9- сынып?а арнал?ан саба? жоспары " ?ыз Жібек" жыры

Саба?ты? та?ырыбы: «?ыз Жібек» жырыны? композициясы мен к?ркемдік ерекшеліктері

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік. Жырды? мазм?нын аша отырып, композициялы? ??рылысына талдау, кейіпкер бейнесін ашу, жырды? к?ркемдік ерекшелігіне талдау жасау.

Дамыту. О?ушыларды? ?деби тілде с?йлеу м?дениетін дамыту, ?зіндік пікірлерін орта?а салу, талдай  білу да?дыларын жетілдіру, сыни т?р?ыда ойлау ?абілеттерін дамыту.

Т?рбиелік.  Шынайы махаббат пен адал досты??а, адамгершілік пен бауырмалды??а т?рбиелеу, о?ушы бойына ?семдікті дарыту, тал?ампазды??а ?йрету.

Саба?ты? типі: Білік пен да?дыны ?алыптастыру.

Саба?ты? т?рі: Шы?армашылы? талдау саба?ы.

Саба?ты? ?дісі: Іздену ?дісі, ?деби шы?арманы талдау.

К?рнекі ??ралдар: Интерактивті та?та, кесте, слайдтар. «?ыз Жібек» жырыны? толы? н?с?асы  жазыл?ан аудиодиск.

Саба?ты? барысы.   ?йымдастыру кезе?і.

2.  Слайд №3 .    «Ей, перзентім. Адамны? таби?и с?лулы?ы болмаса, ?ашы? бола алмайды, ?йткені махаббат дегенні? ?зі таби?и с?лулы??а байланысты екені даусыз» (?абуснама). (Кей каус – 11 ?. ?мір с?рген Иран ??ламасыны? педагогикалы? е?бегі, ?зіні? баласы Гильяншах?а арнап жаз?ан.)

         Осындай с?лулы? жайында ?андай ?демі жа?сы с?здер білесі?дер ж?не ?здері? с?лулы? дегенді ?алай т?сінесі?дер? (О?ушылар ?здері білетін ?анатты с?здер мен ??ымдарды айтады). ?демі музыка с?лулы??а жата ма? Музыканы? ?андай т?рлері бар? К?й ты?дау?а ?алай ?арайсы?дар?

 Слайд №4.  А??улар. ( Н.Тілендиевті? «А??у» к?йі естіледі.)

Біз танысып отыр?ан Жібекті? ару бейнесі осындай к?рікті ойлар?а жетелейді.

?й тапсырмасы:   ?ткен саба?та «?ыз Жібек» жырымен таныс?ан болатынбыз. ?йге жырды? толы? мазм?нымен танысу, жыр туралы іздену, зерттеу ж?мысы тапсырыл?ан болатын.

Слайд №5.   О?ушыларды? жыр туралы жина?ан м?ліметтері бойынша ж?мыс.

1. Жырды? тарихы, зерттелуі туралы айтылады.
2. «?ыз Жібек» фильмі туралы айтылады.

Жырды? мазм?ны туралы білімдерін тексеру ма?сатында сарапшы пара?тары таратылады.

1-сарапшы пара?ы. 1)  Т?легенні? ?скен ортасы, атасы мен анасы туралы не білді?дер?

2)  Жыр м?тініне с?йене отырып, Т?легенні? портретін айтып бері?дер.

3)  Т?легенні? мінезін, іс-ірекеттерін ашатын д?лелдер айты?дар.

2-сарапшы пара?ы. 1) Т?леген арманда?ан Жібек ?андай ?ыз? Жыр м?тіні ар?ылы ойлары?ды д?лелде?дер.

2)  ?ыз Жібекті? а?ылдылы?ын д?лелдейтін детальдарды табы?дар.

3)  Жырды талдау барысында?ы «Текті ?ыз текті жігітке жар болу керек» деген ??ымды ?алай т?сінесі?дер?

3-сарапшы пара?ы. 1) Жырда ?аза?ты? ?андай ?дет-??рып, салт-д?ст?рлері суреттеледі?

2)  Жібекті? Сансызбай?а ?осылуына ?алай ?арайсы?дар? Б?л салт-д?ст?рді? ?ай т?ріне жатады?

3)  Халы? ауыз ?дебиетінде батаны? ?андай т?рлері бар? Теріс бата деген не?

Слайд №10. С?йкестігін тап.

?зінділер

                     Кейіпкерлер

Жібек

Т?леген

Хорен

Бекежан

Сансызбай

?аршы?а

.?зім батыр бол?ан со? кімді аяйын, ?лтіріп Т?легенді атын алдым.

?уелеп ?ш?ан алты ?аз,

Жерге неге ?онбайсы??

Сіздер тірі, мен ?лі

Жатырсы? не?ып демейсі??

Атасыны? аты кім болар? Анасыны? аты кім болар? С?рап келгін, же?еше.

Айналайын, жан ата,

Жеткізді ??дай жасымды.

Т?легенді іздейін,

Жер шаршысын кезейін.

К?тергін, Жібек, басы?ды,

Ертіп келдім бір жігіт

Тап ?зі?е лайы?,

Басы?ды к?тер, Жібекжан!

?арсы алды?нан ?арасам,

Жасы? кіші баласы?.

Оттай ?аулап жанасы?,

Мені? атым хан ...

Неден ?міт ?ыласы??

Слайд №6.   Жырды? композициялы? ??рылымы.

I б?лім

1. О?и?аны? басталуы    Кіші ж?зді? Жа?албайлы руынан шы??ан Базарбай баласы Т?легенні? ер жетіп, ?ыз та?дауы.

2. О?и?аны? байланысы   а) Саудагер шалды? айтуы бойынша Шекті еліне аттану;

?) ?аршы?а ар?ылы Жібекті к?ріп, ?ашы? болу. б) ?ыз ?кесі Сырлыбайдан р??сат с?рап, Жібекке ??да т?су.

3. О?и?аны? дамуы. Т?легенні? Жібекке у?де беріп, еліне ?айтуы.

4. Шиеленісуі. Жібекке ?айта оралма? бол?ан Т?легенге Базарбайды? р??сат бермеуі.

5. Шары?тау шегі. ?кесінен теріс бата алып, Сансызбаймен ?оштасып, Т?легенні? жол?а жал?ыз шы?уы.

6. Шешімі. Т?леген жол а?ды?ан ?ара?шы Бекежан ?олынан мерт болды.

Слайд №7.   II б?лім

 1. О?и?аны? басталуы.  Т?легенні? жал?ыз інісі Сансызбайды? а?асын іздеп жол?а шы?уы.

2. О?и?аны? байланысы. Сансызбайды? Т?легенні? ?азасын естуі.

3. О?и?аны? дамуы. Шеге ар?ылы Жібекпен табысу, у?делесу.

4. Шиеленісуі. Жібекті? Хорен ханды алдап, семсері мен жор?асын ?ол?а т?сіруі, Сансызбаймен ?ашып кетуі.

5. Шары?тау шегі. Хоренні? ?уып келуі, жекпе-жек.

6. Шешімі. Сансызбайды? Хоренді ?лтіріп, ?алма?тарды же?уі. ?ме?герлік салт бойынша Жібекке ?осылып, екі елді татуластырады.

Слайд №8.   Жырда?ы к?ркемдегіш ??ралдар
Те?еу
Сырлыбайды? алты ?лы Алтауы бірдей б?рі еді.

К?лге біткен ??ра?ым, Суырылып оз?ан пыра?ым.

Эпитет

?й орнындай бір жерді Т??кере тастап кетеді.

Тірісі т?гіл Жібекті? ?лігіне адам ?айырылып Бетінен келіп ?пкендей.

Метафора

Алтын та?ты? ?стінен

?ояндай ?ар?ып т?седі.

А? ма?дайы жар?ылдап,

Танадай к?зі жалтылдап.

Ж?йрік аттай ой?астап.

Кер маралдай керіліп.

?йден шы?ты ?ыз Жібек

Портрет

Сексен т?йе ?омда?ан,

Сексені де болма?ан

Сексен т?йе ?стінде Алтынды жа?лан орна?ан.

Гипербола

К?зі оттай жанады.

?ыз Жібекті? а?ты?ы Наурызды? а?ша ?арындай, А? бетіні? ?ызылы А? тауы?ты? ?анындай.

Ассонанс

?ыз Жібекті? дидары,          

К?гала к?лді? ??ра?ы,                    

К?з сипатын ?араса?,

Бектер мінген пыра?ы.

Аллитерация

А?жайы??а ж?неген,

Айды? ?ткен нешесі,

Ай ?ара??ы кешесі

Слайд №9.       

Жырды? та?ырыбы – с?лулы? пен адал махаббат.

Жырды? идеясы : 1) с?лулы?ты, ?семдікті паш ету;

1. а?, адал, шын махаббатты ?лгі ету;
2. ата-ананы ??рметтеу, сыйлау, адамгершілік, мейірімділік, ?ам?орлы? сия?ты асыл ?асиеттерді д?ріптеу.

Слайд №10.       Адамгершілік, Мейірімділік, ?ділдік, ?ам?орлы? ?асиеттер жырда ?ай ?ырынан к?рсетілген? ?андай кейіпкер бейнесінен к?руге болады?

?орытынды.

Слайд №11. 

1. Т?легенні? ?андай ?рекеттерін ?лгі етер еді??
2.  Жібекті? ?андай ?ылы?тары ?найды?
3.  Б?гінгіні? Т?легендері мен Жібектері туралы  ?андай ойдасы??
4.  

Ба?алау.

?й тапсырмасы. «?ыз Жібек» жырыны? желісінде шы?арма жазамыз. Шы?арма?а желі тартып, жоспар ??рып, ?осымша материалдар жина?тап келі?дер.