Саба?ты? ма?саты: А. Байт?рсын?лыны? ?мірі мен шы?армашылы?ымен таныстыру.
Міндеттері:
Білімділік: ?ле?ні? мазм?нын ме?герте отырып, идеясын ашу.
Т?рбиелік: Жас ?рпа?ты жаман ?деттен жирендіру, білімділікке, адамгершілікке, м?дениеттілікке баули отырып, к?рсе?ызарлы?, к?ншілдік сия?ты жаман ?деттерден аула? болу?а т?рбиелеу.
Дамытушылы?: О?ушыларды ?з ойын ашы? айту?а, еркін с?йлеуге, м?нерлеп о?у?а да?дыландыру. Танымды? ?абілетін дамыту, ?зіндік ой-пікірін ?алыптастыру.
I ?йымдастыру кезе?і: - С?леметсіздер ме?! Отыры?ыздар! Саба?та кім жо?? ?й ж?мысына не берілді?
II ?й тапсырмасын с?рау: Ойын. А. ??нанбай?лы «Жиырма то?ызыншы с?з». 1) «Алтын к?рсе, періште жолдан таяды». 2) «Жарлы болса?, арлы болма». 3) «Ата-анадан мал т?тті, алтын ?йден жан т?тті» 4) «Аты? шы?паса, жер ?рте». 5) «?алауын тапса, ?ар жанады». 6) Абайды? неше ?ара с?зі бар? - «Абай – ?аза?ты? бас а?ыны» деген ма?аланы кім жаз?ан? - Д?рыс. Ахмет Байт?рсын?лы жаз?ан. Міне, б?гінгі ?тетін саба?ымыз Ахмет жайлы болма?.
III Жа?а саба?: Бол?ан уа?ыт Басты о?и?алар 1873 жыл 28 ?а?тар Тор?ай облысы, Жангелдин ауданы, Сарыт?бек деген жерде д?ниеге келген 1886-1891 жылдары Тор?ай ?аласында?ы екі сыныпты? мектепте Орынборда?ы м??алімдер даярлайтын мектепте о?ыды 1907 жылы А?т?бе, ?останай, ?ар?аралыда екі сыныпты? училищеде бала о?ытады 1920 жыл Насихат ж?мысын ж?ргізгені ?шін Семей аба?тысына 8 ай бойы ?амалады 1926-1928 жылдары «?ыры? мысал» ж?не «Маса» ?ле?дер жина?ы шы?ады 1921 жыл ?аза?стан ке?естеріні? І съезінде ?аза?стан ?кіметіне м?ше болып сайланады 1937 жыл 8 ?азан Халы? а?арту комиссариаты жанында?ы ?ылыми ?деби коммиссияны? т?ра?алы?ына та?айындалады. ?ара тізімге ілініп т?т?ын?а алынады. Азапты ?у?ын-с?ргіннен оралады. ?айта ?сталып 8 желто?санда ату жазасына ілінеді. «А?ын ініме» ?ле?ін о?у. ?ле? ?аза?ты? аса к?рнекті а?артушысы, ?о?ам ?айраткері а?ын, жазушы, жалынды к?семс?з шебері Міржа?ып Дулат?лына арнал?ан. ?ле?де а?ын інісіне кекесінмен айт?ан а?ылдарында ирониялы? сарын басым. IV Бекіту: ?ле?ге сатылай кешенді талдау ж?ргізу 1.Авторы – А.Байт?рсынов. ?аза?ты? т???ыш тіл білімі негізін ?алаушы ?алым, публицист, аудармашы, мысалшы, саясаткер. 2.Та?ырыбы- ат?амінер шонжарларды? мінез-??л?ын ?шкерелеу. 3.Жанр т?рі- поэзия (?ле?). 4.Идеясы- Хал?ына пайдасы тиетін, адал ?ызмет ететін адам болып ?алыптасу?а ?ндейді. 5.Шума?- 8 шума?ты 6.Тарма?- 30 тарма?ты 7.Буна?- 3 буна?ты 8.Буын саны - 11 буынды. 9.?й?ас т?рі- ?ара ?ле? ?й?асы (а-а-б-а). 10. ?деби-теориялы? ??ымдар. Те?еу: до?ыздай, балдай, Аплатондай. Эпитет: а?ыл?а жарлы, с?йікті милл?т. Д?рекі с?здер: ?а?ыр, лапыр, па?ыр, ай?ырсып. Ирония- кекесін, келемеждеу. Нашарды? к?бірек же ха?ын, інім. Ай?ырсып момындар?а а?ыр, інім. Кісімсіп е? болмаса ?а?ыр, інім. 10.1. Фигура-айшы?тау. Арнау- жазушыны? к?біне –к?п а?ынны? ?зіне не ?згеге, кейде тіпті жалпы ж?рт?а арнайы тіл ?атуы, к?пшілікке ?айырыла с?йлеуі, олармен іштей ке?есуі. Б?л ?ле? жарлай арнау?а ??рыл?ан. ?ле? М. Дулат?лына арнал?ан. 11. Т?сіндірме с?здік Милл?т-араб с?зі, халы?, ?лт. Аплотон, Платон – ертедегі грек о?ымыстысы. Правосы-???ы. 12. Т?рбиелік м?ні. ?ле? адамгершілікке ?ндеп, адал е?бек етуге, ша?ырады. Жаман ?деттерден, жамандардан бойды аула? ?стау?а ша?ырады. V ?орытынды: А- Х- М- Е- Т- ?лтын керек ?ылып, халы??а ?ызмет ?ыламын деген ?аза? балалары ?аза? ж?мысына ?олынан келгенше ?арап т?рмай кірісіп істей берсе – ?лт ж?мысы ?л?айып, толы?па?шы. Ахмет Байт?рсын?лы - Ахметті? туыстары жайлы, отбасысы жайлы не білесіздер?Б?л с?ра??а жауапты ?йде іздестіріп келі?іздер. VІ ?й ж?мысы: 1) А?ынны? ?мірі мен шы?армашылы?ы (жан?ясы жайлы). 2) ?ле?ді жаттау. 3) А?ын?а хат.
VІІБа?алау:
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Ахмет Байт?рсынов "А?ын ініме" ?ле?і »
Тақырыбы: А. Байтұрсынұлы «Ақын ініме».
Сабақтың мақсаты: А. Байтұрсынұлының өмірі мен шығармашылығымен таныстыру.
Міндеттері:
Білімділік: Өлеңнің мазмұнын меңгерте отырып, идеясын ашу.
Тәрбиелік: Жас ұрпақты жаман әдеттен жирендіру, білімділікке, адамгершілікке, мәдениеттілікке баули отырып, көрсеқызарлық, күншілдік сияқты жаман әдеттерден аулақ болуға тәрбиелеу.
Дамытушылық: Оқушыларды өз ойын ашық айтуға, еркін сөйлеуге, мәнерлеп оқуға дағдыландыру. Танымдық қабілетін дамыту, өзіндік ой-пікірін қалыптастыру.
Сабақтың түрі: дәстүрлі.
Типі: жаңа сабақты меңгерту. Сабақтың әдіс-тәсілдері: баяндау, талдау, мәнерлеп оқу, кесте, сатылай кешенді талдау, әріптер сөйлейді, ойын.
I Ұйымдастыру кезеңі: - Сәлеметсіздер ме?! Отырыңыздар! Сабақта кім жоқ? Үй жұмысына не берілді?
II Үй тапсырмасын сұрау: Ойын. А. Құнанбайұлы «Жиырма тоғызыншы сөз». 1) «Алтын көрсе, періште жолдан таяды». 2) «Жарлы болсаң, арлы болма». 3) «Ата-анадан мал тәтті, алтын үйден жан тәтті» 4) «Атың шықпаса, жер өрте». 5) «Қалауын тапса, қар жанады». 6) Абайдың неше қара сөзі бар? - «Абай – қазақтың бас ақыны» деген мақаланы кім жазған? - Дұрыс. Ахмет Байтұрсынұлы жазған. Міне, бүгінгі өтетін сабағымыз Ахмет жайлы болмақ.
III Жаңа сабақ: Болған уақыт Басты оқиғалар 1873 жыл 28 қаңтар Торғай облысы, Жангелдин ауданы, Сарытүбек деген жерде дүниеге келген 1886-1891 жылдары Торғай қаласындағы екі сыныптық мектепте Орынбордағы мұғалімдер даярлайтын мектепте оқыды 1907 жылы Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралыда екі сыныптық училищеде бала оқытады 1920 жыл Насихат жұмысын жүргізгені үшін Семей абақтысына 8 ай бойы қамалады 1926-1928 жылдары «Қырық мысал» және «Маса» өлеңдер жинағы шығады 1921 жыл Қазақстан кеңестерінің І съезінде Қазақстан Үкіметіне мүше болып сайланады 1937 жыл 8 қазан Халық ағарту комиссариаты жанындағы ғылыми әдеби коммиссияның төрағалығына тағайындалады. Қара тізімге ілініп тұтқынға алынады. Азапты қуғын-сүргіннен оралады. Қайта ұсталып 8 желтоқсанда ату жазасына ілінеді. «Ақын ініме» өлеңін оқу. Өлең қазақтың аса көрнекті ағартушысы, қоғам қайраткері ақын, жазушы, жалынды көсемсөз шебері Міржақып Дулатұлына арналған. Өлеңде ақын інісіне кекесінмен айтқан ақылдарында ирониялық сарын басым. IV Бекіту: Өлеңге сатылай кешенді талдау жүргізу 1.Авторы – А.Байтұрсынов. Қазақтың тұңғыш тіл білімі негізін қалаушы ғалым, публицист, аудармашы, мысалшы, саясаткер. 2.Тақырыбы- атқамінер шонжарлардың мінез-құлқын әшкерелеу. 3.Жанр түрі- поэзия (өлең) . 4.Идеясы- Халқына пайдасы тиетін, адал қызмет ететін адам болып қалыптасуға үндейді. 5.Шумақ- 8 шумақты 6.Тармақ- 30 тармақты 7.Бунақ- 3 бунақты 8.Буын саны - 11 буынды. 9.Ұйқас түрі- қара өлең ұйқасы (а-а-б-а) . 10. Әдеби-теориялық ұғымдар. Теңеу: доңыздай, балдай, Аплатондай. Эпитет: ақылға жарлы, сүйікті милләт. Дөрекі сөздер: қақыр, лапыр, пақыр, айғырсып. Ирония- кекесін, келемеждеу. Нашардың көбірек же хақын , інім. Айғырсып момындарға ақыр, інім. Кісімсіп ең болмаса қақыр, інім. 10.1. Фигура-айшықтау. Арнау- жазушының көбіне –көп ақынның өзіне не өзгеге, кейде тіпті жалпы жұртқа арнайы тіл қатуы, көпшілікке қайырыла сөйлеуі, олармен іштей кеңесуі. Бұл өлең жарлай арнауға құрылған. Өлең М. Дулатұлына арналған. 11. Түсіндірме сөздік Милләт-араб сөзі, халық, ұлт. Аплотон, Платон – ертедегі грек оқымыстысы. Правосы-құқы. 12. Тәрбиелік мәні . Өлең адамгершілікке үндеп, адал еңбек етуге, шақырады. Жаман әдеттерден, жамандардан бойды аулақ ұстауға шақырады. V Қорытынды: А- Х- М- Е- Т- Ұлтын керек қылып, халыққа қызмет қыламын деген қазақ балалары қазақ жұмысына қолынан келгенше қарап тұрмай кірісіп істей берсе – ұлт жұмысы ұлғайып, толықпақшы. Ахмет Байтұрсынұлы - Ахметтің туыстары жайлы, отбасысы жайлы не білесіздер?Бұл сұраққа жауапты үйде іздестіріп келіңіздер. VІ Үй жұмысы: 1) Ақынның өмірі мен шығармашылығы (жанұясы жайлы). 2) Өлеңді жаттау. 3) Ақынға хат.
VІІБағалау:
Сабақтың тақырыбы: А.Байтұрсынов «Ақын ініме» өлеңі Сабақтың мақсаты:Адам бойындағы қасиеттерді білу арқылы ,сыни ойлауға үйрету.Өлеңнің мазмұнын ашу және идеясын табу.Өлеңге лирикалық талдау жасау. Сабақтың нәтижесі: Өлеңнің мәнін ашу нәтижесінде сыни ойлауға үйренеді, әдеби-теориялық білімдері тереңдейді, топпен жұмыс істеу арқылы бір-бірін сыйлауды үйренеді. № Сабақтың кезеңдері Мұғалімнің әрекеті Оқушының әрекеті Қолданылатын әдіс-тәсілдер (стратегиялар) уақыты (мин) 1 Ұйымдастыру бөлімі Оқушыларды топқа бөлу,үй тапсырмасын «Сурет сыры» сұрау Салып келген суреттерін басқа топқа беріп,өз ойларын айтады. Талдау, СТО 3 мин 2 І. Қызығушылықты ояту Аквариум әдісін қолдану арқылы қызығушылықты ояту.Ақын қандай болу керек? сұрағын кою Оқушылар шеңбер болып тұрады,сұраққа жауап береді. Топқа «Миға шабуыл», ізденушілік диалог 5 мин 3. ІІ. Мағынаны ажырату «Назар аудар» электронды оқулықтан Ахмет туралы мәлімет тыңдату Ахметтің өмірі мен шығармалары туралы тыңдайды. Джиксо әдісі, лирикалық талдау, сұрақ-жауап, диалог СТО, түсіндіру, зерттеушілік әңгіме Венн диаграммасы 24 мин «Поэзия минуты» кезеңі арқылы өлеңді оқыту.Джиксо әдісін пайдалану Оқушылар «Ақын ініме» және «Бір адамға» өлеңін оқиды. Бір-біріне түсіндіреді.
«Біз біргеміз» кезеңі арқылы төрт топқа тапсырма беріледі. 1-топ Өлеңге лирикалық талдау жасау 2-топ Ақын жақтаған жақсы қасиеттер
3-топ Өлеңді С.Торайғыров тың «Бір адамға» өлеңімен салыстыр 4-топ Өлеңнен ирониялық сарында жазылған жолдарын табу Балалар бірлесе отырып, тапсырманы шешеді.
Әдебиет теориясын еске түсіреді.
Кітаппен жұмыс жасайды.Жақсы қасиеттерді тауып,дәптерге жазады. Венн диаграммасын пайдаланып ұқсастық пен айырманы табады.
Дәптермен жұмыс жасайды.Өлең жолдарын жазады. Сергіту сәті
«Мен ойлаймын» кезеңі «Ақын жүрегі» тақырыбында постер қорғауды тапсыру
Сабақ басталғанда айтқан ойларын толықтырып,флип чартқа түсіреді,постер қорғайды
4 lll. Ой толғау «Аквариум » әдісі бойынша бүгінгі сабақтан сұрақ қояды. Оқушылар бір-бірінің сұрағына жауап береді. Сұрақ-жауап, диалог 8 мин 5. Қорытын ды бөлім Үй тапсырмасы «Ақын ініме» Өлеңін жаттау. Түсіндіру Инсерт әдісі 5 мин Бағалау Топ басшыларының бағалауы,өзін-өзі бағалау,топтар дың бір-бірін бағалауы «Инсерт» әдісі бойынша қортынды жасау Білемін, білдім білігім келеді
Пәні: қазақ әдебиеті
Тоқсан: I
Күні, айы, жылы: 21.10. 2013ж
Сыныбы: 7 «Ә»
Сабақтың тақырыбы: А. Байтұрсынұлының «Ақын ініме» өлеңі
Сабақтың мақсаты:
А) Білімділік: Оқушыларға А.Байтұрсынұлының өмірі, шығармашылығы, «Ақын ініме» өлеңі жайлы оқып, танысу, оқушылардың бойына өзіндік ой пікірін қалыптастыру.
Ә) дамытушылық: ой – өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту,шығармашылық ізденіске баулу.
Күілетін нәтиже: ақын өмірі мен шығармашылығын ан толық мәлімет алады, өзіндік пікірі қалыптасады, топтық жұмыс арқылыбірлесе шешім қабылдауға, ынтымақтаса жұмыс жасауға дағдыланады.
Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, слайдтар
Сабақтың формасы: жұптық, топтық жұмыс
Сабақтың кезеңдері. Ұйымдастыру кезеңдері, үй тапсырмасы, қорытындылау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау.
Сабақтың барысы: а) ұйымдастыру кезеңі:
Сәлемдесу
Кезекші мәлемдемесі
Журнал бойынша түгендеу
Жаңа сабаққа дайындық. Психологиялық ахуал туғызу
Бағалау критерийлері жазылған бағалау парағын тарату.
Ә) Үй тапсырмасы
Абай құнанбаев шығармашылығын қорытындылау мақсатына деңгейлік тапсырмалар орындау (топтық жұмыс)
Бағалау парағына балдарын қою
Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбын хабарлау
Жаңа сабақтың тақырыбын, мақсатын, оқушылармен бірге айқындау
Ақынның өмірі мен шығармашылығы бойынша оқушыларға тапсырма берілген, сол бойынша топтарға бөлініп отыру
I Әдебиетшілер тобы: Ақынның өмірі мен шығармашылығы
II Суретшілер тобы. Ақынның өскен ортасы қызметі жайлы суреттер жинау
III Тілшілер тобы. Ақынның өмірі мен шығармашылығы жайлы сұрақтар дайындау
IV Шығармашылық топ: ақынның өлеңдерін оқу, арнау, ой толғау жазу
Б) Жаңа сабақты түсіндіру
I Әдебиетшілер тобы: Ақынның өмірі мен шығармашылығы жайында таныстырып өтеді: (слайд арқылы көрсетеді)
Тірек сызбамен жұмыс:
Мысал өлеңдері
Өлеңдері
Мақалалары
Ғылыми еңбектері
«Аққу, шортан Һәм шаян»
«Қасқыр мен қозы»
«Қайырымды түлкі»
«Өгіз бен бақа»
«Ат пен есек»
«Қартайған арыстан»
«Адамдық диханшы»
«Досыма хат»
«Жауға түскен жан сыры»
«Анама хат»
«Қазақтың бас ақыны»
«Тағы да народный сот хақында»
«Қазақ жерін алу турасындағы низам»
«Земство»
«Оқу құралы»
«Тіл құралы»
«Баяншы»
«Сауат ашқыш»
«Әліп – би астары»
II Суретшілер тобы. Ақынның өскен ортасы қызметі жайлы суреттер жинау
Ақынның өмірі, өскен ортасы, қызметі жайлы суреттер жинап, оны постерге түсіріп, оқушыларға түсіндіреді.
III Тілшілер тобы. Ақынның өмірі мен шығармашылығы жайлы сұрақтар қояды:
1.Ахметтің әкесі Байтұрсын Шошақов және балалары қандай адамдар болған?(Әкесі қарапайым шаруа адамы болған, Шошақтың 4 ұлы: Байтұрсын, Ақтас, Ерғазы, Данияр, жаратылысынан қажырлы, намысқор болған, М Әуезовтың сөзімен айтқанда «ірі мінезді адамдар» болғанға ұқсайды).
2.Ақтас пен Байтұрсынды және бірнеше туыстарын 15 жылға «Итжеккенге »- Сібірге каторгіге кескен кез қай жылы еді және Ахмет сол уақытта неше жаста еді? (1886 жыл болатын, Ахмет 13 жаста еді)
3.Ахмет не үшін түрмеге қамалдыжәне өлеңмен кімге хат жазады?(патша режиміне қарсы пікірлер білдіргені үшін 1909 жылы Семей түрмесіне қамалады , анасына өлеңмен хат жазады.
4.А Байтұрсынұлының шығармалары қандай атаумен жарық көрді, жинақтарының атауы неге осылай аталады деп ойлайсың (Қырық мысал- орысытың атақты мысалшысы ИКрыловтың аударылған және соның ізімен, идеясымен жазылған өлеңдер)
«Маса» деген жинағының осылай аталуының себебі ақын қараңғылықта ұйықтап жатқан қазақ елін «аяқтары ұзын сары маса» болып ызыңдап, ұйықтап жатқан халқын оятпақшы болды.
IV Шығармашылық топ: ақынның өлеңдерін оқу, арнау, ой толғау жазу
«Ақын ініме» өлеңін мәнерлеп оқу, мағынасын ашу, негізгі идеясын айқындау, өлең құрылысына талдау жасау:
Кітаппен жұмыс:
Автордың ақын інісіне кекесінмен айтқан ақындығындағы ирониялық сарынды тап.
Мысалы:
«Нашардың көбірек же , хақын інім,
Айғырсып момындарға ақыр, інім
Кісімсіп, ең болмаса қақыр, інім»
Тақтамен жұмыс: Өлеңді құрылысына қарай талдайды.
Сөздікпен жұмыс:
Милләт- араб сөзі, халық ұлт деген мағынаны білдіреді
Аплатон- Платон- ертедегі грек оқымыстысы
Сабақтың қорытындысы:
Әр топтан бір- бір оқушы бүгінгі сабақта не үйрендім, қандай ой түйдім деген сұрақтар төңірегінде өз ойын айтады.
Бағалау парақтарын, мұғалімнің бақылауын негізге ала отырып, оқушы білімдерін бағалау
