10 – сынып. Қазақ тілі
– нұсқа.
1. Мағынасы қарама – қарсы сөзді көрсетіңіз.
А) Бала, нәресте. В) Ұзын, кең. Е) Алыс, шалғай.
С) Үлкен, биік. Д) Жоғары, төмен.
2. Басқа тілден енген сөздер қалай аталатынын белгілеңіз.
А) Жаңа сөздер. В) Кірме сөздер.
С) Көнерген сөз. Д) Архаизм. Е) Қос сөздер.
3. Еркіндік дауыстыны көрсетіңіз.
А) И В) Е С) А Д) Ә Е) Ө
4. Дұрыс тасымалданған сөзді көрсетіңіз.
А) Көб-інесе В) Көк-жал С) Көг-орай
Д) Тарих-ында Е) Ау-ыл
5. Мағынасы бір – біріне жақын қос сөзді көрсетіңіз.
А) Қысы-жазы В) Сый – құрмет С) Үлкен - кіші
Д) Алыс – жақын Е) Артық - кем
6. Хабарлы сөйлемді көрсетіңіз.
А) Па, шіркіннің сөзі В) Өзен бойындағы ел қайда С) Аман құс үнінен оянып кетті
Д) Сұңғақ бойлы жігіт Е) Намысыңды жастан сақта
7. Синонимге жатпайтын қатарды көрсетіңіз.
А) Сабыр, тағат, дегбір В) Реніш, өкпе, кірбің С) Парыз, міндет, борыш
Д) Өкінішті, тірлік, түсім Е) Өмір, дүние, жалған.
8. Ілгерінді ықпалды сөзді табыңыз.
А) Жазса В) Ашса С) Секіру
Д) Ашу Е) Қабы
9. Бастауыш қызметіндегі зат есімді табыңыз.
А) Кең болсаң, кем болмайсың
В) Жауапкершілік бұрынғыдан да өсе түсті
С) Жауға жаныңды берсең де, сырыңды берме
Д) Анасын танымаған – алласын танымас
Е) Сабаға құйылған қымызды піспекпен піседі.
10. Заттанған сын есімді белгілеңіз.
Жақсының қадірін жаманды көргенде білерсің.
А) 1,2-сөз В) 2,3- сөз С) 4,5-сөз Д) 1,3-сөз Е) 3,4-сөз
11. Сын есімнің орнына қолданылған белгісіздік есімдігін табыңыз.
А) Қайсыбір жігіттер ерте оянды
В) Енді бұрынғыдай біреуді паналамайды
С) Әлденеге мазасыздана берді
Д) Қалау әлдеқашан оянды
Е) Тәңірберген әркімге бір қарады
12. Көмекші етістік қатысқан қатарды табыңыз.
А) Мектепке қарай жүгірді В) Сүрініп қала жаздады С) Көлге таман жақындады
Д) Көпір арқылы өтті Е) Көл бетінде жүзді
13. Сөйлемнен мезгіл үстеуін белгілеңіз
Түн мұнарына батқан айнала енді тым – тырыс болды.
А) Түн В) Батқан С) Енді Д) Тым-тырыс Е) Мұнарына
14. Еліктеу сөзді тіркесті көрсетіңіз.
А) Қиқаң – қиқаң етті В) Сендер үйге келіңдер С) Үй – үйімізге тарадық
Д) Жан – жануар көп Е) Күз келді
15. Қиыса байланысқан тіркесті көрсетіңіз.
А) Алма бағы В) Алманың шырыны С) Алманы жеу
Д) Алма жу Е) Алма - жеміс
16. Бастауыш қай сөз табынан екенін анықтаңыз.
Кейбіреулері сәл тоқтады.
А) Зат есім В) Сын есім С) Одағай Д) Есімдік Е) Етістік
17. Атаулы сөйлем қай сөз табынан екенін көрсетіңіз.
Түн. Ай сәулесі.
А) Үстеу В) Есімдік С) Сын есім Д) Зат есім Е) Есімше
18. Шартты бағыныңқылы сабақтасты табыңыз.
А) Сызаттап аққаны болмаса, көзге түсер су көрінбейді.
В) Аталарымыз құстың бәрін табиғаттың азат перзенті санап келді, өсіп – өнуіне қиянат етпеді.
С) Қаңтардың долы бораны уілдей соғып, қарды сай – сайға қуалап тұр.
Д) Жадырап жаз шыққанда, қиындықтың бәрі ұмытылады.
Е) Артынан ерген тобы бүгін мың болса, күн санап өсе беретіні даусыз.
19. Сөйлемдегі үтірдің қойылу себебін анықтаңыз.
Сөз түзелді, тыңдаушы, сен де түзел.
А) Құрмалас
В) Қыстырма
С) Қаратпа
Д) Төл сөз
Е) Одағай
20. Түбірі өзгеріске ұшырап біріккен сөздер қатарын табыңыз.
А) Туынды, Сарыөзек
В) Қонағасы, итбалық
С) Сөйтіп, ендігәрі
Д) Жүкаяқ, ата - ана
Е) Әлдекім, белбеу.
21. Пысықтауыш болатын болжалдық сан есімді қатарды табыңыз.
А) Астанам – бейбітшілік босағасы,
Бір тілек, бір мақсатта дос арасы.
В) Ең ақылды жануар – дельфин, екінші – піл, үшінші – маймыл.
С) ХХІ ғасыр – білім ғасыры.
Д) Бір –бірлеп мың болады,
Тама-тама көл болады.
Е) Біздің бақытымыздың оннан тоғызы денсаулығымызға байланысты.
22. Шылауы бар сөйлемді көрсетіңіз.
А) Тілшіге өлеңдер ұнамады
В) Ит ашуын тырнадан алады
С) Жә, мырза, мына келе жатқан біздің көшіміз еді
Д) ӘО заман, бұ заманда естімеген оқиға екен
Е) Қазір радио арқылы орталықпен сөйлеспек
23. Тыныс белгісі дұрыс қойылған төл сөзді сөйлемді табыңыз.
А) - Немене ақсақал, Спандиярды оқуға әкелдің бе, - деп сұрады.
В) – Немене, ақсақал, Спандиярды оқуға әкелдің бе?, деп сұрады.
С) – Немене, ақсақал, Спандиярды оқуға әкелдің бе? - деп сұрады.
Д) – Немене, ақсақал, Спандиярды оқуға әкелдің бе, деп сұрады.
Е) - Немене ақсақал Спандиярды оқуға әкелдің бе? деп, сұрады.
24. Сөйлем соңынан қойылатын тыныс белгісін анықтаңыз.
Ілініп тұр тауларға,
Дамылдап тірлік қалған ба
А) Нүктелі үтір
В) Леп белгісі
С) Леп белгісі және көп нүкте
Д) Сұрау және леп белгісі
Е) Леп белгісі және нүкте
25. Ғылыми стильге жататын сөйлемді табыңыз.
А) Қазбаларда тас дәуіріне жататын мүліктер бары анықталды
В) Ол әлгі орманды картадан көрсетті
С) Алыс жол атты сынайды
Д) Жұмыстан соң олар табиғат аясында демалады
Е) Қасына отырғызып, жөн сұрады.
– сынып. Қазақ тілі
2 – нұсқа.
1. Синонимдік қатарды табыңыз.
А) Жұмбақ, мақал. В) Құпия, жария. С) Жария, жасырын.
Д) Анық, құпия. Е) Құпия, жасырын.
2. Архаизм деген не, дұрысын табыңыз.
А) Тілде жаңа ұғымдарды атау үшін жасалған жаңа сөздер.
В) Заттар мен әдет – ғұрып, салт – сананың бұрынғы, көне атаулары.
С) Ғылым мен техниканың әр түрлі салаларына қолданылатын арнаулы сөздер.
Д) Тұлғасы, дыбысталуы басқа, бірақ мағыналас сөздер
Е) Сөйлем мүшесі бола алмайтын сөздер.
3. Бірыңғай езулік, жіңішке дауыстылардан болған сөзді белгілеңіз.
А) Жоңышқа В) Бүлдіршін С) Еріншек Д) Мүсәпір Е) Бүлдірген
4. Бірыңғай ашық буынды сөзді көрсетіңіз.
А) Бұрыш. В) Дана. С) Бұлақ. Д) Ақыл Е) Қорқақ
5. Түбір сөзді табыңыз.
А) Ақтау В) Дидар С) Орманшы Д) Тәрбиелі Е) Бөлгіш
6. Хабарлы сөйлемді көрсетіңіз.
А) Арлы – ожданды.
В) Сонша уақыт жүргенбісің.
С) Армандар үйге соқты.
Д) Шіркіннің сезімталын - ай.
Е) Еріккеннің шатпағы.
7. Омоним болатын сөздер қатарын көрсетіңіз.
А) Шапан, келін В) Алты, жеті С) Бәрі, тегіс
Д) Арық, айт Е) Кел, оқып отыр.
8. Айтылуы жағынан дұрыс сөзді көрсетіңіз.
А) Жасырым хат В) Жасырың ғат С) Жасырым ғат
Д) Жасырын ғат Е) Жасырын хат
9. Сын есімнен жасалған туынды зат есімді табыңыз.
А) Қойшы В) Жеңілдіктер С) Үйшік Д) Термеші Е) Табақтас
10. Антонимдес қосарлы сын есімді табыңыз.
А) Үкілі - тұмарлы
В) Биік - биік
С) Ұзынды - қысқалы
Д) Таулы - тасты
Е) Әкелі - балалы
11. Есімдік қатысқан сөйлемді табыңыз.
А) Біздің заманымыз – жазу заманы.
В) Сөздің жүйесін,қиысын келтіріп сөйлеу керек.
С) Жазғанда да сөздің кестесін келтіріп жазу керек.
Д) Жазумен сөйлесу де, ауызша сөйлесу де маңызды.
Е) Тіл – адамның адамдық белгісінің зоры.
12. Етістіктің сөйлем ішіндегі қызметін көрсетіңіз.
Тыңдай білу – медениеттіліктің белгісі.
А) Анықтауыш
В) Бастауыш
С) Пысықтауыш
Д) Баяндауыш
Е) Толықтауыш
13. Қосымшаның көнеленуі арқылы жасалған үстеуді белгілеңіз.
А) Осыншама В) Бірге С) Бұлақтайын Д) Тездеу Е) Кешірек
14. Еліктеуіш сөзді көрсетіңіз.
А) Үш – төрт В) Тарс- тұрс С) Биік – аласа Д) Он – он бес Е) Турадан - тура
15. Меңгеруді табыңыз.
А) Қант қызылшасы. В) Терезені ашты. С) Көз жеткізу үшін барды.
Д) Қызыл бұрыш. Е) Айдың сәулесі.
16. Баяндауыш болатын сөз табынан анықтаңыз.
Медеуі – мен.
А) Зат есім В) Есімдік С) Сын есім Д) Шылау Е) Етістік
17. Жақсыз сөйлемді табыңыз.
А) Ақ жиделі бала. В) Марат жүгіріп кетті. С) Жаз.
Д) Аяғын аспаннан келтіру. Е) Оларға келуге болмайды.
18. Мезгіл бағыныңқы сабақтас сөйлемді табыңыз.
А) Әдейі танытпайын деп, ол бет – ауызын таңып алыпты.
В) Сен келген кезде, ол үйде жоқ еді.
С) Орын таппай, баптанба.
Д) Аяғын баса алмаған соң, еңбектеп есікке келді.
Е) Сұрғылт тұман дым бүркіп, Барқыт бешпент сулайды.
19. Қыстырма сөз қатысып тұрған сөйлемді көрсетіңіз.
А) Менің білуімше, бұл аймақтың шөбі шүйгін, суы бал.
В) Ау, қызғыш құс, қызғыш құс, қанатың қатты, мойның бос.
С) Дос, досқа жаныңды қос.
Д) Ол мемлекетке көп пайда келтірді.
Е) Шырағым, қайдан жүрген баласың?
20. Еліктеу сөзден болған қос сөзді көрсетіңіз.
А) Арба-арба отын.
В) Ашпалы – жаппалы қағаз.
С) Өзіне – өзі ренжулі.
Д) Ат – мат.
Е) Балпаң – балпаң жүрді.
21. Тұрлаулы мүшелері жинақтық, реттік сан есімнен жасалған сөйлемді табыңыз.
А) Хан біреу болса керек,
Қалғандары тіреу болса керек.
В) Дүниеде мың кемістік, бір жетістік бар: қайсысына бет алсаң, сонысына барарсың.
С) Тәрбиенің негізі бес жасқа дейін қаланады, бұл– бүкіл тәрбие процесінің 90 пайызы.
Д) Мен ағайынды екеумін: біреуі – өзім, екіншісі – халқым.
Е) Бұл өлең екеумізге бірдей кәсіп,
Тербеткен жасымыздан жырдан бесік.
22. Демеулік шылауды табыңыз.
А) Ауа ол күні әрі тұнық, әрі тәтті, әрі құрғақ.
В) Тыныштықты бұзып жау тисе, жауға бізде тиеміз.
С) Олардың бәрін үйіне апарды да, торға қамап қойды.
Д) Ел үшін еңбек етсең, халқың сүймек.
Е) Күн батты да, тауды қара көлеңке басты.
23. Тыныс белгісі дұрыс қойылған көп құрамды төл сөзді табыңыз.
А) - Мың – мың рахмет, атажан деді Гүлжан қуанып – Дос болса сіздей болсын. Мен жыламаймын қуанам!
В) - Мың – мың рахмет, атажан! - деді Гүлжан қуанып: – Дос болса, сіздей болсын. Мен жыламаймын, қуанам!.
С) - Мың – мың рахмет, атажан: деді Гүлжан қуанып, Дос болса сіздей болсын, Мен жыламаймын, қуанам!
Д) - Мың – мың рахмет, атажан!, деді Гүлжан қуанып – Дос болса сіздей болсын. Мен жыламаймын, қуанам!
Е) - Мың – мың рахмет, атажан,- деді Гүлжан қуанып,Дос болса сіздей болсын, Мен жыламаймын, қуанам!.
24. Үтір қайсысына тән, табыңыз.
Менің ойымша , бағытымыз дұрыс.
А) Қаратпа сөз В) Қыстырма сөз С) Төл сөз
Д) Бірыңғай мүше Е) Одағай
25. Стиль түрін анықтаңыз.
Қазақстан Республикасының азаматы, қажет болған жағдайда, қорғануға құқылы.
А) Ғылыми В) Ресми іс-қағаздар С) Көркем әдебиет
Д) Ауызекі сөйлеу Е) Публицистикалық
– сынып
1. Диалект болатын сөздерді көрсет.
А) одағай, үстеу, буын, қиысу
В) үшбұрыш, тікбұрыш, қосу, алу
С) жоға, жәшік, қамыт, самаурын
Д) оттабар, жебе, қорамса,сұлтан
Е) пиала, аша, нән, кәтте
2. Қос сөздер қайсы?
А) қырықбуын, күнбағар,бірнеше, өнеркәсіп
В) ата –ана, қап – қара, бетпе – бет, мая - мая
С) см, медпункт, газ, КазТАГ
Д) көк ала, ала көл, қара күрең, бір адам
3. Сын есім мынадай сұрақтарға жауап береді:
А) қалай? қарай? қай уақытта? В) қанша?неше? С) қандай? қай?
Д) кім?не? Е) не қылды?қайтті?
4. «Берекелі» сөзі қай сөз табына жатады?
А) шылау В) үстеу С) еліктеу сөз Д) сын есім Е) зат есім
5.Қайсысы негізгі сын есім?
А) сусыма,сабырлы,ашушаң, кекшіл
В) ауылдық, жайлы, арсыз, ағайынды
С) көк, сұр,жеңіл, қара
Д)күпілдек, мақтаншақ, жасық
Е) бөлек, бітік, сирек, қызба
6. Асырмалы шырайды көрсет.
А) аса қатал, тым жырақ В) күп- күрең, кіп – кішкене С) төмендеу, аласарақ
Д) қышқыл, тәуір, жеңіл Е) бозғылт, күңгіртірек
7. Сапалық сын есімді тап.
А) үстеме, ұрысқақ, көшпелі В) сары, сұлу, қоңыр, әсем С) бозаң, кішірек, үлкендеу
Д) ақшыл, көгілдір, тарлау Е) аппақ, ап – аласа, қуаң
8. Сын есім қай сөйлемде анықтауыш қызметін атқарады?
А) Көгілдір өзен жай ғана толқып ағып жатты (Ә.К.)
В) Жомарт жоқтығын, жүйрік тоқтығын білдірмес (мақал)
С) Әдептіге елікте, әдепсізден жирен.
Д) Жақсы –ісімен жақсы
Е) Інім мектепте өте жақсы оқиды
9. Сан есім мынадай сұрақтарға жауап береді:
А) не істеді?не етті? В) кім?не? С) қанша?неше?
Д) қандай? қай? Е) не үшін?кім үшін?
10. Жинақтық сан есімдерді тап.
А) бесінші, алтыншы В) екі, сегіз С) бестен үш, он бүтін оннан үш
Д) біреу, жетеу Е) ондаған, мыңдаған
11. Қайсысы күрделі сан есімдер?
А) бес, алтау, жүз, мың
В) он бес, бір жүз отыз, он – ондап
С) елудей, жиырмалап,отыздарда
Д) төртеу, жетінші, үшке
Е) ширек, жарты, жарым
12. Сан есім көбінесе қай сөйлем мүшесі қызметін атқарады?
А) Толықтауыш В) Бастауыш С) Пысықтауыш Д) Баяндауыш Е) Анықтауыш
13. «Атаққұмар» сөзі қай сөз табына жатады.
А) еліктеу сөздер В) сын есім С) шылау Д) үстеу Е) зат есім
14. Сан есім қай сөйлемде бастауыш қызметін атқарады?
А) Онды он беске қоссақ, жиырма бес болады
В) Жұмыстан кешікпес үшін алтыда тұру керек
С) Алты жерде алты – отыз алты
Д) Үш - тақ сан
Е) Менің досым Абылай хан даңғылының қырқыншы үйінде тұрады
15. «Анау» сөзі қай сөз табына жатады.
А) есімдік В) зат есім С) сын есім Д) етістік Е) үстеу
16. «Ешбір» сөзі есімдіктің қай түріне жатады?
А) белгісіздік
В) жалпылау
С) болымсыздық
Д) өзіндік
Е) сұрау
17. Жіктеу есімдіктерін көрсет.
А) Бұл, осы В) мен, сен С) кім?не? Д) өз Е) бәрі, барлық
18. Есімдік қай сөйлемде толықтауыш қызметін атқарады?
А) Мынау – анық сол Боркеттің өзі (Ә.Ә)
В) Уәде қабылдаған екенбіз, орындайтында өзіміз
С) Берен осы жиналыста әлденеге алаңдап, ауыр ойға батқан секілденіп тұрды
Д) Менің ойым – осы
Е) Ауа райының бұлай күрт өзгеруін ешқашан көрген емеспін.
19. Сабақты етістікті тап.
А) шақыр, жібер, жаз, оқы
В) кел, кет, өс, тазала
С) болып жүр, жүріп кетті, келе жатыр, білетін шығар
Д) куан, демал, аралас, қатынас
Е) күркіре, көкте, біл, есті
20. Көмекші етістікті көрсет.
А) е,де,ет
В) күл, ойна, жайна, ора
С) айтып қалды, бара алмады, сүрініп кете жаздады
Д) гүрс ете қалды, жалт берді, болып еді
Е) келтір, барғыз, ойнап, кептір
21.Ортақ етіс қайсы?
А) асыр, азайт, кептір, сепкіз
В) апарыс, көшіріс, тазартыс, артыс
С) төсел, жинал,тазартыл, шақырыл
Д) сүртін, оран, тебін, қасын
Е) жаураған, тоңды, үйренгелі, айдап
22. Есімшені тап.
А) барғалы, сөйлей, сықырлап В) омбыла, бойла, сүрткіз С) айтпа, тұрма, жасырма
Д) жуар, баққан, желетін, жарамас Е) ал, тоқы, ойла
23.Көсемшені көрсет.
А) салған, түйген, үзген В) ілгіз, қайтқыз, сұраттыр С) қарап, жасағалы, сұрай
Д) толар, қонар,жанар Е) үлестіру, жеделдету, көбею
24. Етістік қай сөйлемде толықтауыш қызметін атқарып тұр.
А) Сауысқанның тамағы шоқуменен табылған (Ы. А.)
В) Жартасқа бардым, күнде айғай салдым (Абай)
С) Ұстаздық қылған жалықпас үйретуден балаға (Абай)
Д) Өсер елдің жігіті бірін – бірі батыр дейді (мақал)
Е) Көрмес түйеніде көрмес (мақал)
25. Есімше қай сөйлемде бастауыш болады?
А) Өсер малда өлім жоқ (мақал)
В) Білмегеніңді білгеннен сұрап ал (мақал)
С) Оқыған көп біледі
Д) Ол жұмыстан кеш қайтты
Е) Қазір Абайдың ендігі сұрағаны өзінің сол досы Павлов туралы болды (М.Ә.)
26. Көсемше қай сөйлемде пысықтауыш болады?
А) Күн жылынып, жер көгере бастады
В) Енді жүретін жерінің бәрі егіс болатын (М.Ә.)
С) Ол газетті дауыстап оқыды
Д) Мен шошып кеттім де, не істерімді білмей қалдым
Е) Адаспақ түгіл, күдіктенер де емес.
27. Фразеологизмдердегі еркін сөз тіркесін тап.
А) басы айдауда, малы талауда
В) басы аман, бауыры бүтін
С) басы ауған жаққа кету
Д) басы ауырып, балтыры сыздау
Е) басы жарылу.
28. «Қас пен көздің арасында» деген тұрақты сөз тіркесінің мағынасын тап.
А) алыс В) жақын С) анық Д) лезде Е) үлкен
29. Төмендегі сөйлемдерден теңдеуді көрсет.
А) Аждаһадай аузын ашқан жолбарысты көрді бала.
В) Мен сөйтіп оның отты көздерін көре алмадым.
С) Аз сөз - алтын, көп сөз – көмір.
Д) «Ұланға» жазылды
Е) Қанша тұяғың бар?
30. Болымсыз етістіктерді тап.
А) күт, шық, кеш, тый.
В) бүліңкіре, шыдаңқыра, айтыңқыра, қараңқыра
С) түспе, айтпа, тізбе, сызба,
Д) жүгірген, тоқтаған, шақырды, келетін
Е) бара, жүрер, салып, сөйлей.
