Буын ж?не оны? т?рлері.Ашы? саба?.

Буын ж?не оны? т?рлері
Саба?ты? та?ырыбы: Буын ж?не оны? т?рлері
Саба?ты? ма?саты: Білімділік – о?ушылар?а жа?а саба? жайлы т?сінік беру, с?зді? буынын таба білуге, ?з беттерімен ж?мыс істеуге ?йрету.
Дамытушылы? – теориялы? білімді практика ж?зінде пайдалану?а да?дыландыру, тап?ырлы??а, шебер с?йлеуге, тілдік ?орларын дамыту?а баулу.
Т?рбиелік – бір - біріне к?мектесуге, ?жымды??а т?рбиелеу ж?не тілін с?юге ?йрету.
Саба?ты? т?рі: аралас
Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, с?ра? - жауап, тапсырмалар, баяндау
Саба?ты? к?рнекілігі: кесте, сызбалар, ?лестірме ?ималар, ребустар
Саба?ты? барысы:
1. ?йымдастыру кезе?і
А) о?ушылармен амандасу
?) о?ушыларды т?гендеу
Б) о?ушыларды психологиялы? дайындау
2. ?й тапсырмасын тексеру
А) о?ушыларды? жазба ж?мыстарын тексеру
?) ауызша ?ткен саба?тар бойынша ережелерді с?рау
3. Жа?а саба?ты т?сіндіру
Буын
Буын дегеніміз – с?з ??рамында?ы бір немесе бірнеше дыбыстарды? тобынан жасал?ан фонетикалы? б?лшек.
Мысалы: ба - ла - лар мек - теп - ке кел - ді
Т?рлері
Ашы? буын – жал?ыз дауыстыдан ??рал?ан немесе дауыссыздан басталып, дауысты?а ая?тал?ан буынды.
Т?йы? буын – дауыстыдан дауыссыз?а ая?тал?ан буынды атаймыз.
Бітеу буын – дауыссыздан басталып, дауыссыз?а ая?тал?ан (дауысты дыбыс ортада келетін) буынды атаймыз.
Балалар, енді кестеден т?сінгендері?ді та?тада?ы мысалдар ар?ылы дамытып к?рейік.
1. А - ?а, а - дам, а - та, ?а - ла, ба - ла т. б
2. Ат, аз, а?, ?рт, ?л, ант, ас, т. б.
3. Тал, т?рт, бар, жаз, кел, ?арт, т. б.
Енді, о?ушылар ?ш топ болып, бірнеше жатты?улар мен тапсырмаларды орындап к?рейік.
4. Ма?ынаны ажырату. (кітаппен ж?мыс)
1 - топ
298 - жатты?у. 1. ?ле?ді о?ып, неше жетім т?рі айтыл?анын ж?не оларды? себептерін айты?дар.
2. ?рбір с?з неше буыннан т?ратынын аны?тап, оларды буын т?рлеріне б?ліп жазы?дар.
3. С?зді? т?бірі, буынны? ?ай т?ріне жататынын айты?дар.
2 - топ
299 - жатты?у. 1. М?тінні? та?ырыбы ?нер жайлы ??гімеле?дер.
2. М?тінні? кейіпкері – ?л - Фараби туралы не білетіндері?ді, ?аза?станда ?л - Фараби ?алай ??рметтелетіні ж?не оны? себептері туралы айтып к?рі?дер.
3. М?тіннен буын жігі ауыс?ан с?здерді табы?дар.
3 - топ.
300 - жатты?у. 1. М?тіндегі ?ла?атты с?здерді? м?нін т?сініп о?ы?дар.
2. ?р с?зді? ??рамында?ы буындарды? т?рлерін ажыраты?дар.
3. Осы ?ла?атты с?здерді? біреуін эпиграф етіп алып, сол м?селе туралы ?з ойлары?ды жазы?дар.
5. Ой сергіту с?ті
Б?л тапсырма ?ш топ?а да арналады.
Т?мендегі ?ріптерге бірнеше с?здер ??рап, сол с?здердегі буын санын ж?не т?рлерін аны?та?дар.
1 - топ
А
С
Т
2 - топ
Ш
?
Н
3 - топ
?
М
Е
6. Ойлан, тап!
Б?л тапсырмада ?р топ ?здері ма?ал - м?тел, ж?мба?, на?ыл с?з ойлап тауып, буын?а б?ліп жазу керек.
Мысалы: Бі - лім - ді - лік - ті? е? бас - ты фак - то - ры ту - ?ан ті - лін - де с?й - леу мен о - ны сый - лау - дан бас - та - ла - ды. (Г. Гегель)
7. Жатты?у талдау
1 – топ
301 - жатты?у. 1. Т?сініп о?ы?дар
2. ?алым - жазушы М. ?уезовті? пікірін ?алай т?сінгендері?ді ??гімеле?дер
3. М?тіннен бас?а тілден енген с?здерді табы?дар.
2 - топ
302 - жатты?у. 1. М?тінді м?нерлеп о?ып, мазм?нын т?сіндірі?дер.
2. м?тіндегі ?здері? ?ала?ан 3 с?зді буын?а б?ліп жазы?дар ж?не оларды буын т?рлеріне ажыратып айты?дар.
3. к?белекті?, тиінні?, ??мырс?аларды? ?андай ерекшеліктерін бай?ады?дар.
3 - топ
303 - жатты?у. 1. М?тінді о?ып, т?сінгендері?ді ??гімеле?дер.
2. м?тіннен аралас буынды с?здерді тауып, жазып, буын т?рлеріне ажыраты?дар.
3. М?тіндегі барлы? с?зді? тек т?бірін жазы?дар, негізгі т?бір мен туынды т?бірлерді? айырмашылы?ын ата?дар.
Саба?ты бекіту.
Мы?ты болса?, шешіп к?р.
?р топ?а жеке ребустар беріледі, сол ребустарда с?з жасырыл?ан. Сол с?зді тауып, буын саны мен т?ріне ?арай ажыратып берулері? тиіс.
Саба?ты ?орытындылау. ?р о?ушы?а ?лестірмелі ?има ?а?аздары таратылып, сол тапсырмаларды орындау барысында о?ушыларды? жа?а саба?тан т?йгендерін ?орыту.

?йге тапсырма:
1. 304, 305 - жатты?уларды орындау
2. Буын т?рлеріне мысал с?здерден криптограмма ??рып келу
Ба?алау. О?ушыларды? саба??а деген ?ызы?ушылы?тарын, белсенділіктерін ескере отырып, ба?алаймын.