Саба?ты? та?ырыбы: «Абай жолы» романында?ы ??нанбай бейнесі
Саба?ты? ма?саты:
а) білімділік: Романды басшылы??а ала отырып, ??нанбай мен Абай бейнесін салыстыра ашу, талдау.
?) дамытушылы?: Ш?кірт бойында ?зіндік к?з?арас ?алыптастыру: ойды еркін, ж?йелі жеткізе білуге баулу. Сыни к?з?арасын ?алыптастырып, ?зінше ой т?юге, шы?армашылы?пен ж?мыс істеуге ?йрету.
б) т?рбиелік: О?ушыларды адами ?асиеттерге баулу.
Саба?ты? т?рі: ?деби - пікірталас саба?ы.
Саба?ты? ?дісі: с?ра? - жауап, талдау, зерттеу, интервью, автор?а хат жазу ?дісі
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, ?нтаспа, кітаптар к?рмесі
Саба?ты? барысы:
?йымдастыру кезе?і
?й тапсырмасын с?рау: М.?уезовті? «Абай жолы» роман-эпопеясында?ы Абай бейнесі
М??алім: – Балалар, біз бірнеше саба? бойы к?лемді туынды «Абай жолы» роман - эпопеясын талдап ж?рміз. Б?гінгі саба?та романны? негізгі кейіпкері ??нанбай бейнесін ашып, о?ан талдау ж?ргізуіміз шарт. Ендеше, саба?ымызды романны? алды??ы б?лімдеріндегі жайларды еске т?сіруден бастайы?. Балалар, ?здері?е аян Абай эпопеяда бірден кемеліне келмейді. Ол ?зіні? биіктік д?режесіне шытырманы мен ?иясы к?п ?иын жолдардан ?тіп жетеді.
Ол мына б?лім атауларынан да белгілі:
«?ияда»
«Бел - белесте»
«?рде»
«?айт?анда»
Шытырманда
Жолда
Абайды? ?су жолы
?ат - ?абатта
1.Абай мен ??нанбай – романда?ы е? биік, е? зе?гір т?л?алар. Абай - хал?ымызды? адамгершілігіні? символына айнал?ан жан. Ал ??нанбай – те?сіздік заманыны? барша з?лымды?ын бойына жина?ан жан.
Енді ?келі балалы екі жанны? ?стан?ан жолына то?талайы?.
О?ушы?а сауал: ??нанбай мен Абай арасында туында?ан ?а?ты?ыстар мен ?иынды?тарды баянда.
О?ушы жауабы: «Шытырманда» б?лімінде Абай К?мшат та?дырына кін?лілерді аяусыз сынайды. Абай ?кесіне ра?ым, мейірбанды? жо?, не деген жаны ашымас байлау. Мал алмай, мазасыз масыл жас баланы ал?ан?а олар ?айтіп риза болады? десе, «?рде» б?лімінде ?ке тілін алмай, Б?жейге ас беруге кіріседі. Байсал?а істеп отыр?ан ?ділетсіздігін батыл айыптады. «О?апта» б?лімінде ?мірді ??нанбайды? ?анды ше?гелінен ??т?арды.
Мені? ойымша, б?л жайлар ?ке мен бала арасында?ы ?ділет пен ?ділетсіздік, ?аталды? пен мейірімділік арасында?ы келіспеушілік ?рекет сия?ты. Д?л осы т?ста ескілік пен жа?алы? арасында?ы тартыс та ай?ын к?рінеді.
2 - с?ра?: ?одар мен ?ам?а ?ліміні? Абай?а ?сері
О?ушы жауабы: ?одар мен ?ам?а ?лімі кезінде Абай ?те жас еді. Ол кезде 13 - 14 - а? жаста болатын. ?кесіні? ?одар мен ?ам?аны жайда? нар?а тарт?ызып азапта?аны аздай, биік жартастан ла?тырып онсыз да мылжалан?ан денені к?л тал?ан еткізіп, 40 рудан 40 кесек аттыруы Абай ж?регін ?атты жаралады. Сол о?и?адан со? с?зекке ?шыра?ан адамдай ауру халге т?сті. Ал?аш рет ?атал ?кесіні? ?олында?ы ?аннан ?рікті, ?атты шошынды. Оны? бойында ?кеге деген ?кпе, наз сезімі пайда болып одан т??іледі де, жауызды? пен ?атыгездіктен адам ???ы?ын ая??а басудан, та?ылы?тан жиренеді. Мені? ойымша, м?нда Абайды? ?мір шынды?ына к?зін жеткізу ?шін ?кесіні? кім екенін ??а білу ?шін автор Абайды осы о?и?аны? ку?гері етеді.
3 - с?ра?: ?кесі Абай?а ?андай сын та?ты?
О?ушы жауабы: ??нанбай атамызды? Абайдай дана ?лын «Сен жайда? су сия?тысы?. Жайда? суды ит те, ??с та ішіп кете береді», деп кін? артып, сынайтын жері бар ?ой, оны о?ып отыр?ан кезімде тіліме мына шума? ?йірілген еді:
Жаны жайса?, ойы тере?, жа?сы ата,
Абайы?ды ?ктем сынмен жас?ама
?зі?нен озып ?л бол?ан
Абай сізге бас?а ма?
Б?л сын?а Абай атамыз да «?ияда?ы ?ол жетпес судан, жайда? су бол?анны? ?зі арты?» - деп жауап береді ?ой. Шынында да атадан дара ту?ан а?ын ата хал?ыны? ш?лін жырымен де адамшылы? арлылы? ?асиетімен де ?андыр?ан ?ой. Солай емес пе?.
4 - с?ра?: Эпопеяда Абай ?андай д?режеде сипатталады?
О?ушы жауабы: ?уезов – Абайды халы? ?лы, адам ?лы, халы? жолында?ы к?рескер, тере? ойды? адамы, ?стаз, т?рбиеші, а?ылшы ретінде суреттейді. Абай – халы? кегіні? жо?шысы, ?о?амды? к?рескер адам ?лы ретінде танылады.
Ал, мен ?зім Абайды шы?арма ар?ылы былайша таныдым:
Абайым ??нанбай шешен ?лы еді,
??нанбайша с?з маржанын н?серлетті,
Мы?дармен арпалысып жал?ыз ?зі
Кестесін ?ле? с?зді? дестеледі.
Айнал?ан асылына ?алы? ж?ртты?
Н?серлі жырларыны? балын ж?ттым.
?алдыр?ан с?здері мен ?ндерінен
Хал?ына шын берілген жанын ??тым.
Ендеше, біз таны?ан Абай – хал?ына шын берілген, хал?ын шын с?йген жан.
Біз романнан ??нанбайды? ?стан?ан жолы іс - ?рекеті ар?ылы ?андай жан екенін жан - жа?ты бай?ады?. Сендер осы к?з?арас?а келісесі?дер ме? Ендеше мына сауал т??ірегінде ашы? дебат ?ткізейік.
Екі жа?ты пікір
С?ра?: ?ара ?ылды ?а? жар?ан ??нанбай шын м?нінде озбыр жан ба?
«?ара ?ылды ?а? жар?ан ??нанбай шын м?нінде озбыр жан ба?» с?рауы т??ірегіндегі жа?таушы топ
М??алім: - ??нанбай жауыз, ?рк?кірек, азулы жан емес, керісінше а?ылды, барар ба?ытын ойлайтын тере? ойды? адамы, к?кірегі ояу, к?реген, шешен тілді, ?айсар рухты жан. О?ан б?гінгі тартыс барысында к?з жеткізіп отыр?ан жо?пыз ба деп, о?ушыларды? ?зіне ??птатып алдым. Енді интервью ж?ргізіп к?рейікші
- ??нанбайды? ?зіне т?н ерекшелігін аташы.
- Сол заманда ?зі? ??нанбай орнында болса? не істер еді??
Келесі сауал: Авторды? ??нанбайды ?атал ?ктемдікті? ?кілі етіп суреттеуіні? сыры неде жатыр?
М??алім: - Тол?ауы то?сан ?ызыл тілді? ?адір - ?асиетін танытатын керемет с?з ?рнегі Абайды? «Сегіз ая?» ?ле?інде жатыр емес пе?! Ендеше ?н с?зіне к??іл б?лі?іздер.
«Сегіз ая?» ?нін ?нтаспадан ты?дату
?орыту: З. ?абдоловты?:
«Абай емес - ау, алдымен М. ?уезовті? ?зі аны? а?ын, т?танбай, ?ш?ындамай лапылдамай, ?ртенбей жаза алмайтын н?зік діріл, сыршыл а?ын.
?уезов – суретші, на?ыз художник – ?а?азды, кітап пара?тарын аспан?а, жерге, ??былыс?а, д?ние - тіршілікке айналдырып жіберетін шебер
?уезов – тере? психолог. О?ушысыны? жан - д?ниесін сілкіп - сілкіп жіберетін к?ш! Осы сырды? б?рін та?ы да айтамын, сол сырды сырт?ы б?лжытпай шы?аратын тілде жатыр.» - деген пікірімен ая?тап, ой - т?йінін жасадым.
?йге тапсырма: Автор?а хат жолдау
(Романда?ы ??нанбай бейнесіне байланысты)
Ба?алау.
