Сонда осы жарысқа барлық дауысты әріптер жиналған
болатын, себебі олардың дауыстары жақсы болатын және олар ән айта алатын.
Барлық әріптер көзге түскілері келді,жеңіске жетуді қалады. Олар өте-мөте
тырысып бақты:өздерінің ең жақсы әндерін шырқады.
Бұл байқалған жәйт ханшайымның назарынан тыс қалмады. Жарысқа
қатысушылардың қайысын жеңімпаз деп жарияласам екен деп,ол түні бойы ойға
батты. Себебі олардың бәріде жарасымды ән салды емес пе.Таң атқаннан кейін
біздің билеушіміз өзінің дана шешімін жария етті- ол дауыстылардың
сингармонизмі,яғни дауыстылардың сөз ішінде бірыңғай не жуан не жіңішке
болып, әуендесіп-үндесіп айтылуы туралы заң шығарды.
Дауысты дыбыстар жуан,жіңішке болып олар жеке жарасымды қала болып
бөлінді. Ал, дауыссыз дыбыстарды қуатты үш алқапқа жайғастырды.
Ал мұнда дауыссыз әріптер
Бір қатарға тұрыпты.
Дауыс пен шудан
Олар құрылыпты.
Ұяң қала орналасқан,ал бұл қалашықта әрдайым ұяң: б,в,г,ғ,д,ж,з.
Қатаң қалада үйлер бос тұрмайды, олар әрқашан қатаң естілетін дауыссыздар:
П,ф,к,қ,т,с,ш,щ,х,ц,ч,һ.
Мұрын жолды үнді алқабы өзінің қонақжайлығымен атақты.Ол өзіне мейман
келгенді әрқашан жақсы көреді, атап айтқанда-дауысты У әріпінің келуіне
қуанады.
Үнді:р,л,й,м,н,ң.
Ханшайым барлық қаланы екпін теңізінің бойына орналастырыпты.
Ештеңені шатастырып алмас үшін-сіздерге біздің визит карточканы ұсынамын.
« Кім тапқыр?»
Жайғаным –түкті кілем,
Ілгенім-тықыр кілем. ( Жасыл шөп.)
Мұхиттардың ортасында
Аппақ тау бар, түк өспейді.
Жер шарының картасында
Оған еш шың теңеспейді. ( Оқжетпес.)
Туған жердің белбеуі
Шұбатылып қалыпты.
Керемет-ау кернеуі,
Тасты тесіп, жарыпты. (Бұлақ)
Жұмбақтың шешуіне фонетикалық талдау жасау.
· Кітаппен жұмыс. 261-жаттығу. Мәтінді оқып,осындағы дауысты, дауыссыз дыбыстарды
ажырату. Мәтіндегі дүниедегі, естілерден,көрген,жақсы сөздерін талдау.
· Сергіту сәті. «Кім шапшаң?» Карточкамен жұмыс.
| «С» әрпінен басталатын сөздер. 1. Ақынның фамилясы. 2.Қаланың аты. 3.Үй жануары. 4.Оқу құралы. 5. Әріптен не құралады? |
| «Т» әрпінен басталатын сөздер. 1. Адам аты. 2.Құс аты. 3.Бас киім. 4.Сан аты. 5.Ағаш аты. |
| « Қ» әрпінен басталатын сөздер. 1. Ұлдың аты. 2. Қаланың аты. 3.Құс аты. 4.Төрт түлік аты. 5.Оқу құралы. |
| «Ш» әрпінен басталатын сөздер. 1. Әйгілі компазитор аты. 2. Киім аты. 3. Спорттық құрал. 4.Қала аты. 5. Іс тігетін адам. |
· Жаңа сабақты бекіту.
· «Венн диаграммасы»
| Өкпеден шыққан ауаның кедергіге ұшырап, салдыр мен үннен пайда болуы. |
| Дыбыстау мүшелері арқылы жасалады. |
| Өкпенден шыққан ауаның еш кедерсіз үннен ғана жасалуы. |
Дауысты дыбыс. Ортақ қасиеті. Дауыссыз дыбыс.
·
Үйге тапсырма:
262-жаттығу. Сөздерге көрсетілген жұп дауыссыздардың тиістісін жазу.
Үлгі: п-б; пайдасыз, баласыз,балық.
Оқушыларды бағалау.
Ана тілі.
Бір ауыз сөз үйреніпсің бүгінде
Менің ана тілімде
Қазақ болып туғаннан соң, бөбегім,
Қазақ болып өлген жақсы түбінде.
Барлық тілді үйренерсің сен әлі,
Жігіт болып саналы.
Қайда жүрсең өз еліңді ұмытпа,
Өз еліңнің туын көтер жоғары.- деп Тұманбай Молдағалиев ақынымыз
айтқандай өз еліміздің туын жоғары көтеріп, ана тіліміздің мәртебесін көтере білейік.
| «К» әрпінен басталатын сөздер. 1. Қыздың аты. 2 Батырдың аты. 3.Құс аты. 4. Жыл мезгілі. 5. Пайдалы кен. |
Естеріңе сақтаңдар. Дауыстылар Дауыссыздар ь және ъ
(жіңішкелер, (Үнді Ұяң Қатаң)
жуандар)
Дауыс+ Шу Шу Дауысы жоқтар.
Дауыс
