?ылыми жоба "?аза? поэзиясыны? хант??ірі"

• Ғылыми жобаның тақырыбы:

. Мұқағали ақынның поэзиясы адамның ішкі жан дүниесінің нәзік сезімдерін,оның күшті құштарлығын шынайы да әсем бейнелейді.Мұқағали поэзиясы, махаббат атаулының негізі де осы аяулы сезім күшінде жатыр деп сенеді, сезіне біледі.Ақын халықтың жүрегіне жол табатын өлең тудыру оңай емес екенін сезіне білді.

.

Ғылыми жұмыстың құрылымы:

• Жұмыс кіріспеден, екі тараудан және қорытындыдан тұрады. Соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі берілген .

Ақынмын деп қалай мен айта аламын .Халқымның өз айтқанын қайталадым.. Күпі киген қазақтың қара өлеңін, Шекпен жауып, өзіне қайтарамын… М ұқағали Мақатаев 1931 – 1976 ж.ж.

1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысы қазіргі Райымбек ауданындағы Қарасаз деген жерде өмірге келген.

1948-49ж. ҚазМУ-дың филол. Ф-інде оқыған.

1973-74ж.Мәскеудегі Әдебиет және өнер институтында оқыды.

Жұмыс істеген жерлері:

1952-69ж.Қарасаздағы бастауыш мектепте орыс тілінің мұғалімі және Қазақ радиосының дикторы, “Қазақ әдебиеті” газетінде,“Жұлдыз” журналында қызмет істеген.

1970ж.Жазушылар одағына мүшелікке қабылданды.

1949 жылы ақынның тұңғыш өлеңдері “Қырман басында”, “Қойшы бала - Әкітай” аудармасы “Советтік шекара” газетінде жарияланды.

1951 жылы “Інімнің ойы”, “Шебер”, өлеңдері “Жастық жыры” атты жинаққа енді.

Мұқағали Мақатаев – 9 сынып оқушысы. 1947 жыл.

Ақынның жас кезі

Ақынның ауылда орыс тілі пәнінің мұғалімі болып жүрген кезінен естелік

Мұқағали

отбасымен бірге

Мұқағалидың Қазақ радиосында диктор болып жүрген кезі

Ақынның анасы – Нағиман Батанқызы

Мұқағали мезгілсіз қазаға ұшыраған сүйікті қызы Майгүлмен (сол жақта) бірге

Ақынның жары Лашын, қызы Алмагүл, ұлы Айбар

Мұқағали қаламдас жолдас, інілерінің арасында

Мұқағалидың ұлы Жұлдыз және келіні

№ 140 М. Мақатаев атындағы мектеп-гимназиясы

Қазақ ақын-жазушылары мен ел адамдары Мұқағалидың туған жеріндегі мұражайының ашылу салтанатында

Мұқағали Мақатаевқа арналған мұражай

Алматыдағы М.Мақатаев ескерткіші.

(Мүсінші Н.Далбай 2002жылы.)

Қарлығашым,

келдің бе?”

“ Ильич”

Армысыздар,

достар”

Аққулар

ұйықтағанда

Мұқағали шығармашылығы

Мавр”

Чили,

шуағым менің

“ Өмір-дастан

Дариға-жүрек

“”

Тау ұлымын,

Тау – менің дәу бесігім,

Мен оның әуресімін,

Сәулесімін.

Асқар шыңда желпиді бесігімді,

Бір орамын ағытып сәлдесін,-

деп тебірене толғайды. Бұл өлең жолдарында әдемі сурет бар,

ақынның лүп-лүп соққан жүрек дірілі тұнып тұр.

“ Бір орамын ағытып сәлдесінің” деген жолды Мұқаңның

адал ниеті мен ақ тілегі шебер үйлесімділік тапқан.

Себебі, “Асқан шың бір ғана орамын ағытты”- дейді гой.

Асқар шыңда мың, миллион орамның болуы әбден мүмкін емеспе?! Бұл біздің қазақ поэзиясындағы жаңа екпін, жаңа ырғақ, жаңа мәнді сөз сияқты.Мұқағали өлеңінің басты бір ерекшелігі - өзіндік тың соқпағында жатқан секілді сезіледі маған.Оның қай өлеңің оқысаңыз да өзіндік бояу, өзіндік жарығымен танылғандай болады:

Махаббат тақырыбындағы өлеңдері:

• “ Махаббат диалогы”
• “ Махаббатым өзімде”
• “ Сен менің жүрегімді жазалама”
• “ Махаббат моласы”т.б

Мұқағали Мақатаевқа арнау :

• Мұқағали таудың ол төл перзенті
• Қыранның балапаны
• Оған ылғи тауының таңы атады
• Қарапайым әдемі жырлырың
• Қажетіне өз халқы жаратады
• Өлмейтіндей таудан ол жаратылған
• Ол өлгенде күңіреніп тау жылаған
• Ақсақалдар:” Таудай бол”- депті оған
• Бата алып қалаулы адам болған.
• Бір өлеңі бір елдің мұрасындай
• Жыр жазамын Мұқағали атама арнай
• Өзге елдің ақындарын сүйген елім
• Өз ақынын таныса ойым менің
• Болғысы келген оның Расулдай
• Бағы жаны барлығы жүрді ашылмай
• Ашылса екен қазақтың көкірегі
• Таныса екен ақынын жазбай енді

• Ол жазбайтын өлеңді ермек үшін
• Танылу үшін немесе өлмес үшін
• Ол жазатын өлеңді жасыриайтын
• Халықты ауруынан емдеу үшін
• Қуат алап Абайдың өлеңінен
• Жастарға үлгі өнеге бермек үшін
• Жыр жазды атам Абайдың үлгісімен
• Айтарын ашып айтқан абайламай
• Мұқағали атамның жырларын- ай
• Жүректерден орын алып тұрған солай
• Ақиықты атамның арқасында
• Қазағым оң солыңды таныдыңба – ай!

(Қуанышбек Диана)

Пайдаланылған әдебиеттер::

• “ Әдебиет оқулығы ”

8-11 сыныптар

• “ Жүрек арызы”

Мұқағали Мақатаев.

“ Аңыз адам” журналы

“ Жылап қайттым өмірдің базарынан”