Муза Якуба Коласа

Муза Якуба Коласа

Муза Якуба Коласа

• Сёння мы раскажам пра жанчыну, якая была Музай Якуба Коласа. Гэта - жонка Марыя Дзмiтрыеўна Мiцкевiч, поруч з якой у каханнi, душэўнай гармонii i суладдзi пройдзены жыццёвы шлях паэта.

"Табой жыву..." Марыя Мiцкевiч, галоўная жанчына жыцця 

Жонка паэта, Марыя Дзмiтрыеўна Мiцкевiч, нарадзiлася 7 лютага 1891 года ў Ашмянах у сям’i псаломшчыка ашмянскай Васкрасенскай царквы Дзмiтрыя Аляксандравiча Каменскага i Марыi Цiмафееўны. У iх было пяць сыноў i дзве дачкi.  

"Табой жыву..."

• Дзяўчынкаю Марыя Каменская вучылася ў духоўным вучылiшчы, потым працавала настаўнiцай у Вiльнi, у Пiнску. Там у 1912 годзе пазнаёмiлася з настаўнiкам Канстанцiнам Мiхайлавiчам Мiцкевiчам. Праз год яны пабралiся шлюбам у Пiнску.

"Табой жыву ..."

Менавiта з яе "спiсваў" паэт Сымонкаву Ганну ў паэме "Сымон-музыка".

...Ён нiколi не забудзе,

Покi жыць на свеце будзе,

Пары ясненькiх вачок,

Тонкiх бровак, тварык ветлы,

I на губках такi светлы,

Такi добранькi смяшок...

Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка!

I прыўдалая ж яна!..

Яшчэ да вяселля Якуб Колас прысвяцiў Марусi цыкл вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — "Дзяўчыне".

Дзяўчыне

Не кажы, што злыя людзі         І што свет паганы: Сэрца крыўду ўсю забудзе,         Час загоіць раны.

Пройдзе ўсё, перажывецца, -         Вер мне, дарагая! Будзе час - ускалыхнецца         Сэрца і ўзыграе.

Тыя раны, што зладзеі         Сэрцу прычынілі, Ты думкі і надзеі,          Што ў табе пабілі.

А ў душы вясна настане,         Сэрца зноў палюбіць, Прыдзе доля, ў вочкі гляне,

        Шчыра прыгалубіць.

Ды ці ж варты баламуты,         Каб твой твар дзявочы Засцілаўся ценем смуты         І тускнелі вочы?

Не кажы ж, што злыя людзі         І што свет паганы: Сэрца смутак перабудзе,         Час загоіць раны.

• У сям’i Якуба Коласа i Марыi Дзмiтрыеўны нарадзiлiся тры сыны: Данiла (1914, Пiнск), Юрый (1917, Перм), Мiхась (1926, Мiнск).

• Падчас Першай сусветнай вайны сям’я Якуба Коласа апынулася ў бежанцах (г. Старыкаў у Падмаскоўi, г. Перм, г. Абаянь Курскай губернi). У Падмаскоўi i на Куршчыне Марыя Дзмiтрыеўна працягвала працаваць настаўнiцай. Пасля пераезду ў 1921 г. у Менск яна — хатняя гаспадыня.
• Марыя Дзмiтрыеўна была першым чытачом, слухачом, крытыкам твораў свайго мужа. Яна ведала шмат беларускiх народных песень, часта спявала "Ой, зацвiла ружа, белы цвет", "З гары па далiне галубы ляталi".

Марыя Міцкевіч. “Адна на дзесяць тысяч”

Унучка Якуба Коласа Марыя Міцкевіч

• Унучка Коласа, Вера Данілаўна Міцкевіч, у сваіх згадках пра бабулю піша:  “Лёс яе сапраўды быў шчаслівым, але і цяжкім. Нялёгка быць жонкай паэта-генія. Быць побач з ім — і быць не навідавоку, як бы ягоным ценем: ствараць атмасферу ўтульнасці ў хаце і гадаваць дзяцей, падтрымліваць сувязь са шматлікімі родзічамі і прымаць гасцей. І ўсё гэта — праз дзве сусветныя вайны, праз горкія страты самых блізкіх людзей… Маёй бабулі не пашчасціла пабачыць аніводнага ўнука ці ўнучкі. А калі ў дзеда Якуба нарадзілася першая ўнучка, то яе, зразумела, назвалі Марыяй. ”

У гады Вялiкай Айчыннай вайны, у эвакуацыi, Марыя Дзмiтрыеўна часта хварэла, у канцы 1944 года стан яе здароўя сур’ёзна пагоршыўся. 27 снежня 1944 года Якуб Колас пiша прысвечаны жонцы верш "На пералётах", якi завяршаецца радкамi:

Чакае нас у роднай Беларусi

Разбураны, ды мiлы наш куток.

Ачуньвай жа, мой добры друг Маруся, —

I родны край i дом наш недалёк.

• "Апошнiя чатыры гады жыцця для Марыi Дзмiтраўны былi цяжкiм выпрабаваннем... Iшла Вялiкая Айчынная вайна. Мiцкевiчы пакiнулi ахоплены пажарамi Мiнск, дзевяць дзён дабiралiся да Масквы. Потым эвакуявалiся ў Ташкент... Апошнi лiст ад сына Юркi з фронту... Гарачы ташкенцкi клiмат... Несцiханы боль за лёс краiны, за родную Беларусь, за людзей, за сына, якi прапаў без вестак... Частыя хваробы... Усё пераплялося — i гэтая навала канчаткова "ўдушыла" яе — добрую, разумную, але i слабую жанчыну Марыя Дзмiтрыеўна памерла ў Маскве, у бальнiцы. Яе перавезлi ў Мiнск у труне на самалёце i пахавалi на Вайсковых могiлках. Побач Канстанцiн Мiхайлавiч пакiнуў месца i для сябе". (Вера Мiцкевiч).

• Марыi Дзмiтрыеўны не стала 21 мая 1945 года. Праз месяц з нечым паэт напiсаў:
• I толькi мне адно сягоння горка:
• Няма таго, з кiм думкi я дзялiў,
• З кiм тут стаяў, з кiм я шчаслiвы быў, —
• Пагасла ты, яснюсенькая зорка.

Колас пранёс праз ўсё жыццё вернасць, маральную чысціню і высакародства пачуццяў да сваёй Марусі. У лісце ад 8.12.1952 г. да Н.І. Загурскай-Паддубнай паэт шчыра прызнаецца: 

“ Марыя

Дзмітрыеўна, мая нябожчыца жонка, была самым лепшым другам маім. Такія жанчыны, як яна, пападаюцца не часцей, як адна на 10 000 жанчын. На маёй дарозе траплялася многа прыгожых дзяўчат і маладзіц. Шмат кім з іх я глыбока захапляўся, але перад Марыяй Дзмітрыеўнай я быў чысты. Скажу болей (а Ваша справа — паверыць ці не паверыць): і да жаніцьбы і пасля жаніцьбы я ніколі не здрадзіў сваёй жонцы…”

Пасля смерці Марыі Дзмітрыеўны асірацелы Колас вярнуўся ў Мінск:

Мой мілы сын, мая Маруся! Нас разлучыў няўмольны лёс. За вас зямлі я памалюся І акраплю расою слёз.

• "Мiлы друг мой", "мая зорка", "друг мой жонка", "мая святыня", "яснюсенькая зорка"... — так пiсаў Паэт пра Жанчыну свайго жыцця, якая была для яго ўсiм: каханай, сябрам, паплечнiцай...

М. Д. М.

Ты без мяне, а я далёка.

— Даруй жа мне! —   скажу я толькi,

Над стэпам звiс нябёсаў тын,

Схiлiўшы нiзка галаву. —

А снег стэповы слепiць вока,

Забудзь пакуты, гора, болькi —

I сумна мне, бо я адзiн.

Табой я жыў, табой жыву.

За час наш доўгi я нямала

I блiзка ты, i ты далёка.

Над стэпам звiс нябёсаў тын.

Быў у разлуцы i журбе.

Змярцвелы стэп   не цешыцьвока,

Рука мая не ўсё спiсала

I сумна мне, бо я адзiн.

З таго, што думаў аб табе.

Я знаю — шмат ты мела гора

I горыч дум пiла да дна,

I шмат было тваiх дакораў,

Хоць ты ў душы маёй адна.