Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

К?нерген с?здер

К?нерген с?здер ма?ынасына ?арай екі т?рге б?лінеді:

1. Тарихи с?здер – ?олданыл?ан д?уірі ?тіп, ескі заманны? ?зімен бірге к?нерген тарихи атаулар.Тарихи с?здерге ел бас?арумен байланысты атаулар: хан, патша, у?зір, би, а?а, с?лтан т.б. ?азір пайдаланылмайтын ?ару – жара??а ?атысты с?здер: сада?, жебе, сауыт, айбалта, найза т.б. Ке?ес д?уірі т?сында ?олданыдл?ан ?кімшілік с?здер: ?ызыл отау, ?ызыл ?скер, т.б. с?здер жатады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«К?нерген с?здер »

Оңтүстік Қазақстан облысы

Отырар ауданы

“ Темір жалпы орта мектеп” мемлекеттік мекемесінің

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі

Жаңабай Ақтолқын Сатыбалдықызы

Көнерген сөздер

5-сынып

Қоғам дамуына орай тіліміздегі қолданыстан шыққан сөздер көнерген сөздер деп аталады. Көнерген сөздердің мағанасы бірте – бірте солғындап жоғала бастайды. Олар тек тарихи тақырыпқа жазылған көркем шығармаларда ғана сол кезеңнің бейнесін көрсету мақсатында қолданылады.

Көнерген сөздер мағынасына қарай екі түрге бөлінеді:

1. Тарихи сөздер – қолданылған дәуірі өтіп, ескі заманның өзімен бірге көнерген тарихи атаулар.Тарихи сөздерге ел басқарумен байланысты атаулар: хан, патша, уәзір, би, аға, сұлтан т.б. Қазір пайдаланылмайтын қару – жараққа қатысты сөздер: садақ, жебе, сауыт, айбалта, найза т.б. Кеңес дәуірі тұсында қолданыдлған әкімшілік сөздер: қызыл отау, қызыл әскер, т.б. сөздер жатады.

2. Архаизмдер – халықтың тұрмыс – тіршілігіне, салт – сана, әдет – ғұрпына қарай әр дәуірде өзгеріп, басқа сөздермен ауысып отырған немесе ескіріп кеткен сөздер. Архаизмдерге мата атаулары: торқа, биқасап, дүрия, патсайы т.б. Әдет ғұрып атаулары: сауын айту, ұрын бару, бесік құда, барымта тағы басқа үй тұрмысы, киім – кешек, ыдыс-аяқ атаулары: лашық, күпі, сәукеле, саптыаяқ, кебеже т.б. сөздер жатады.

Кейбір көнерген сөздердің қайтадан жаңаратын кездері де болады. Мысалы кеңес дәуірі кезінде қолданудан шығып қалған діни сөздер (иман, мешіт, ораза, айт, пітір, құран т.б.) бұрынғы жыл атаулары (барыс, жылқы, қоян, ұлу т.б.) ай атаулары (наурыз, сәуір, маусым, қыркүйек т.б.) Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері қайтадан жаңғырып, қолданыла бастады.