Дана биден-бала биге.

Ер-ер үшін туады

Ел үшін өледі.

Сабақтың тақырыбы: Дана биден-бала биге.

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды қазақтың шешендік өнерімен таныстыра отырып, мазмұнын ашу.

Шешен-билердің әділ, адал, халықтың қамын ойлайтын жандар екенін көріністер арқылы көрсету.

Халық педагогикасын пайдалана отырып, оқушыларды әдептілікке, отансүйгіштікке, достыққа тәрбиелеу.

Түрі: Аралас сабақ.

Көрнекілігі: Би-шешендер портреті; кластер, слайд.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі: (оқушылардың назарын сабаққа аудару).

Қазақ тілі-өз тілім ана тілім,

Абай, Мұхтар сөйлеген-дана тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені.

Қуанышым бақытым, дара тілім-дей отырып балалар, бүгінгі тәрбие сабағын

бастаймыз.

2. Мұғалім сөзі. Балалар, біз бүгін сабағымызда қазақ тарихының бірнеше парақтарын ашып, тарихымызды зерттеп көрейік.

Диана: Біз қазақпыз-

Ел үшін атқа мінген.

Жанып жатқан лапылдап отқа кірген,

Бойтұмар ғып ар-ождан қазынасын.

Ерлеріміз ел намысын сақтап жүрген.

Біз қазақпыз-

Қастерлеген баба салтын

Аман бол айналайын, дана халқым,

Күн туса атқа қонам бір сен үшін,

Міне қаным, міне жаным, міне антым.

Көрініс ( атасы мен немересі).

Ақырын басып қарт шығады. Орындыққа келіп дем алып отырады. Осы кезде жүгіріп немересі келеді.

Н: -Ата, не ойлап отырсыз?

А: -Ә, балам, атаң не ойлайды дейсің?

Сенің болашағынды ойлаймын, еліміздің болашағы жайлы, өткен өмір жайлы ойлаймын.

Н:-Ата, өткен өмір деген не?

А:-Ә, балам, өткен өмір сонау ежелгі ата-бабаларымыздың ерте кезден бергі өткен өмір жолы, тарихы емес пе?

Н:-Ал, ол қандай болған?

А:-Ендеше тыңда балам.

Болмаса да оқыған тарихшы атым,

Жинады ескілерден тарих хатын.

Мақсатым, кейінгі ұрпақ ұмытпаса,

Айтылған аталардың аманатын.

Мұғалім:

Сондықтан балалар, сендер де өздерінің тарихынды білуге тиістісіңдер. Сонау ерте кезде біздің ата-бабаларымыз қазақ руларының басын қосып, халақ болып қалыптасуынан басталады бұл тарих.

Бірінші парағымыз “Қазақ атауы қалай пайда болды?” деп аталады. (Аңыз бір оқушы әңгімелейді).

Кластер. Алаша батыр.

Ал, енді бабалар, сендермен бірге қазақ тарихының тағы бір парағын аударғымыз келіп отыр.

Бұл парақтан “Билер туралы не біледі бүгінгі ұрпақ?” деген сұрақты оқығандаймыз.

Үш қатар өз билерін, ұрандарын айтады.

1. Ұлы жүзді қауға беріп, малға қой!

2. Орта жүзді қалам беріп, дауға қой!

3. Кіші жүзді найза беріп, жауға қой!

Магнитофоннан оқушы дауысы. (“Елім-ай” әні орындалады), (слайдтар).

1723 жыл. Ел жайлауға көшіп, қаннен-қаперсіз күн көріп жатқан.Елімізге жоңғар тұтқиылдан шабуыл жасап, қалың жұртты қан жылатты. Дүрліккен ел шұбыра қашып, ақтабан шұбырынды болды. Жұрт Алакөлге аялдап, қасиетті Қаратауға бас бұрды.

Қаратаудың басында қалың қазақ бас қосты.

(Үш оқушы-үш би ортаға шығады).

Төле би: Уа, халайық! Аттың күші-атқарған тірегінде, ағайынның күші-топтасқан бірлігінде.

Қызыбек би: Иә, бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарсаң дауысымызды мол шығарғанымыз емес пе?

Әйтеке би: Жөн сөз! Бірі биік өрге тартаса, күніміз түн, түніміз түнек болмай ма? Жоқ, басып жүрген тірлік арттық.

Оқушылар билердің айтқан билігінен қорытынды шығарады: Билер елді бірлікке шақырады.

Шешендерден қалған сөз.

Мына дорбада тапсырма бар, әр бидің берген жауабын айтындар.

Қарттық пен жастықтың маңызы не?

1. Төле би:

Үй сыртында төбең болса-ерттеулі тұрған атың ғой;

Ел ішінде қарияң болса-жазулы тұрған хатың ғой.

1. Қазыбек би:

Жалтылдайды екен деп жастықты сөкпе, бәріннің шыққан тегің сол;

Қалтылдайды деп қартықты сөкпе, ертеңгі шегің сол.

1. Әйтеке би:

Ар сатып алған атақтан, тер матып алған мал артық;

Сақалын сатқан кәріден, еңбегін сатқан бала артық.

Билік айтсам деп едім...Сабақтың екінші бөлігі.

Бала би өз арамыздан шықсын.

Берілген ситуацияға билік айтып көріңдер.

Асқар 8-сыеыпта оқиды. Әке-шешесі Асқарға барлық жағдай жасаған. Ол өте қымбат киімдер киеді, қалтасында ақша да жүреді. Асқардың тәртібі нашар, сабақты да нашар оқиды. Сыныбын да артқа тартатын осы Асқар. Ол ата-анасын тыңдамайды, ұстаздарын сыйламайды, жолдастарын ұятқа қалдырады.

Билігін айтыңдар.

Оқушылар өз ақылдарын айтып, әділ билігін береді.

Қорытындылау.

Дана билер -Төле би, Қазыбек, Әйтеке.

Бала би -оқушы.