Саба?ты? та?ырыбы: М.Ма?атаев “А??улар ?йы?та?анда” поэмасы.
Саба?ты? ма?саты: А?ынны? ?міріне шолу жасау, с?зімен ?ле? ?рген жыр пыра?ы - М??а?али туралы дерек, поэмасыны? та?ырыбы мен идеясы, о?ушыларды? поэзия туралы т?сініктерін,сын т?р?ысынан ойлау ?абілетін дамыту.
Саба?ты? міндеттері:
Білімділік: А?ынны? поэзиясыны? ?мірше?дігін таныту, к?ркемдік тілін ашу.
Дамытушылы?: О?ушыны? с?йлеу тілін дамыту,?з ойын еркін,жатты? жеткізе білуге,м?нерлеп о?у да?дысын ?алыптастыру. ?з бетімен іздене білуге,ой ?орыту?а ?йрету.
Т?рбиелік м?ні: Ту?ан жерге деген с?йіспеншілікке, адамгершілікке, таби?ат ?семдігін т?сінуге, халы?ты? наным-сенімді (?асиет, кие) ?адір т?ту?а т?рбиелеу.
К?тілетін н?тиже:
1. О?ушылар поэманы? мазм?нымен танысады.
2. Кейіпкерлерді? іс-?рекетіне ба?а бере алады.
3. Топта ?з ойларын, к?з?арастарын ?ор?ай алады.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?
П?наралы? байланыс: бейнелеу ?нері, музыка, география, тарих, ?зін-?зі тану т.б.
Саба? к?рнекілігі: а?ын суреті, техникалы? ??ралдар,компьютер,а??у туралы та?ырыпты? суреттер,к?рініс,сызба- кестелер т.б.
Саба?ты? ?діс-т?сілдері: интербелсенді ?діс-т?сілдер
1. М?нерлеп ?ле? о?у.
2. Композициялы? жоспар (сызба кесте) талдау.
3. Шы?армашылы? ізденіс
4. Сын т?р?ысынан ойлау?а ?йрету
Саба? барысы.
?йымдастыру.
І. ?й тапсырмасын пысы?тау (ой ша?ыру)
«Микрофон» ?дісі. О?ушылар ?ткен саба?та?ы а?ын ?мірі мен шы?армашылы?ы ал?ан білімдеріне ?оса жа?а а?параттарын топтастырады.
Жа?а саба?. – М??а?али м?расы-жалпа? елді? ж?регінде, ой-парасатында, жары? ж?лдыздай ?ара??ы т?н ?ойнауынан ??пия с?улесін шаш?андай жар?ырап н?р беруде.?р ?асырды? біртуар адамы болады. Мысалы: Абайда-ой, Ма?жанда-махаббат, ?асымда-от, М??а?алида тазалы? (?асиет деген ??ым) басымыра? болады.Таби?ат ананы? бір б?лшегі бол?ан М??а?али былай дейді.
Таби?ат
Жанымды алса?,
Алшы мені?,
Бір т?йір жерге т?скен, тамшы едім.
М??а?али жо?алса ?айтер дейсі?.
Артымда ?алсын жерім,
?алсын елім, – деген М??а?али
барлы? ?ле?іне бойында?ы сезімні? а?ынымен барып таусыла жазды.Барлы? шы?армасын со??ы ?ле?індей жазды. ?йткені,
“М??а?али-бір ?асырда бір рет ?ана д?ниеге келетін ?аза? поэзиясыны? алтын домбырасы дерліктей ірі талант иесі”.Б?гін біз с?з еткелі отыр?ан шы?арма “А??улар ?йы?та?анда»- ?ажап поэма. Бір т?нде, бір деммен, таби?ат пен а?ын сезіміні? ?ндесуінен ту?ан д?ние.
М??а?али:
?аза?ты? ?ара ?ле?і – ??діретім,
Онда бір с?мды? сыр бар естілмеген, – деген болатын. Б?гін сондай «С?мды? сыры бар» жыры «А??улар ?йы?та?анда» поэмасынан ой тол?аймыз.Осы поэма ж?нінде Т?манбай Молда?алиев а?алары? былай дейді.
М.Ма?атаев шы?ар.жина?ы 1991ж «М??а?али жайлы ойласам» деген ал?ыс?зден о?ып беру\.
– Cендерге де, ма?ан да б?л поэма м?? тарту етеді. Біра? бір бастап о?ы?аннан кейін тастай алмай со?ына дейін бір-а? о?исы?. Бейне бір бас?а к?й кешесі?. К?кірегінде ?н ?ялап, жырмен тербелесі?. К?з алды?нан Жетімк?лді? ерке а??уы баласы ?шін д?ниені? тынышты?ын, кереметін б?зып, ?асиетке о? ат?ан ана бейнесін, е? со?ында екі бірдей асылынан ?асиетінен айырыл?ан сорлы, зарлы ананы к?ріп, сен де а? ?расы?.
ІІ. Поэманы? ?р тарауына ат ?ою:
-
Жетімк?л а??улары
-
А??у?а атыл?ан о?
-
А??уларды? к?лгеоралмауы
ІІІ. М?тінмен ж?мыс.
М?тінні? мазм?нын о?ып, сатылай кешенді талдау («Жіптегі тізбектер» ?дісін ?олдану)
1-топ?а:
1.Поэманы? І б?лімінен ?андай ?сер алды?дар?
2.Ту?ан жер, Жетімк?лді? с?лулы?ы,а??уды? ?ні, ?асиеті, айнала ?орша?ан ортамен ?ндестігі, а?ынны? сезімі ?ле?де ?алай берілген?
3.«Сызат», «Алау» с?здеріні? ма?ынасын т?сіндір.
2- топ?а:
1.Ананы? психологиялы? жай-к?йін а?ын ?алай берген ?
2.Ананы ?асиетті а??у?а о? ату?а итермелеген не?
3.Бала жатыр т?секте к?йіп-жанып,
Баласыны? ана отыр к?йін ба?ып –деген ?ле? жолында?ы «к?й» с?зіні? ма?ыналарын т?сіндір.
3-топ?а:
1.Осы б?лімдегі жыл?ышы мен ананы?
диалогін екі о?ушы кезекпен м?нерлеп о?ы?дар.
2.Білмеймін сор атты? ба,ба? атты? ба ?
А??у?а кезенерде ырым жасап,
Тым ??рыса сауса?ы?ды ?анатты? ба?-деген жыл?ышы
?артты? с?зінде не м?н бар?
3. « ?асиет», «?асірет» с?зіні? ма?ынасын т?сіндірі?дер.
Поэманы? композициялы? ??рылысына талдау:
О?и?а ?алай басталуы
О?и?аны? дамуы.
О?и?аны? шиеленісуі
О?и?аны? шары?тау шегі
О?и?аны? шешімі
О?и?а со?ы. Эпилог
IV. Саба?ты бекіту. («?ар кесегі» ?дісін ?олдану). ?р о?ушы а? пара??а с?ра? жазып, бір-біріне ?ар кесегі етіп ла?тырады. Сол с?ра?тар бойынша пікір алмасады
V. Сергіту с?ті: поэзия минуты (о?ушылар поэмадан ?зінділерді жат?а о?иды), Н.Тілендиевті? «А??у» к?йі ойнап т?рады
VI. «Рольдік ойындар» ?дісі: поэманы? ?ш тарауы бойынша о?ушыларды? дайында?ан инценировкалары ?ойылады
VII. Рефлексия: Кері байланыс «Бестарма?» (Синквейн) ?дісі. Поэма?а ар?ау бол?ан тірек с?здерге бес тарма?ты ?ле? ??растыру
«А??у», «Ана», «Кие»
О?ушыларды? ?зін-?зі ба?алау пара?ын толтыру, тапсыру
О?ушыны? аты-ж?ні
Мазм?нын о?у, жоспарлау
Сатылай-кешенді талдау
?зінді жат?а о?у
Эссе жазу
Орташа ба?а
М??алім ба?асы
Топ к?шбасшысы:
VIII. ?йге тапсырма:
1.“А??у – киелі ??с» – эссе жазу, сурет салу
.
Просмотр содержимого документа
«Аққулар ұйықтағанда Сабақ жоспары»
Сабақтың тақырыбы: М.Мақатаев “Аққулар ұйықтағанда” поэмасы.
Сабақтың мақсаты: Ақынның өміріне шолу жасау, сөзімен өлең өрген жыр пырағы - Мұқағали туралы дерек, поэмасының тақырыбы мен идеясы, оқушылардың поэзия туралы түсініктерін,сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту.
Сабақтың міндеттері:
Білімділік: Ақынның поэзиясының өміршеңдігін таныту, көркемдік тілін ашу.
Дамытушылық: Оқушының сөйлеу тілін дамыту,өз ойын еркін,жаттық жеткізе білуге,мәнерлеп оқу дағдысын қалыптастыру. Өз бетімен іздене білуге,ой қорытуға үйрету.
Тәрбиелік мәні: Туған жерге деген сүйіспеншілікке, адамгершілікке, табиғат әсемдігін түсінуге, халықтық наным-сенімді (қасиет, кие) қадір тұтуға тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже:
1. Оқушылар поэманың мазмұнымен танысады.
2. Кейіпкерлердің іс-әрекетіне баға бере алады.
3. Топта өз ойларын, көзқарастарын қорғай алады.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Пәнаралық байланыс: бейнелеу өнері, музыка, география, тарих, өзін-өзі тану т.б.
Сабақ көрнекілігі: ақын суреті, техникалық құралдар,компьютер,аққу туралы тақырыптық суреттер,көрініс,сызба- кестелер т.б.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: интербелсенді әдіс-тәсілдер
1. Мәнерлеп өлең оқу.
2. Композициялық жоспар (сызба кесте) талдау.
3. Шығармашылық ізденіс
4. Сын тұрғысынан ойлауға үйрету
Сабақ барысы.
Ұйымдастыру.
І. Үй тапсырмасын пысықтау (ой шақыру)
«Микрофон» әдісі. Оқушылар өткен сабақтағы ақын өмірі мен шығармашылығы алған білімдеріне қоса жаңа ақпараттарын топтастырады.
Жаңа сабақ. – Мұқағали мұрасы-жалпақ елдің жүрегінде, ой-парасатында, жарық жұлдыздай қараңғы түн қойнауынан құпия сәулесін шашқандай жарқырап нұр беруде.Әр ғасырдың біртуар адамы болады. Мысалы: Абайда-ой, Мағжанда-махаббат, Қасымда-от, Мұқағалида тазалық (қасиет деген ұғым) басымырақ болады.Табиғат ананың бір бөлшегі болған Мұқағали былай дейді.
Табиғат
Жанымды алсаң,
Алшы менің,
Бір түйір жерге түскен, тамшы едім.
Мұқағали жоғалса қайтер дейсің.
Артымда қалсын жерім,
Қалсын елім, – деген Мұқағали
барлық өлеңіне бойындағы сезімнің ағынымен барып таусыла жазды.Барлық шығармасын соңғы өлеңіндей жазды. Өйткені,
“Мұқағали-бір ғасырда бір рет қана дүниеге келетін қазақ поэзиясының алтын домбырасы дерліктей ірі талант иесі”.Бүгін біз сөз еткелі отырған шығарма “Аққулар ұйықтағанда»- ғажап поэма. Бір түнде, бір деммен, табиғат пен ақын сезімінің үндесуінен туған дүние.
Мұқағали:
Қазақтың қара өлеңі – құдіретім,
Онда бір сұмдық сыр бар естілмеген, – деген болатын. Бүгін сондай «Сұмдық сыры бар» жыры «Аққулар ұйықтағанда» поэмасынан ой толғаймыз.Осы поэма жөнінде Тұманбай Молдағалиев ағаларың былай дейді.
М.Мақатаев шығар.жинағы 1991ж «Мұқағали жайлы ойласам» деген алғысөзден оқып беру\.
– Cендерге де, маған да бұл поэма мұң тарту етеді. Бірақ бір бастап оқығаннан кейін тастай алмай соңына дейін бір-ақ оқисың. Бейне бір басқа күй кешесің. Көкірегінде ән ұялап, жырмен тербелесің. Көз алдыңнан Жетімкөлдің ерке аққуы баласы үшін дүниенің тыныштығын, кереметін бұзып, қасиетке оқ атқан ана бейнесін, ең соңында екі бірдей асылынан қасиетінен айырылған сорлы, зарлы ананы көріп, сен де аһ ұрасың.
ІІ. Поэманың әр тарауына ат қою:
Жетімкөл аққулары
Аққуға атылған оқ
Аққулардың көлге оралмауы
ІІІ. Мәтінмен жұмыс.
Мәтіннің мазмұнын оқып, сатылай кешенді талдау («Жіптегі тізбектер» әдісін қолдану)
1-топқа:
1.Поэманың І бөлімінен қандай әсер алдыңдар?
2.Туған жер, Жетімкөлдің сұлулығы,аққудың үні, қасиеті, айнала қоршаған ортамен үндестігі, ақынның сезімі өлеңде қалай берілген?
3.«Сызат», «Алау» сөздерінің мағынасын түсіндір.
2- топқа:
1.Ананың психологиялық жай-күйін ақын қалай берген ?
2.Ананы қасиетті аққуға оқ атуға итермелеген не?
3.Бала жатыр төсекте күйіп-жанып,
Баласының ана отыр күйін бағып –деген өлең жолындағы «күй» сөзінің мағыналарын түсіндір.
3-топқа:
1.Осы бөлімдегі жылқышы мен ананың
диалогін екі оқушы кезекпен мәнерлеп оқыңдар.
2.Білмеймін сор аттың ба,бақ аттың ба ?
Аққуға кезенерде ырым жасап,
Тым құрыса саусағыңды қанаттың ба?-деген жылқышы
қарттың сөзінде не мән бар?
3. « Қасиет», «Қасірет» сөзінің мағынасын түсіндіріңдер.
Поэманың композициялық құрылысына талдау:
Оқиға қалай басталуы
Оқиғаның дамуы.
Оқиғаның шиеленісуі
Оқиғаның шарықтау шегі
Оқиғаның шешімі
Оқиға соңы. Эпилог
IV. Сабақты бекіту. («Қар кесегі» әдісін қолдану). Әр оқушы ақ параққа сұрақ жазып, бір-біріне қар кесегі етіп лақтырады. Сол сұрақтар бойынша пікір алмасады
V. Сергіту сәті: поэзия минуты (оқушылар поэмадан үзінділерді жатқа оқиды), Н.Тілендиевтің «Аққу» күйі ойнап тұрады
VI. «Рольдік ойындар» әдісі: поэманың үш тарауы бойынша оқушылардың дайындаған инценировкалары қойылады
VII. Рефлексия: Кері байланыс «Бестармақ» (Синквейн) әдісі. Поэмаға арқау болған тірек сөздерге бес тармақты өлең құрастыру
«Аққу», «Ана», «Кие»
Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағын толтыру, тапсыру
| Оқушының аты-жөні | Мазмұнын оқу, жоспарлау | Сатылай-кешенді талдау | Үзінді жатқа оқу | Эссе жазу | Орташа баға | Мұғалім бағасы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Топ көшбасшысы:
VIII. Үйге тапсырма:
1.“Аққу – киелі құс» – эссе жазу, сурет салу
.
Просмотр содержимого презентации
«Аққулар ұйықтағанда»
Мұқағали Мақатаев:
Сабақтың мақсаты: Ақынның өміріне шолу жасау, сөзімен өлең өрген жыр пырағы - Мұқағали туралы дерек, поэмасының тақырыбы мен идеясы, оқушылардың поэзия туралы түсініктерін,сын тұрғысынан ойлау қабілетін
дамыту.
Сабақтың міндеттері:
А)Білімділік: Ақынның поэзиясының өміршеңдігін таныту, көркемдік тілін ашу.
Ә)Дамытушылық: Оқушының сөйлеу тілін дамыту,өз ойын еркін,жаттық жеткізе білуге,мәнерлеп оқу дағдысын қалыптастыру. Өз бетімен іздене білуге,ой қорытуға үйрету.
Б)Тәрбиелік мәні: Туған жерге деген сүйіспеншілікке, адамгершілікке, табиғат әсемдігін түсінуге, халықтық наным-сенімді (қасиет, кие) қадір тұтуға тәрбиелеу.
1-тапсырма: “Микрофон”
(Жеке пікірлерді, жеке көзқарастарды топтастыру)
Поэманың әр бөліміне тақырып қою
І.
“ Жетім көл” аққулары
ІІ.
Аққуларға атылған оқ
ІІІ.
Ана зары
3. Поэмаға сатылай кешенді талдау жасау
І. Шығарма туралы
ІІ. Шығарманың композициялық құрылымы
ІІІ. Әдеби-теориялық талдау
(Пікірталас)
(Поэзия минуты, поэмадан үзінділер оқу)
“ Аққулар ұйықтағанда” поэмасынан сахналық көрініс.
