«?ОС ?АТЫС?АН МАЙДАНГЕР БАТЫР ?РІ А?ЫН ЖАЗУШЫЛАРЫМЫЗДЫ? ШЫ?АРМАЛАРЫНДА?Ы ЭПИСТОЛЯРЛЫ? ХАТ ЖАНРЫНЫ? МА?ЫЗЫ»
«?ОС ?АТЫС?АН МАЙДАНГЕР БАТЫР ?РІ А?ЫН ЖАЗУШЫЛАРЫМЫЗДЫ? ШЫ?АРМАЛАРЫНДА?Ы ЭПИСТОЛЯРЛЫ? ХАТ ЖАНРЫНЫ? МА?ЫЗЫ»
Салыстырмалы анализ ж?ргізу н?тижесі ар?ылы о?ушыларды? тек ба?дарламада ?ана бар батыр жазушыларымызды білетіндері, хатты ?а?аз?а жаз?аннан г?рі адамны? ойын тежейтін Вацапп, ММС, СМС-терге, ж?гініп, ?здеріні? хат жазу ?нерінен алша?, ?з тілімізге ?ара?анда бас?а тілде, к?ше стилінде к?п жазатындары мені ала?датады.
Осы м?селелерге байланысты батыр а?ын жазушыларымызды? суреттері мен ?мірбаяндарын ?оса отырып, хат т?рлеріні? жазылу т?сілдерін ?лгі ережесімен ?сынып отырмын.
Hypothesis
If we will help our students how to write letters correctly according famous literature, they can develop their ability early.
Objective:to compare style of literature letters of the past time and the modern time.
Хат! Хат дегеніміз к?не заманнан бері адамдарды? ?арым-?атынас жасау ??ралдарыны? бірі бол?ан. Ел билеушілері арасында жазыл?ан хаттардан, тарихи деректерді білуге болатыны айтпаса? та т?сінікті. Хаттарды жекелеген адамдар да жиі жазатыны белгілі. ?йгілі адамдарды? жаз?ан хаттары, оларды? ?мірлерін тере?ірек танып-білуге болатын на?ты ??жат болма?. А?айын-ту?андар, дос-жарандар арасында жазыл?ан хаттар, оларды? ?рпа?тары ?шін асыл м?ра ретінде са?талатын о?и?алар да аз ?шыраспайды. М?ндай хаттарда, жеке т?л?аларды? ауызша айтыла бермейтін к??іл-сырларын білдіретіні, сол кездегі ?мір мен ?мір-тірліктерін сипаттайтынын ??ыну ?иын емес.
?лы Отан со?ысы кезе?інде майданнан ата-анасына, туыстарына жауынгерлер жиі хат жолдайтын еді. М?ндай хаттарды? кейінгі кезде ??нды д?ниеге айнал?аны да м?лім. Сондай-а?, ?ыз-жігіттер арасында жазыл?ан ?ашы?ты? сезімдерін білдіретін хаттардан, оларды? таным-т?сінігін, ой-?ресін, тіл байлы?ын білеміз. Тіпті, а?ындарды? кейбір ?ле?-жырлары хат ретінде жазыл?ан.
Ал, ?йгілі адамдарды? бір-біріне жолда?ан хаттарында ауызша айтыла бермейтін к??іл сырларын ашып айтатын к?рінеді. Осындай хаттарды о?ып отыр?анда ?деби шы?армаларда, естеліктерде, баспас?зде жариялан?ан ма?алаларда айту?а болмайтындай ??пиялы жайттарды? ?зін, хат ар?ылы білдіретінін а??ару ?иын емес.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««?ОС ?АТЫС?АН МАЙДАНГЕР БАТЫР ?РІ А?ЫН ЖАЗУШЫЛАРЫМЫЗДЫ? ШЫ?АРМАЛАРЫНДА?Ы ЭПИСТОЛЯРЛЫ? ХАТ ЖАНРЫНЫ? МА?ЫЗЫ» »
«ҰОС ҚАТЫСҚАН МАЙДАНГЕР БАТЫР ӘРІ АҚЫН ЖАЗУШЫЛАРЫМЫЗДЫҢ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ЭПИСТОЛЯРЛЫҚ ХАТ ЖАНРЫНЫҢ МАҢЫЗЫ»
А.С Ермек, 7 сыны оқушысы
Павлодар қаласы, Жетекші орта жалпы білім беру мектебі
Салыстырмалы анализ жүргізу нәтижесі арқылы оқушылардың тек бағдарламада ғана бар батыр жазушыларымызды білетіндері, хатты қағазға жазғаннан гөрі адамның ойын тежейтін Вацапп, ММС, СМС-терге, жүгініп, өздерінің хат жазу өнерінен алшақ, өз тілімізге қарағанда басқа тілде, көше стилінде көп жазатындары мені алаңдатады.
Осы мәселелерге байланысты батыр ақын жазушыларымыздың суреттері мен өмірбаяндарын қоса отырып, хат түрлерінің жазылу тәсілдерін үлгі ережесімен ұсынып отырмын.
Hypothesis
If we will help our students how to write letters correctly according famous literature, they can develop their ability early.
Objective:to compare style of literature letters of the past time and the modern time.
Хат!!! Хат дегеніміз көне заманнан бері адамдардың қарым-қатынас жасау құралдарының бірі болған. Ел билеушілері арасында жазылған хаттардан, тарихи деректерді білуге болатыны айтпасақ та түсінікті. Хаттарды жекелеген адамдар да жиі жазатыны белгілі. Әйгілі адамдардың жазған хаттары, олардың өмірлерін тереңірек танып-білуге болатын нақты құжат болмақ. Ағайын-туғандар, дос-жарандар арасында жазылған хаттар, олардың ұрпақтары үшін асыл мұра ретінде сақталатын оқиғалар да аз ұшыраспайды. Мұндай хаттарда, жеке тұлғалардың ауызша айтыла бермейтін көңіл-сырларын білдіретіні, сол кездегі өмір мен өмір-тірліктерін сипаттайтынын ұғыну қиын емес. Ұлы Отан соғысы кезеңінде майданнан ата-анасына, туыстарына жауынгерлер жиі хат жолдайтын еді. Мұндай хаттардың кейінгі кезде құнды дүниеге айналғаны да мәлім. Сондай-ақ, қыз-жігіттер арасында жазылған ғашықтық сезімдерін білдіретін хаттардан, олардың таным-түсінігін, ой-өресін, тіл байлығын білеміз. Тіпті, ақындардың кейбір өлең-жырлары хат ретінде жазылған.
Ал, әйгілі адамдардың бір-біріне жолдаған хаттарында ауызша айтыла бермейтін көңіл сырларын ашып айтатын көрінеді. Осындай хаттарды оқып отырғанда әдеби шығармаларда, естеліктерде, баспасөзде жарияланған мақалаларда айтуға болмайтындай құпиялы жайттардың өзін, хат арқылы білдіретінін аңғару қиын емес.
Осы тұрғыдан қарастырғанда хат дегеніміз, зерттеуге лайық өз алдына бір жанр (эпистолярлық) деп тұжырымдауға да болады. Бұлай дейтініміз жазысқан хаттары арқылы әйгілі адамдардың ішкі жан-дүниесін, болмыс-бітімін, оның нақты тұлғасын тереңірек білуге хаттардың көмегі зор болмақ. Өйткені, олардың айтылмаған сырлары, ашылмаған құпиясы хат жолдарында өрнектеліп, олардың адам ретінде қандай болғанын, шынайы мақсаты мен мүддесі, ойы мен арманы, күйініші мен сүйініші, өкініші, өмірге, саясатқа деген көзқарасы да бүкпесіз ақтарыла айтылады. Мұны ешқандай естеліктерде, әдеби шығармаларда, не болмаса мақалаларда қамтылмайтын, шынайы ақиқатты көрсететін нақты құжат деп тануға болады. Демек, хат дегеніміз, нақты шындықты бұлжытпай көрсететін құжат. Осы тұрғыдан қарастырсақ, хатты өз алдына жеке жанр (эпистолярлы) деп зерделегеніміз жөн болар.
Қазіргі кезде қазақ тілінің мәселесі, тақырыптың өзектілігі:
Бүгінгі күні ақпараттық құралдардың дамығаны сонша хат жазу дәстүрінің әдеттен шығып бара жатқаны сөзсіз. Дегенмен де өзін мәдениетті, оқыған санайтын кез-келген адамның ойын бір ауыз жазбаша жеткізе білуі маңызды екенін естен шығармағанымыз дұрыс. Ең қорқыныштысы ұялы телефоннан хабарлама жазғанда да қалай болса солай көше стилін пайдаланып, қазақ тілінің төл дыбыстарының барына, сөздерді толық жазбай, жаргон сөздерге жол беріп қолдана беруінде.
Жұмыстың мақсаты: әдебиет тұлғаларының құнды хаттарымен танысу және авторлардың жеке мұрағаттарындағы тарихи, әдеби маңызы бар хаттарды оқушыларға жеткізу. Болашақта да осы хат жанры өзінің даму шеңберін кеңейте беруіне насихат жұмысын жүргізу.
Міндеттері: 1.Әдебиет көздері арқылы хат түрлерін оқып білу;
2. Хат жанры бұрынғы заманнан бері бүгінгі күнге дейін әлеуметтік маңызы зор жанрлардың бірі екенін дәлелдеу;
3. Оқушылардың хат арқылы өмірлерін өзгертіп, жүріс-тұрыстарын жақсартуға көмектесуіне ықпал ету;
Оқушылар арасында анкета жүргізіп, қорытынды жасау;
Әдісі: салыстыру, анкеталық сұрақтар.
Зерттеудің жаңалығы: 1.Батыр жазушыларымыздың өмірбаяны мен хат жанрына альбом жинағын, хат жанрының жазу ережесінің үлгісін құру.
Осы жұмысымда хат жанрындағы тақырыпты таңдап, оқушыларға сауалнама сұрағын құрастырдым. Сауалнама сұрағымда ҰОС қатысқан қандай батыр- жазушыларымызды білесің? - деген сұрақ мені қанағаттандырмады. Сондықтан биыл ҰОС жеңісінің 70 жылдық мерейтойын ескере отырып, батыр –жазушыларымыздың шығармаларындағы құнды хат түрлерін зерттей келе құрбылас достарыма, жалпы біздің мектеп оқушыларына хаттың маңыздылығы туралы сөз қозғап, ой салғым келді.Болашақта да осы хат жанры өзінің даму шеңберін кеңейте беруіне насихат жұмысын жүргізуге бекіндім .
Гипотеза: Егер мектебіміздің оқушылары хат жазу жанрына ден қоятын болса, жеке баланың сөз мәнері, әдебиетке деген қызығушылығы, сауаттылығы дами түсер еді. Хат өлеңдеріне қызығушылықтары артып, дарынды оқушылар қатары көбейер еді.
Жұмыс нәтижесі мен қорытындысы:
Анкета жүргізу нәтижесі арқылы оқушылардың тек бағдарламада ғана бар батыр жазушыларымызды білетіндері, хатты қағазға жазғаннан гөрі адамның ойын тежейтін Вацапп, ММС, СМС-терге, жүгініп, өздерінің хат жазу өнерінен алшақ, өз тілімізге қарағанда басқа тілде, көше стилінде көп жазатындары мені алаңдатады.
Осы мәселелерге байланысты батыр ақын жазушыларымыздың суреттері мен өмірбаяндарын қоса отырып , хат түрлерінің жазылу тәсілдерін үлгі ережесімен ұсынып отырмын. Сонымен қатар Жеңіс мерекесі қарсаңында жыл сайын презентация арқылы конференция ұйымдастырмақпын.
Хат жазудың үлгісі:
1.Адресант сәлемдесу түрін анықтауы қажет
2.Жазу барысында:
а) хат жолдаушының өзіне, қызығушылық тудыратын тәсілді анықтау.
б) Мазмұнды баяндауды анықтау.
в) Қорытынды жасау.
г) Авторға тілек айту.
д) керек болған жағдайда "P.S" белгілеу
е) хаттың безендірілу мәдениетіне көңіл аудару (күні, қолы, сауаттылығы, тазалығы, қағаздың сапасы). Бұл деңгей хат авторын, оның адресатқа деген көзқарасын анықтайды.
ХАТТАР миллиондаған адамдарға өмірлерін өзгертіп, жүріс-тұрыстарын жақсартуға көмектескен.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Абай. Энциклопедия –Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
3.Қазақ тілі мен әдебиеті орта мектепте Шілде – тамыз № 4, 2008
4.Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2
5. Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Жұмыстың ғылыми жетекшісі: Ибраева Гүлназ Сейфуллақызы
