Біржан сал Абай ауылында (Біржан мен Абай жа?ындасты?ы)

Қарағанды облысы

Балқаш қаласы

№2 Абай атындағы лицейдің

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Абилова Алима Ораловна

Қазақ әдебиеті 6 сынып

Сабақтың тақырыбы: М.Әуезов «Біржан сал Абай ауылында»

(Біржан мен Абай жақындастығы)

Сабақтың мақсаты: Білімділік. Көркем шығарманың мазмұнын меңгерту, шығарманы оқып-үйретудің әдіс-тәсілдерін дұрыс қолданып, талдай білуге баулу;

Дамытушылық. Теориялық білімдерін практикамен ұштастыру, шығармашылық ізденістерге баулу;

Тәрбиелік. Қазақтың салт-дәстүрін білуге, ұлттық құндылықтарымызды қастерлеуге, қарапайымдылыққа, адамгершілікке, қонақжайлылыққа, сыйластыққа тәрбиелеу;

Сабақтың әдіс-тәсілдері: СТО стратегиялары, сатылай кешенді талдау, сұрақ-жауап, баяндау, түсіндіру, іздендіру

Сабақтың түрі: Іскерлік дағдыны қалыптастыру

Пәнаралық байланыс: Музыка, тарих

Көрнекілігі: интерактивті тақта, флипчарт, activoit тест құрылғылары

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Оқушыларды түгендеу

3. Үй тапсырмасын тексеру

Сабақтың эпиграфы

Құлақтан кіріп бойды алар,

Жақсы ән мен тәтті күй.

Көңілге түрлі ой салар,

Әнді сүйсең, менше сүй!

Абай

І Не білеміз?

Тақтадағы берілген эпиграф арқылы өткен сабақты еске түсіру.

1)Мазмұндық жоспар бойынша баяндау

1. Абай ауылының қадірлі, сыйлы қонақтары

2. Ән тербеген Абай

3. Біржан салған «Жанбота» әні

4. Әмірдің орындауындағы «Жиырма бес»

5. Біржан шәкірттері

6. Әйгерімнің әні

7. Ұлжанның Біржанға бата беруі

8. Біржанның Абай ауылына аттанып кетуі

2)Өткен сабақпен тақырыптық байланыс

«Зымыран сұрақтар» (сұрақ-жауап)

1. Абайға бала кезінде жеңгелері еркелетіп қойған аты?

2. Абай: «Бар, көр. Шын өнерлі, қызықты болса, елге әкел. Жас буын өнер үйренсін, үлгі алсын. Мен де көмекші болармын»,-деп, Біржанға кімді жұмсады?

3. «Шіркін, айтушы мен болғанда, үнемі ұқтырушым сен болсайшы!» Кімнің сөзі?

4. «Өнерпаз болсаң, өр бол! Жалқы бол, жарлы бол, ол-кемшілік емес!» Кімнің сөзі?

5. «Кісісін бір болыстың біреу сабап,

Бар ма еді статьяда көрген жерің?...»-деген жолдар кімнің, қай өлеңінен үзінді?

1. Шығармадағы типтік образды ата?

2. Әңгімеде қандай қазақы салт-дәстүр көрініс тапқан?

3. Әңгімеде Біржанға өз үйінен дәм татқызып, бата беріп, оң сапар тілеген кім?

4. Біржанның сұрауы бойынша қоштасардағы жастар айтқан ән?

ІІ Не білгіміз келеді? (іздендіру)

1. Біржан мен Абай жақындастығы

ақын дана аудармашы

сазгер Абай ұстаз

жазба әдебиетінің

негізін салушы ойшыл философ

әнші ақын сазгер

сал

Біржан қазақтың ән өнерін

дамытушы

шешен өнерпаз

1. «Тұжырым» кестесі бойынша жұмыс

Шығарма мәтінінен Абай мен Біржанға қатысты іс-әрекеттерді тауып жазып, сол әрекеттеріне қарай бағалау.

Кейіпкерлер	Іс-әрекеті	Адами қасиеті
Абай
Біржан

1. Талдау-табыс кілті

«Біржан сал Абай ауылында» әңгімесіне композициялық және сатылай кешенді талдау.

1. Басталуы

2. Дамуы

3. Шиеленісуі

4. Шарықтау шегі

5. Шешімі

6. Қорытынды

Тақырыбы: «Абай жолы» роман-эпопеясы («Біржан сал Абай ауылында» )

Авторы: Мұхтар Әуезов

Кейіпкерлері

Портреттері

Әңгімедегі көркемдеуім құралдар

ІІІ Не білдік? (топтастыру)

• Абай мен Біржанды рухани жақын еткен не?

• Өнердің қандай түрлерін білеміз?

• Абай мен Біржан өнері бүгінгі күнге қалай жетті? Оны жеткізген кімдер?

• Бізге, мына сендерге, өнерлі болуға мүмкіндік бар ма?

Тест жұмыстары арқылы бекіту (activ oit құрылғылары арқылы тақтадағы берілген сұрақтарға жылдам жауап беру, дұрыс жауапты есептеу арқылы әр оқушының алған бағаларын көрсету.)

1. Шіркін, айтушы мен болғанда, үнемі ұқтырушым сен болсайшы, Абай!-деді. Кімнің сөзі?

А) Әйгерім

В) Біржан+

С) Ербол

Д) Әмір

2. «Жанбота» әнін шырқап айтқан кім?

А) Біржан+

В) Абай

С) Ербол

Д) Құнанбай

3. «Балаларыңды әке орнына бағу қарызым болар», «жетімдік көрсетпеспін» деп ант берген кім?

А) Абай+

В) Әмір

С) Базаралы

Д) Құдайберді

4. –Телғара! Қалқам, сені анаң шақырады!-деп Қалиқа кімді шақырды?

А) Оспанды

В) Абайды+

С) Ерболды

Д) Біржанды

5. «- Айналайын келінжан, өркенің өссін!

- Құдай көңіліңді өсірсін.

- Осы әніңмен, осы сәніңмен өт жалғаннан» деген сөздер кімге айтылған?

А) Әйгерімге+

В) Керімбалаға

С) Қалиқаға

Д) Үмітейге

6. Біржанға жол жүрер кезінде дәм татқызып, бата беріп, оң сапар тілеген кім?

А) Иіс кемпір

В) Құнанбай

С) Әйгерім

Д) Ұлжан+

7. Жаз бойы Біржанды тыңдап, ән қадірін, әннің қасиетін азамат өнерінің бар зор биігі деп бағалаған Абай күйден толқынған көңілінен естілмеген бір сыр-жырын шығарған еді. Абай Біржанға осы мәжілісте қай өлеңін оқып берді?

А) «Желсіз түнде жарық ай»

В) «Құлақтан кіріп бойды алар» +

С) «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін»

Д) «Әсемпаз болма әрнеге»

8. Абай Әйгерімді осыдан неше ай бұрын ұзатып әкелген еді?

А) 5 ай

В) 4 ай

С) 3 ай+

Д) 2 ай

9. Сонау алыс Көкшетаудан келген сирек, сый қонақ. Өзі ақын, өзі әнші, өзі сері кім?

А) Біржан+

В) Оспан

С) Абай

Д) Ербол

10. –Бай, бағлан боп, қадірлі болмайды, жігіт өнерлі боп, сол өнерін ұстай біліп, қадірлі болады. «Өнерпаз болсаң, өр бол» дейді Біржан аға. Жалқы бол, жарлы бол, ол – кемшілік емес. Өнерлі ақын, асқақ әнші болсаң – ел көңіліндегі мұңды айтып, көзіндегі жасты тыйсаң, сенен зор, сенен қадірлі болмасқа тиісті! Кімнің сөзі?

А) Біржан

В) Керімбала

С) Абай+

Д) Әмір

Қорытынды

• Өнерліге өріс кең

• Өмірде кең бол,

Өнерде өр бол

• Өнеге желісі үзілмесе, өнер өрісі де үзілмейді.

Ендеше, екі ұлы – Абай мен Біржан өнер құдіретін түсініп, бір-бірінің қадірін қалай арттырса, біз, кейінгі ұрпақ та өнерді сүйіп, қастерлей білуіміз керек.

Үйге тапсырма

«Өнерлі өрге жүзер» тақырыбына ой толғау жазу.

Бағалау.