Жуфт ва такрорий олмошлар

7- s I n f o n a t i l i

JUFT VA TAKRORIY OLMOSHLAR. ULARNING IMLOSI

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI

NAMANGAN VILOYATI XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI

Uchqo`rg`on tuman xalq ta’limi bo’limiga qarashli 40-sonli umumiy o`rta ta`lim maktabiNING ona tili va adabiyot fani O`QITUVCHISI

qahharova muazzam NING

7-sinf ona tili fanidan “juft va takroriy olmoshlar” mavzusida bir soatlik

DARS ISHLANMASI

Darsning maqsadi:

• a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tilimizga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish.

• b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish. Shu bilan bir qatorda milliy iftihor, qadriyat sifatida e’tirof etish va uni hurmat qilishga o’rgatish.

• c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Nutqiy kompetensiya ( tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish ): Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi   : – doimiy ravishda mustaqil o‘qib-o‘rganish, bilimni oshirib borish, kognitivlik (ijodiylik) ko‘nikmasini shakllantirish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

– eshitilgan yoki o‘qilgan matnlardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

– mavzu doirasida berilgan matnlar mazmuni orqali milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish.

Dars jarayoni

• 1.Tashkiliy qism 4 minut
• 2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
• 3.Yangi mavzuni tushuntirish 8 minut
• 4.Yangi mavzuni mustahkamlash 16 minut
• 5.O’quvchilarni baholash 3 minut
• 6. Uyga vazifa 2 minut

Tashkiliy qism:

• A) Sinf xonasini tozaligiga e’tibor berish;
• B) O’quvchilar bilan salomlashish.
• C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish.
• D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni aniqlash;
• E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;

Uyga berilgan vazifani so`rash

• Frontal (guruh bilan ishlash). “Uzum pishdi bog`ga kir” o`yini asosida savol javob o`tkaziladi. O`quvchilar Mirmuhsinning “Me`mor” asaridan olingan parchadan sodda va qo`shma olmoshlar ishtirok etgan gaplarni topib kelishadi. Bu gaplarni esa kartochkalarga yozishadi va qutiga joylashadi. Guruhlar qutilarini almashishadi. Gaplarni izohlab bog`ga to`g`ri javoblari evaziga uzum shodalari ilishadi. Shu tariqa o`yin davom etadi. Uchchala guruhda 3 xil rangli uzum bo`lgani uchun qaysi rangli uzum ko`p bo`lsa shu guruh g`olib bo`ladi.

Berilgan gaplardan olmoshlarni toping.

• So‘fi hech narsa demay o‘rnidan turdi.

• Ana o‘sha yerda o‘zimizni ko‘rsatamiz.

3. Tesha Saidiy bilan bahslashish qo‘lidan kelmaganini har bir so‘zi, har bir harakati bilan bildirib turar edi.

Yasama sodda olmosh qismlari qanday yoziladi?

Qo‘shma olmosh qismlari esa qanday yoziladi.

Tarkibida hech, bir qismlari mavjud bo’lgan olmoshlar ________ olmoshlardir

JUFT VA TAKRORIY

OLMOSHLAR

Bir-biriga mazmunan yaqin bo‘lgan olmoshlarning birikuvidan hosil bo‘lgan olmoshlar juft olmoshlar sanaladi.

Bir olmoshning aynan yoki ayrim tovush o‘zgarishi bilan (masalan, uncha-muncha) takrorlanishidan hosil bo‘lgan olmoshlar takroriy olmoshlar hisoblanadi.

Juft va takroriy olmoshlar qismlari ( - ) chiziqcha bilan yoziladi.

Olmoshlar boshqa so‘zlarning yasalishiga asos bo‘lishi mumkin.

O'zidan ketmoq

O'ziga kelmoq

sifat

Manman

O‘zboshimcha

O‘zbilarmon

iboralar

MASALAN

1. Shu-shu Nabijon ham dilni erkalovchi, ham allaqanday iztirobga soluvchi g‘alati hislar girdobiga tushib qoldi.

2. Halimaxonni ko‘rdim, sira o‘zgarmabdi: hamon o‘sha-o‘sha.

3. Yormat Yo‘lchi bilan yonma-yon yurib eski tanish kabi undan-bundan so‘zlashib bordi.

4. Mashina yuborsam, u-bularni berib yuborarsiz.

Mustahkamlash:

• Berilgan matndan juft va takroriy olmoshlarni topib konvert qutisiga joylang. Bunda olmoshlarning ma`no turlarini ham ajrating.

• Bobom eski xotiralarni so`zlar ekan: “Sizlar bizdan-da baxtlisiz”-deya oh tortadi. Noming o`chsin urush yillari, zamonning og`irligi, o`z-o`zidan kelib chiqayotgan qashshoqliklar hamma-hammasi kechagiday esimda. Hechkimning uyida to`kin-sochinlik bo`lgan emas. Unda-bunda nimadir munosabat bilan tansiqroq taom tayyorlanmasa, har kuni bir xil ovqat: qaynatilgan lavlagi. Men o`zimcha bobomning butun umrini sarhisob qilganday bo`laman. Allakimlar uchun jonini fido qilgan qahramonlarni hayolimda qandaydir siymosini tasavvur qilaman. O`yga tolaman…
• Hech qachon, hech kim, hech qanday urushning guvohi bo`lmasin. Bu tuproqda kim-kimlarning xoki bor ekan!? Shuning uchun ham bu tuproq muqaddasdir.

Uyga vazifa: 90- mashq