Cценарий на тему:"Мухаммад Юсуф - эл ардоклаган ижодкор"

1. “Zor – zor yig’lab turar Andijon” qo’shig’I tugallanish ostida 2 olib boruvchi chiqib keladi.

I olib boruvchi:

Bashoratchi deyishadi shoirlarni,

Shuning uchun suyishadi shoirlarni.

Suyib turib suyishadi shoirlarni,

Qizg’aldoqlar qirlarda xor yig’lar bu kun.

II olib boruvchi:

Bashoratlar yolg’on chiqsa bo’lmasmidi,

Yolg’on chiqsa, tole’ nima kulmasmidi.

Qaro yerning bag’ri sizsiz to’lmasmidi,

Boychechaklar bag’rimda qon yig’lar bu kun.

I olib boruvchi:

Talpingan ko’klammidi, ko’ngilchamning,

Ko’k kiygani ko’klammidi, ko’ngilchamning.

Kiyay desa ko’k kammidi, ko’ngilchamning,

Kapalaklar kaftimda xor yig’lar bu kun.

II olib boruvchi:

Kuylamasman endi sira muhabbatni,

Kuylasam ham o’ylamasman muhabbatni.

Esga olib har zamon Muhammadim,

Erka kiyik xumor – xumor yig’lar bu kun.

I olib boruvchi:

Assalomu alaykum hurmatli hamkasabalar, aziz talaba – yoshlar. Mana bugun biz Muhammad Yusufning yorqin hayoti va ijodiga bag’ishlangan xotirasini o’tkazish uchun to’planib turibmiz.

II olib boruvchi:

Bevaqt o’lib adabiyotimiz gulshaniga barq urib ochilib, yashnab turgan bir chechakniuzdi-yu ketdi.

I olib boruvchi:

Muhammad Yusuf adabiyotimizga chaqnab kirib kelgan qisqa vaqt ichida eng yosh “O’zbekiston xalq shoiri” sifatida tanilgan xalq shoiri edi.

II olib boruvchi:

Uning xalqona ohanglardagi misralar o’zbekning chin ma’nodagi ma’noviy mulkiga aylandi.

I olib boruvchi:

Agar Muhammad Yusuf she’rlarini jamlab, bir nom bilan umumlashtirsa, uni “O’zbek xalqiga qasida” deb atash mumkin bo’lar edi. Chunki Har bir she’r misrasi ortida O’zbek , uning dardi, quvonchi, tashvishi, mehri, orzu umidlari, qo’yingchi, butun hayoti gavdalanadi.

II olib boruvchi:

Dillarni titratib sovuq shum xabar

She’r ahlini etdi dilgir va mayus

Safar tez qaribti nechun bu qadar

Siz qayga ketdingiz Muhammad Yusuf.

I olib boruvchi:

Bir kunlik umridan ajratib hissa,

Qak,karni uyg’otgan ulug’ faylasuf.

O’zbekning dardidan bitib vbyu hissa,

Siz qayga ketdingiz Muhammad Yusuf.

II olib boruvchi:

Atrofni kuzatib besabr, beshavi,

Qalbida qo’zg’alib bor amri ma’ruf.

Osmonday yurakni biz uchun to’shab,

Siz qayga ketdingiz Muhammad Yusuf.

Muhammad Yusufga bag’ishlab yozilgan she’rlardan o’qishadi.

She’rlar kompazisiyasidan so’ng , I- ishtirokchi Muhammad Yusufning “Uzr she’ri” she’rlarni aytadi.

Uzr she’ri.

1. ishtirokchi:

Biz bahorga oshiq bo’ldik, kuzdan uzr,

Xazonlarda qolib ketgan qizdan uzr,

Har ne o’tsa bizdan o’tdi, bizda gunoh,

Tug’ilmagan qo’shiqlarim zizdan uzr.

Dili borga dardim dildan to’kkanim rost,

So’z boshida bosh egib tiz cho’kkanim rost.

Gohi jonni avaylagan-qo’riqchim rost,

Tug’ilmagan qo’shiqlarim zizdan uzr.

O’ksimasin zardob to’la ko’ngilchangiz.

Daryo-daryo ko’z yoshim bor cho’milsangiz,

Men ham mashhur bo’larmidim , tug’ilsangiz,

Tug’ilmagan qo’shiqlarim zizdan uzr.

Yuragimning tagidasioz yalpizdan pas,

Goh o’ylayman –shundoq qo’lim uzatsam bas!

Yuzingiz bir ko’rmay sira o’lgim kelmas.

Tug’ilmagan qo’shiqlarim zizdan uzr.

(Qo’shiq, raqs)

I olib boruvchi:

Shoir O’zbekiston atalmish yurt farzandi ekanligidan cheksiz g’ururlanardi. U millatning chinakkam fidoyi farzandi edi. Mehr va samimiyat bilan “Muqaddas Yusufman O’zbekistondan” deya o’zbekligidan faxrlanar, boshqalarni ham shunga undar edi.

II olib boruvchi:

Aziz vatanimning armonli ohiga aylangan Mirzo Ulug’bek, Zahiriddin Muhammad Bobur kabi zotlarning qismati, Amir Temur, Alisher navoiy kabi siymolar taqdiri shoir qalamidan she’r bo’lib emas, hasrat bo’lib to’kiladi.

I olib boruvchi:

Xalqni ozod ko’rish istagida shohid ketganlarning bezovta ruhlari shoirni qiynaydi.Shuning uchun bo’lsa kerak, qatag’onlik davrining jirkanch manzaralari va bevaqt xazon bo’lgan vatandosh ma’rifatparvar ajdodlarimiz ruhini shod etish maqsadida jo’shib yozardi.

II olib boruvchi:

O’zbekning ardoqli shoiri Muhammad Yusuf ko’plab jaded adabiyotining namoyondalariga bag’ishlab madhiyalar yozgan. Ular tilidan so’zlaydi, orzu istaklarini namoyon qiladi.

I olib boruvchi:

Bir arsloni o’tdi O’zbekning,

Ohi ko’kka yetdi O’zbekning.

Quyosh yig’la, osmon, aza tut,

Muahammadi ketdi O’zbekning.

II olib boruvchi:

Baland ketdi, shoniga ketdi,

Jannatning ayvoniga ketdi.

Turk yukini yelkalashay deb,

Yassaviyning yoniga ketdi.

Sahnada tarixiy shaxslar siymosi gavdalanadi;

Amir Temur – siymosi gavdalanadi.

O’shal kuni qayda eding, bolam derman,

Qulog’ingga yetmadimu nolam derman.

Meni qo’zg’ab nima topdi olam, derman,

Yurtdoshlarim so’rog’iga bering javob.

Tirik ersam tinmasdi-ku yarog’im,

O’lik jondin na istarlar, qarog’im.

Qo’lim qayda deyman, bosh chanog’im.

Farzandlarim so’rog’imga bering javob.

Bu qandayin ko’rgulik, yo rabbano,

Yovuz yotdan yer ostida yo’q panoh.

Mirzo Bobur qayda, qayda Mironshoh,

Yurtdoshlarim so’rog’imga bering javob.

Dunyo topdim deydi , dunyo yig’ladim,

Men el uchun ot ustida uxladim,

Nahot endi o’z go’rimga sig’madim,

Farzandlarim so’rog’imga bering javob.

Men ne qilay,

Men bir ojiz bandaman,

Ruhlar bilan bir jonu bir tandaman.

Uzr so’rab har kun samarqanddaman,

Ulug’ naslim so’rog’imga bering javob.

Mirzo ulug’bek so’zlaydi.

Bag’rimda bo’y etgan bo’z bolam,

Mergan bolam, lochin ko’z bolam.

Bo’g’zimga tig’ urgan o’z bolam,

Men dardimni kimga aytaman.

Sezmay qoldim..O’shanda chog’im,

Yulduzlarda ekan nigohim.

Bilmadim ne ekan gunohim,

Men dardimni kimga aytaman.

Qancha g’amga botmagan edim,

Qancha og’u yutmagan edim.

O’z bolamdan kutmagan edim!

Men dardimni kimga aytaman.

Tanim muzlab, goh tosh qotaman,

Men shoh emas , axir otaman,

Go’rimda ham o’ylab yotaman,

Men dardimni kimga aytaman.

Mirzo Bobur

Toqatim topdi oqibat,

Taxtni yov oldi oqibat,

O’z yurtim qoldi oqibat

Avg’on ketdim daryo kechib.

Omad kelar katar ekan

Jon do’sting ham sotar ekan

Ortingdan tosh otar ekan,

Hayron ketdim daryo kechib.

Ikki ko’zim elimdadur,

Cho’g’dek so’zim tilimdadur.

Dilim yonib, dilimda bir

Armon, ketdim daryo kechib.

Bog’ishamol sayr endi-

Qilg’ay chiqib g’ayr endi.

Boburing yo’q , xayr endi,

Anjon, ketdim daryo kechib.

Qo’shiq: “Unutmoq mumkinmas sizlarni”

I olib boruvchi:

Muhammad Yusuf she’rlari orqali nafaqat o’zini, balki qancha - qancha hofizlarni, xonandalarni elga tanitdi. Shoirning har bir so’zi she’r edi. U inson qalbining tub-tubidagi dardini topib yoza olardi. U kishining yuragi xalq yuragi bilan hanohang urardi.

II olib boruvchi:

U kishi barcha mavzularda muhabbatm Vatan, ona, shaharlar madhiyasi, tarixiy shaxslar, tabiatga bag’ishlab ijod qilardi. Hatto “peshonasi yo’q qizg’aldoq…” dan tortib “ko’zi top’la yosh jayron” gacha barcha barchani sevardi.

She’rlar kompazisiyasi. Sahnaga talabalar kirib keladilar.

1. ishtirokchi

Erka kiyik, maylimi bir erkalasam.

Majnun bo’lib sahrolarga etaklasam

Bu dunyoda birday g’arib men ham, sen ham.

Erka kiyik, maylimi bir erkalasam.

Shamol emas , izing quvib yurdi kamon,

Sayyod mening kulbamni ham qildi vayron,

Sening joning, mening jonim- omonat jon

Erka kiyik, maylimi bir erkalasam.

1. ishtirokchi.

Gulim, mehr ko’zda degani yolg’on

Mening dilimda hech o’chmas yolqinsiz,

Qancha korishmasak shuncha qadrdon,

Qancha oils bo’lsak shuncha yaqinsiz.

Siz shirin dardimsiz, shirin azobim.

Siz mening ko’klardan topgan pftobim

Yerlarda yo’qotgan ko’zmunchog’imsiz.

Siz o’sha ko’zimning kiftida yurgan

Siz osha ko’glimga ko’gli in qurgan

To’kilay deb tilim uchida turgan,

She’rimsiz, bir umr bitmas ohimsiz.

1. ishtirokchi.

Belbog’

Pahlavon yigitcha polvon yigitcha,

Dumog’i osmonni olg’an yigitcha.

O’zbek ekaningiz yolg’on, yigitcha,

Belbog’ingiz qani belingizdagi?

Uzr, og’ir olmang achchiq so’zimni,

Qoq yuragingizga sanchiq so’zimni.

Nega yahnatmaydi boqsam ko’zimni,

Belbog’ingiz qani belingizdagi?

Asli-ku siz tinim bilmas dehqonsiz,

Ter to’kib, hech minnat qilmas dehqonsiz.

Dunyoni gullatib qo’ygan hoqonsiz,

Belbog’ingiz qani belingizdagi?

Tovoningiz o’lsa arzir bu tuproq,

Qancha o’lsa shuncha qarzir bu tuproq.

Ammo g’urur kerak insonga ko’proq,

Belbog’ingiz qani belingizdagi?

Ulkan paxtazordir yurtning to’rt yog’I,

Yerni oqqa o’rab bo’ldingiz chog’i.

O’sha paxtangizdan pishilgan chohi,

Belbog’ingiz qani belingizdagi?

Dehqoni, cho’poni, bog’boni bari,

Turkiyning to’qson olti qabilalari.

Ey, Mirzo Boburning nabiralari,

Belbog’ingiz qani belingizdagi?

Sahnaga Abdulla qodiriy qahramonlari chiqishadi.

Zaynab:

Tengim boshqa, dedi yor,

Topdim desm tengimni.

Marg’ilonlik bir dildor

Tortib oldi begimni.

Kulgi ketmay ko’zimdan

Yog’ar bo’ldi ko’z yoshim

Ko’z-ko’z qilib baxtini

Yoqar bo’ldi kundoshim.

Nima bo’ldi, bek yigit,

Bekangizga qarash yo’q?

Kumushdan ming o’rgilib,

Zaynabdan hol so’rash yo’q.

Taqdir derdim, shum taqdir,

Ko’nglim ko’nsa kuymasdim.

Begim, Sizni men axir,

Kumushdan kam suymasdim.

Qolsam dardim bir dunyo,

Ketsam – bir uy ko’chim bor,

Kumushoyni keltirgan

Aravad o’chim bor!

Farhod:

Sen Shirinu men ham Farhod emasman,

Sen achchig’u men ham navvot emasman.

Zaynab, Zaynab, menga aytma zoringni

Sen dilxunu men ham dilshod emasman.

Boshga neki tushsa ko’pdan atamish,

Biz bir qafas aro giryon bir juft qush.

Bir go’shada sen xomushsan, men xomush,

Sen vayronu men ham obod emasman.

Qo’shiq: “Marg’ilonda kumushni ko’rdim”

I olib boruvchi:

Vatanparvarlik g’oyalari Muhammad Yusuf she’riyatining o’zagini, Tub mohiyatini tashkil etadi.

II olib boruvchi:

Vatanni har kim o’zicha suyadi, o’zicha ardoqlaydi. Muhammad Yusuf O’zbekistonni alohida bir mehr bilan alqiydi.

I olib boruvchi:

Xalq uchun, Vatan uchun, Mustaqillik uchun yonib yozardi. Uning “O’zbekiston” she’rini bir eslang-a. Qanday go’zal, jozibali, kuchli qo’shiq bo’ldi. Hatto yoshlar gimniga aylanib ketdi.Shunday she’rni bitgan shoir o’lishi mumkin-mi? Yo’q also! U Hamish tirik.

II olib boruvchi:

Vatan haqida juda ko’p yozilgan. Biroq yozmoq bilan yozmoqning farqi bor. Muhammad Yusuf bir she’rida “Yurtim seni iddiolar qimay sevaman” deb aytganida qanchalar haq edi. Darhaqiqat, u o’z elini, xalqi, vatanini chin farzandday, beg’araz, sitqidildan yaxshi ko’rar edi. Shu mehrining natijasi o’laroq, uning she’riyati ham xuddi shundoq beminnat va beg’araz she’riyat sifatida maydonga keldi.

She’rlar kompozitsiyasi:

• “Vatan”

• “Vatan madhi”

• “Ulug’imsan Vatanim”

Barcha birgalikda “Yoshlar gimni”ni barilla kuy ostida aytiladi.

Qushday uchib quchog’ingdan dunyo ko’rdim,

Kechib-kechib topganlarim sog’inch bo’ldi.

Qancha oils ketmay shuncha qadring sezdim,

Qayga yursam yodu mehring ovunch bo’ldi.

Aylanayin qora qoshu ko’zlaringdan-a,

Ozingdan qo’ymasin xalqim, o’zingdan-a! …

Birov uchun birodar tush ko’rib bermas,

Mehnat qilmay bir bog’ o’tin o’rib bermas.

Bayramingda oylab bazm qilgan qasrlar,

Boshimizga ish tushsa bir kun turib bermas.

Nomus kuyi tushmasin hech bo’g’zingdan-a,

Ozingdan qo’ymasin xalqim, o’zingdan-a! …

Erk vodiysi – zahmatlarga siylovdir bu,

Toy qoqilib ot bo’lguvchi yayovdir bu.

Ranj chekmasang nurli – nurli tonglar qayda,

Sinovdir bu, balki buyuk sinovdir bu,

Bosh ketsa ham qayta so’zingdan – a,

Ozingdan qo’ymasin xalqim, o’zingdan-a! …

Boldan shirin tatir qora bug’doying ham,

O’zingdan bo’lsa gar shohu gadoying ham.

Bir tanu jon, bir-biringdan rozi yursang,

Xudoyim ham sendan rozi Xudoyim ham.

Gohi ipak gohi yaktak bo’zingdan-a,

Ozingdan qo’ymasin xalqim, o’zingdan-a! …

Er boshiga ish tushsa o’t kechguvchidir,

Chidaymiz-da, bu zahmatlar o’tkinchidir.

Hurliging haq qolgan bari o’taversin,

Bu dunyoda eng yorug’ baxt-el tinchidir! …

Ayirmasin beminnat non tuzingda-a,

Ozingdan qo’ymasin xalqim, o’zingdan-a! …