Шәкәрім Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек"

Қош келдіңіздер

Үй тапсырмасы Шәкәрімнің өмірі мен шығармашылығы

Ғибрат алар артыңа

сөз қалдырсаң,

Шын бақыт –

Осыны ұқ,

Мәңгілік өлмейсің!

• Ш.Құдайбердіұлы қашан,қай жерде дүниеге келді?
• Абай мен Шәкәрім арасындағы байланыс?
• Меккеге барған жылдары?
• 1909-10 ж қайда өмір сүрді?
• Кімдерді ұстаз санады?
• Шәкәрімнің өлеңдерін ата.
• Қандай аудармалары бар?
• Қайсы өлеңі Абайдың «Сегізаяқ» өлеңінің үлгісінде жазылған?
• Әнмен айтылатын қандай өлеңдері бар?
• Романның аты қандай?
• Қандай поэмалары бар?.
• Шәкәрімге қандай айып тағылды?
• Қай жылы қайтыс болды? Не себепті?
• Ақын қай жылдары ақталды?

Қазақтың өлеңінің пірі болған, Халқының сөзін айтар ұлы болған. Абайдың аманат қып беріп кеткен, Шәкәрім түсірмеген туын қолдан .

Жаңа сабақ

Ш. Құдайбердіұлының «Еңлік-Кебек» дастаны

«Еңлік-Кебек» дастанының жарияланған жылдары

• 1890 жылы «Дала уалаяты» газеті «Қазақ тұрмысынан хикая»
• 1892 жылы «Дала уалаяты» газетінде «Қазақтардың естерінен кетпей жүрген бір сыр»
• 1912 жылы «Жәрдем» баспасында «Еңлік-Кебек»

Шығарманы әңгімелеу

Түсіндірме сөздік

• Барымта ─ жауласқан екі рудың бірінің-бірі мал-мүлкін
• іштен тартып алып, кек қайтаруы.
• Ұрын ─ күйеу жігіт жеңгелеріне сый-сияпат беріп,
• айттырған қыздың ауылына жасырын келуі.
• Абыз ─ аса білгір, білімдар адам.
• Бақсы ─ пірге, аруаққа сиынып, ауруды ұшықтап
• емдейтін тәуіп.
• Жамағайын ─ аздаған жақындық, алыс туыстық.

Сабаз ─ біреудің іс-қылығына, мінез-құлқына,

кеңпейілділігіне риза болғанда айтылатын көтерме сөз.

• Тапалдау ─ аласалау, кішілеу,

Дастанның құрылысы

• І топ - Оқиғаның басталуы.
• -Оқиғаның байланысуы
• ІІ топ -Оқиғаның дамуы
• -Оқиғаның шиеленісуі
• ІІІ топ -Оқиғаның шарықтау шегі
• -Оқиғаның шешімі

• -

Кейіпкерлерге мінездеме беру

• І топ. Кебекке
• Іі топ Еңлікке
• ІІІ топ Кеңгірбай биге

Пікірталас

• І топ. Екі жастың өліміне ру басылары кінәлі
• ІІ топ. Екі жастың өзі кінәлі
• ІІІ топ. Екі топтың пікіріне сараптама жасау

Ақшоқыға қарай созылған жазықтың көз ұшында қазақтың тұңғыш театрының шымылдығы ашылған тарихи орын « Ойқұдық» тұр. 1917 жылы жапсарлас тігілген екі киіз үйде М.Әуезовтың басшылығымен өзінің туындысы « Еңлік-Кебек» пьесасы қойылған.  1926 жылы тұңғыш ұлттық театрымыздың шымылдығы да осы шығармамен ашылған. Сайын дала төсіндегі дөңестегі осынау мрамордан қаланған еңселі ескерткіш – шынайы махаббаттың мазары. Ол қатыгез билер үкімімен өлтірілген Еңлік пен Кебекке қойылған. Серті мен сеніміне, махаббаты мен сезіміне берік қос ғашық осы жерде мәңгілік тыныштық тапқан.

Еңлік- Кебек тағдыры Шәкәрімнің «Жолсыз жаза» дастаны мен Мұхтардың «Еңлік-Кебек» драмасына арқау болған.

Үлкен өмірге алғаш қадам басқан жас жұбайлар қыр төсіндегі мәңгілік махаббаттың мазарына тағзым етпей өтпейді:

Кебек пенен Еңлік, Махаббаттағы ұлылық. Алауы боп сенімнің, Маздай берер, мәңгілік.

• Ескерткіштен бұрылған мына жолды бойлай, зерделеп көз салсаңыз «Абай» эпопеясында Ақшоқыда туған өлең, өлең мен ән, сан салалы жырлар көшіріліп, жатталып, әуендеп толқып, тарап жатты. Алуан сырлы жаңа сөз Арқаның қоңыр желіндей жай жылжып, бірақ кең жайылып, тарады – деп ұлы Мұхтар суреттеген Ақшоқыны көресіз. Қазір онда Ақшоқы деп аталатын шағын ауыл бар. Абайдың әкесі, аға сұлтан Құнанбай қажы мен оның ұрпақтары осында жерленген.
• Көз салайық, Ақшоқыға тағы да, Тұнған тарих, әр төбесі, тасы да. Осы араға тұрақтаған мәңгілік, Ұрпағымен Құнекеңдей қажы да!
• Ел ауызындағы деректерге сүйенсек, Шәкәрім поэмасында:
• « Шеткі Ақшоқы басында қалған бала, Шырқырап күн батқанда жылап жатты»
• деп жырланған, Еңлік-Кебектен қалған сол Ермек атты баладан ұрпақтар бар дейді.
• Шырылдаған жас нәресте Ермекті, Нағашы жұрт тауып алды, ер жетті. Пәк сәбиден өркен жайған ұрпақтар, Бұл күндерде біразырақ ел бопты.
• Қойнауына өткен тарихтың талай сырларын бүгіп жатқан Кіші Орда тауында Еңлік-Кебекке таршылықта пана мен сая болған Үңгіртас бар:
• Пана болған ғашықтарға кешегі, Кіші Орда ізгіліктің мекені.
• Шыңғыстауға жолы түскен жолаушы, Үңгіртасқа соғып, көріп өтеді .

Ой - толғаныс

Сергіту сәті

Үйге тапсырма

Поэмадан үзінді жаттау

«Еңлік-Кебек» дастанын өз беттерінше аяқтау