kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

9- сынып?а арнал?ан саба? жоспары " ?ыз Жібек" жыры

Нажмите, чтобы узнать подробности

Саба?ты? та?ырыбы: «?ыз Жібек» жырыны? композициясы мен к?ркемдік ерекшеліктері

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік. Жырды? мазм?нын аша отырып, композициялы? ??рылысына талдау, кейіпкер бейнесін ашу, жырды? к?ркемдік ерекшелігіне талдау жасау.

Дамыту. О?ушыларды? ?деби тілде с?йлеу м?дениетін дамыту, ?зіндік пікірлерін орта?а салу, талдай  білу да?дыларын жетілдіру, сыни т?р?ыда ойлау ?абілеттерін дамыту.

Т?рбиелік.  Шынайы махаббат пен адал досты??а, адамгершілік пен бауырмалды??а т?рбиелеу, о?ушы бойына ?семдікті дарыту, тал?ампазды??а ?йрету.

Саба?ты? типі: Білік пен да?дыны ?алыптастыру.

Саба?ты? т?рі: Шы?армашылы? талдау саба?ы.

Саба?ты? ?дісі: Іздену ?дісі, ?деби шы?арманы талдау.

К?рнекі ??ралдар: Интерактивті та?та, кесте, слайдтар. «?ыз Жібек» жырыны? толы? н?с?асы  жазыл?ан аудиодиск.

Саба?ты? барысы.   ?йымдастыру кезе?і.

2.  Слайд №3 .    «Ей, перзентім. Адамны? таби?и с?лулы?ы болмаса, ?ашы? бола алмайды, ?йткені махаббат дегенні? ?зі таби?и с?лулы??а байланысты екені даусыз» (?абуснама). (Кей каус – 11 ?. ?мір с?рген Иран ??ламасыны? педагогикалы? е?бегі, ?зіні? баласы Гильяншах?а арнап жаз?ан.)

         Осындай с?лулы? жайында ?андай ?демі жа?сы с?здер білесі?дер ж?не ?здері? с?лулы? дегенді ?алай т?сінесі?дер? (О?ушылар ?здері білетін ?анатты с?здер мен ??ымдарды айтады). ?демі музыка с?лулы??а жата ма? Музыканы? ?андай т?рлері бар? К?й ты?дау?а ?алай ?арайсы?дар?

 Слайд №4.  А??улар. ( Н.Тілендиевті? «А??у» к?йі естіледі.)

Біз танысып отыр?ан Жібекті? ару бейнесі осындай к?рікті ойлар?а жетелейді.

?й тапсырмасы:   ?ткен саба?та «?ыз Жібек» жырымен таныс?ан болатынбыз. ?йге жырды? толы? мазм?нымен танысу, жыр туралы іздену, зерттеу ж?мысы тапсырыл?ан болатын.

Слайд №5.   О?ушыларды? жыр туралы жина?ан м?ліметтері бойынша ж?мыс.

  1. Жырды? тарихы, зерттелуі туралы айтылады.
  2. «?ыз Жібек» фильмі туралы айтылады.

Жырды? мазм?ны туралы білімдерін тексеру ма?сатында сарапшы пара?тары таратылады.

1-сарапшы пара?ы. 1)  Т?легенні? ?скен ортасы, атасы мен анасы туралы не білді?дер?

2)  Жыр м?тініне с?йене отырып, Т?легенні? портретін айтып бері?дер.

3)  Т?легенні? мінезін, іс-ірекеттерін ашатын д?лелдер айты?дар.

2-сарапшы пара?ы. 1) Т?леген арманда?ан Жібек ?андай ?ыз? Жыр м?тіні ар?ылы ойлары?ды д?лелде?дер.

2)  ?ыз Жібекті? а?ылдылы?ын д?лелдейтін детальдарды табы?дар.

3)  Жырды талдау барысында?ы «Текті ?ыз текті жігітке жар болу керек» деген ??ымды ?алай т?сінесі?дер?

3-сарапшы пара?ы. 1) Жырда ?аза?ты? ?андай ?дет-??рып, салт-д?ст?рлері суреттеледі?

2)  Жібекті? Сансызбай?а ?осылуына ?алай ?арайсы?дар? Б?л салт-д?ст?рді? ?ай т?ріне жатады?

3)  Халы? ауыз ?дебиетінде батаны? ?андай т?рлері бар? Теріс бата деген не?

Слайд №10. С?йкестігін тап.

?зінділер

                     Кейіпкерлер

Жібек

Т?леген

Хорен

Бекежан

Сансызбай

?аршы?а

.?зім батыр бол?ан со? кімді аяйын, ?лтіріп Т?легенді атын алдым.

?уелеп ?ш?ан алты ?аз,

Жерге неге ?онбайсы??

Сіздер тірі, мен ?лі

Жатырсы? не?ып демейсі??

Атасыны? аты кім болар? Анасыны? аты кім болар? С?рап келгін, же?еше.

Айналайын, жан ата,

Жеткізді ??дай жасымды.

Т?легенді іздейін,

Жер шаршысын кезейін.

К?тергін, Жібек, басы?ды,

Ертіп келдім бір жігіт

Тап ?зі?е лайы?,

Басы?ды к?тер, Жібекжан!

?арсы алды?нан ?арасам,

Жасы? кіші баласы?.

Оттай ?аулап жанасы?,

Мені? атым хан ...

Неден ?міт ?ыласы??

Слайд №6.   Жырды? композициялы? ??рылымы.

I б?лім

1. О?и?аны? басталуы    Кіші ж?зді? Жа?албайлы руынан шы??ан Базарбай баласы Т?легенні? ер жетіп, ?ыз та?дауы.

2. О?и?аны? байланысы   а) Саудагер шалды? айтуы бойынша Шекті еліне аттану;

?) ?аршы?а ар?ылы Жібекті к?ріп, ?ашы? болу. б) ?ыз ?кесі Сырлыбайдан р??сат с?рап, Жібекке ??да т?су.

3. О?и?аны? дамуы. Т?легенні? Жібекке у?де беріп, еліне ?айтуы.

4. Шиеленісуі. Жібекке ?айта оралма? бол?ан Т?легенге Базарбайды? р??сат бермеуі.

5. Шары?тау шегі. ?кесінен теріс бата алып, Сансызбаймен ?оштасып, Т?легенні? жол?а жал?ыз шы?уы.

6. Шешімі. Т?леген жол а?ды?ан ?ара?шы Бекежан ?олынан мерт болды.

Слайд №7.   II б?лім

 1. О?и?аны? басталуы.  Т?легенні? жал?ыз інісі Сансызбайды? а?асын іздеп жол?а шы?уы.

2. О?и?аны? байланысы. Сансызбайды? Т?легенні? ?азасын естуі.

3. О?и?аны? дамуы. Шеге ар?ылы Жібекпен табысу, у?делесу.

4. Шиеленісуі. Жібекті? Хорен ханды алдап, семсері мен жор?асын ?ол?а т?сіруі, Сансызбаймен ?ашып кетуі.

5. Шары?тау шегі. Хоренні? ?уып келуі, жекпе-жек.

6. Шешімі. Сансызбайды? Хоренді ?лтіріп, ?алма?тарды же?уі. ?ме?герлік салт бойынша Жібекке ?осылып, екі елді татуластырады.

Слайд №8.   Жырда?ы к?ркемдегіш ??ралдар
Те?еу

Сырлыбайды? алты ?лы Алтауы бірдей б?рі еді.

К?лге біткен ??ра?ым, Суырылып оз?ан пыра?ым.

Эпитет

?й орнындай бір жерді Т??кере тастап кетеді.

Тірісі т?гіл Жібекті? ?лігіне адам ?айырылып Бетінен келіп ?пкендей.

Метафора

Алтын та?ты? ?стінен

?ояндай ?ар?ып т?седі.

А? ма?дайы жар?ылдап,

Танадай к?зі жалтылдап.

Ж?йрік аттай ой?астап.

Кер маралдай керіліп.

?йден шы?ты ?ыз Жібек

Портрет

Сексен т?йе ?омда?ан,

Сексені де болма?ан

Сексен т?йе ?стінде Алтынды жа?лан орна?ан.

Гипербола

К?зі оттай жанады.

?ыз Жібекті? а?ты?ы Наурызды? а?ша ?арындай, А? бетіні? ?ызылы А? тауы?ты? ?анындай.

Ассонанс

?ыз Жібекті? дидары,          

К?гала к?лді? ??ра?ы,                    

К?з сипатын ?араса?,

Бектер мінген пыра?ы.

Аллитерация

А?жайы??а ж?неген,

Айды? ?ткен нешесі,

Ай ?ара??ы кешесі

Слайд №9.       

Жырды? та?ырыбы – с?лулы? пен адал махаббат.

Жырды? идеясы : 1) с?лулы?ты, ?семдікті паш ету;

  1. а?, адал, шын махаббатты ?лгі ету;
  2. ата-ананы ??рметтеу, сыйлау, адамгершілік, мейірімділік, ?ам?орлы? сия?ты асыл ?асиеттерді д?ріптеу.

Слайд №10.       Адамгершілік, Мейірімділік, ?ділдік, ?ам?орлы? ?асиеттер жырда ?ай ?ырынан к?рсетілген? ?андай кейіпкер бейнесінен к?руге болады?

?орытынды.

Слайд №11. 

 

  1. Т?легенні? ?андай ?рекеттерін ?лгі етер еді??
  2.  Жібекті? ?андай ?ылы?тары ?найды?
  3.  Б?гінгіні? Т?легендері мен Жібектері туралы  ?андай ойдасы??
  4.  

Ба?алау.

?й тапсырмасы. «?ыз Жібек» жырыны? желісінде шы?арма жазамыз. Шы?арма?а желі тартып, жоспар ??рып, ?осымша материалдар жина?тап келі?дер.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«9- сынып?а арнал?ан саба? жоспары " ?ыз Жібек" жыры»



Сабақтың тақырыбы: «Қыз Жібек» жырының композициясы мен көркемдік ерекшеліктері


Сабақтың мақсаты:

Білімділік. Жырдың мазмұнын аша отырып, композициялық құрылысына талдау, кейіпкер бейнесін ашу, жырдың көркемдік ерекшелігіне талдау жасау.

Дамыту. Оқушылардың әдеби тілде сөйлеу мәдениетін дамыту, өзіндік пікірлерін ортаға салу, талдай білу дағдыларын жетілдіру, сыни тұрғыда ойлау қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік.  Шынайы махаббат пен адал достыққа, адамгершілік пен бауырмалдыққа тәрбиелеу, оқушы бойына әсемдікті дарыту, талғампаздыққа үйрету.


Сабақтың типі: Білік пен дағдыны қалыптастыру.


Сабақтың түрі: Шығармашылық талдау сабағы.


Сабақтың әдісі: Іздену әдісі, әдеби шығарманы талдау.


Көрнекі құралдар: Интерактивті тақта, кесте, слайдтар. «Қыз Жібек» жырының толық нұсқасы жазылған аудиодиск.


Сабақтың барысы. Ұйымдастыру кезеңі.


2. Слайд №3 . «Ей, перзентім. Адамның табиғи сұлулығы болмаса, ғашық бола алмайды, өйткені махаббат дегеннің өзі табиғи сұлулыққа байланысты екені даусыз» (Қабуснама). (Кей каус – 11 ғ. өмір сүрген Иран ғұламасының педагогикалық еңбегі, өзінің баласы Гильяншахқа арнап жазған.)

Осындай сұлулық жайында қандай әдемі жақсы сөздер білесіңдер және өздерің сұлулық дегенді қалай түсінесіңдер? (Оқушылар өздері білетін қанатты сөздер мен ұғымдарды айтады). Әдемі музыка сұлулыққа жата ма? Музыканың қандай түрлері бар? Күй тыңдауға қалай қарайсыңдар?

Слайд №4.  Аққулар. ( Н.Тілендиевтің «Аққу» күйі естіледі.)

Біз танысып отырған Жібектің ару бейнесі осындай көрікті ойларға жетелейді.


Үй тапсырмасы:  Өткен сабақта «Қыз Жібек» жырымен танысқан болатынбыз. Үйге жырдың толық мазмұнымен танысу, жыр туралы іздену, зерттеу жұмысы тапсырылған болатын.

Слайд №5.   Оқушылардың жыр туралы жинаған мәліметтері бойынша жұмыс.

  1. Жырдың тарихы, зерттелуі туралы айтылады.

  2. «Қыз Жібек» фильмі туралы айтылады.

Жырдың мазмұны туралы білімдерін тексеру мақсатында сарапшы парақтары таратылады.

1-сарапшы парағы. 1) Төлегеннің өскен ортасы, атасы мен анасы туралы не білдіңдер?

2) Жыр мәтініне сүйене отырып, Төлегеннің портретін айтып беріңдер.

3) Төлегеннің мінезін, іс-ірекеттерін ашатын дәлелдер айтыңдар.


2-сарапшы парағы. 1) Төлеген армандаған Жібек қандай қыз? Жыр мәтіні арқылы ойларыңды дәлелдеңдер.

2) Қыз Жібектің ақылдылығын дәлелдейтін детальдарды табыңдар.

3) Жырды талдау барысындағы «Текті қыз текті жігітке жар болу керек» деген ұғымды қалай түсінесіңдер?


3-сарапшы парағы. 1) Жырда қазақтың қандай әдет-ғұрып, салт-дәстүрлері суреттеледі?

2) Жібектің Сансызбайға қосылуына қалай қарайсыңдар? Бұл салт-дәстүрдің қай түріне жатады?

3) Халық ауыз әдебиетінде батаның қандай түрлері бар? Теріс бата деген не?





Слайд №10. Сәйкестігін тап.


Үзінділер

Кейіпкерлер


Жібек


Төлеген


Хорен


Бекежан


Сансызбай


Қаршыға

...Өзім батыр болған соң кімді аяйын, өлтіріп Төлегенді атын алдым.







Әуелеп ұшқан алты қаз,

Жерге неге қонбайсың?

Сіздер тірі, мен өлі

Жатырсың неғып демейсің?







Атасының аты кім болар? Анасының аты кім болар? Сұрап келгін, жеңеше...







Айналайын, жан ата,

Жеткізді құдай жасымды.

Төлегенді іздейін,

Жер шаршысын кезейін...








Көтергін, Жібек, басыңды,

Ертіп келдім бір жігіт

Тап өзіңе лайық,

Басыңды көтер, Жібекжан!







Қарсы алдыңнан қарасам,

Жасың кіші баласың.

Оттай қаулап жанасың,

Менің атым хан .............

Неден үміт қыласың?









Слайд №6.   Жырдың композициялық құрылымы.

I бөлім

1. Оқиғаның басталуы    Кіші жүздің Жағалбайлы руынан шыққан Базарбай баласы Төлегеннің ер жетіп, қыз таңдауы.

2. Оқиғаның байланысы   а) Саудагер шалдың айтуы бойынша Шекті еліне аттану;

ә) Қаршыға арқылы Жібекті көріп, ғашық болу. б) Қыз әкесі Сырлыбайдан рұқсат сұрап, Жібекке құда түсу.

3. Оқиғаның дамуы. Төлегеннің Жібекке уәде беріп, еліне қайтуы.

4. Шиеленісуі. Жібекке қайта оралмақ болған Төлегенге Базарбайдың рұқсат бермеуі.

5. Шарықтау шегі. Әкесінен теріс бата алып, Сансызбаймен қоштасып, Төлегеннің жолға жалғыз шығуы.

6. Шешімі. Төлеген жол аңдыған қарақшы Бекежан қолынан мерт болды.

 

Слайд №7.   II бөлім

 1. Оқиғаның басталуы.  Төлегеннің жалғыз інісі Сансызбайдың ағасын іздеп жолға шығуы.

2. Оқиғаның байланысы. Сансызбайдың Төлегеннің қазасын естуі.

3. Оқиғаның дамуы. Шеге арқылы Жібекпен табысу, уәделесу.

4. Шиеленісуі. Жібектің Хорен ханды алдап, семсері мен жорғасын қолға түсіруі, Сансызбаймен қашып кетуі.

5. Шарықтау шегі. Хореннің қуып келуі, жекпе-жек.

6. Шешімі. Сансызбайдың Хоренді өлтіріп, қалмақтарды жеңуі. Әмеңгерлік салт бойынша Жібекке қосылып, екі елді татуластырады.


Слайд №8.   Жырдағы көркемдегіш құралдар



Теңеу



Сырлыбайдың алты ұлы Алтауы бірдей бөрі еді.

Көлге біткен құрағым, Суырылып озған пырағым.


Эпитет


Үй орнындай бір жерді Төңкере тастап кетеді.

Тірісі түгіл Жібектің Өлігіне адам қайырылып Бетінен келіп өпкендей.



Метафора


Алтын тақтың үстінен

Қояндай қарғып түседі.

Ақ маңдайы жарқылдап,

Танадай көзі жалтылдап...

Жүйрік аттай ойқастап...

Кер маралдай керіліп...

Үйден шықты Қыз Жібек


Портрет


Сексен түйе қомдаған,

Сексені де болмаған

Сексен түйе үстінде Алтынды жағлан орнаған.


Гипербола


Көзі оттай жанады.

Қыз Жібектің ақтығы Наурыздың ақша қарындай, Ақ бетінің қызылы Ақ тауықтың қанындай.


Ассонанс


Қыз Жібектің дидары,

Көгала көлдің құрағы,

Көз сипатын қарасаң,

Бектер мінген пырағы.


Аллитерация


Ақжайыққа жөнеген,

Айдың өткен нешесі,

Ай қараңғы кешесі


Слайд №9.   

Жырдың тақырыбы – сұлулық пен адал махаббат.

Жырдың идеясы : 1) сұлулықты, әсемдікті паш ету;

  1. ақ, адал, шын махаббатты үлгі ету;

  2. ата-ананы құрметтеу, сыйлау, адамгершілік, мейірімділік, қамқорлық сияқты асыл қасиеттерді дәріптеу.



Слайд №10.   Адамгершілік, Мейірімділік, Әділдік, Қамқорлық қасиеттер жырда қай қырынан көрсетілген? Қандай кейіпкер бейнесінен көруге болады?


Қорытынды.

Слайд №11. 


  • Төлегеннің қандай әрекеттерін үлгі етер едің?

  • Жібектің қандай қылықтары ұнайды?

  • Бүгінгінің Төлегендері мен Жібектері туралы қандай ойдасың?

Бағалау.

Үй тапсырмасы. «Қыз Жібек» жырының желісінде шығарма жазамыз. Шығармаға желі тартып, жоспар құрып, өосымша материалдар жинақтап келіңдер.





Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Литература

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 9 класс

Скачать
9- сынып?а арнал?ан саба? жоспары " ?ыз Жібек" жыры

Автор: Дамиева Гульмира Курмашевна

Дата: 12.01.2016

Номер свидетельства: 275372


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства