?аза?ты? сал д?ст?рлері туралы берілген. ?дебиет саба?тарында к?п к?мегі тиеді.
Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Саба?ты? та?ырыбы: Д?ст?р
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.
Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: Д?ст?р»
9-сынып.
Сабақтың тақырыбы : Қазақ халқының салт дәстүрлері.Тұсау кесу.. Сабақтас құрмалас сөйлемдер.
Сабақтың мақсаты: І. Білімдік: Қазақ халқының салт дәстүрлері жайында мәлімет аламыз,білімдерін толықтырамыз. Оқушылардың білім деңгейін көтеру, ұжымдық түрде білім алуға баулу, сөздерді өзара байланыстырып, ойды жүйелеп айту дағдысын қалыптастыру, грамматикалық тақырыптармен байланыстыра білу.Етістің түрлерін ажырату. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің түрлерін қайталау.
ІІ.Тәрбиелік.І Оқушылардың ұлттық сезімдерін тәрбиелеу, дәстүрге,өз еліне деген сүйіспеншілігін арттыру.
ІІ. Дамытушылық: Оқу, жоспар бойынша әңгімелеп беру, пікірлесу, диалог құрастырып сөйлесу дағдыларын дамыту. Сөз қорын байытып, зейінін тұрақтандырып, ойлану, салыстыру қабілеттерін арттыру.
Мәселелі оқыту арқылы оқушылардың танымдық белсенділіктерін арттыру
Әдіс-тәсілі: Түсіндіру, сұрақ-жауап.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Көрнекіліктер:Кесте. компьютер, слайттар.
Пәнаралық байланыс: орыс тілі.
| № | Сабақтың барысы:
|
| |
|
| 1Ұйымдастыру кезеңі:
2. Жаңа сабақ: Лексикалық тақырып: Сөздік жұмысы Мәтінмен жұмыс: Бекіту: Тақтамен жұмыс: Кезекпен тақтаға шығады, жауап береді 3оқушы, жауаптарын жазады 2 оқушы. /қалғандары дәптерге жазады/
Қортынды бөлім: Үй тапсырмасы: Бағалау.
Сабақ аяқталды. | | Амандасу. Кезекшіні тұрғызу. Түгендеу. /мақсатымды айтам/ Балалар, бүгінгі сабағымызда Қазақ халқының салт дәстүрлері жайында мәлімет аламыз. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің түрлерін қайталау барысында ,түрлі грамматикалық тапсырмалар орындаймыз. Мәтін бойынша пікірлесеміз. -Ал қанекей балалар, үй тапсырмасын тексерейік. Үй жұмысын тексеру.
/Үй жұмысын ауызша бағалап өтемін./ Қазақ халқының терең тамырлы өнегелі әдет ғұрпын, салт-дастүрін, мәдени мұрасын, окушылар бойына дарытып, теориялык білімдерінің жүзінде ұштастыра отырып, ата-аналар тәжірибесінің ең жақсы үлгілеріне, халықшылыққа, имандылыққа, еңбекшілдік және адамгершілік рухында тәрбиелеу. Оқушылар бойына рухани байлығын сіңірту, ұлтымыздың дәстүрлерінен үлгі алу, ұлттық салт- дәстүр үлгісінде тәрбиелеу.Ғасырлар бойы қалыптасып келе жатқан халқымыздың тарихын, тәлім-тәрбиесін негіздей отырып, жас ұрпақтың бойына ұлттық сана сезім көзқарасын қалыптастыруды мақсат ету. 1)Бесікке не үшін салады? Біріншіден – қол-аяғын ербеңдетіп бос жатқан сәбидің ұйқысы тыныш болмайды. Ұйқысы қанбаған баланың зердесі толық жетілмейді. Екіншіден – баланың мазасыздығы ананың психологиясына әсер етедi. Бұндай жайсыздық сүт арқылы сәбиге беріледі. Сондықтан бесікке жатпаған бала болашақта сабырсыздау болады. Үшіншіден – баланы бесiктен шешкен кезде сәби керiлiп-созылып, рахаттанады. Денесінің әртүрлі күйде болуы оған демалыс сыйлайды. Төртіншіден – сәбидің тұлабойы таза болып, тазалыққа бойы үйренеді.Бесіншіден – бесіктегі баланың денесіне дымқыл, сыз дармайды. Құрғақ болады. Ол мықты денсаулық кепілі. Әрі қол-аяғы сыптай болып өседі. Алтыншыдан – бесік белгілі бір ритммен ғана тербетіледі. Баланың жүйкесі бір жүйе, тәртіпке түседі. Жетіншіден – бесіктегі балаға ана әлдиі әбден сіңеді. Қайырымды мінез қалыптасады. Бесік жырын тыңдаған баланың қанына ұлттық қасиет сіңеді Сегізіншіден – бесік сәбиді сырттан келетін кері энергия немесе тiл-көзден сақтайды. Бұлар бесіктің толып жатқан пайдасының бір көзқарасы ғана. Бесікті пайдаланбау арқылы қаншама ұлттық дәстүрімізден айырылып жатырмыз. «Бесікке салу», «Тыштыма», т.б. жоғалды. Үлкен жазушы Мұхтар Әуезов: «Ел болам десең, бесігіңді түзе!» дегенді тегін айтпаған шығар. Төрге іліп, қырық жыл қырғын болса да, көшкен жұртта қалдырмай өзімен бірге алып жүретін қасиетті бесігін қазақ неліктен қадірлеген? Не себепті бос бесікті тербетуге тиым салған? Өйткені бір ғана шаңырақтың емес, тұтастай ұлттың ұйыған құт-берекесі, арман-аңсары, болашағы сыйған бесік символдық биіктікке көтерілген. Бесік барда ұрпағының өрісі кеңіп, ұлт болашағы бұлыңғыр тартпасына кәміл сенген. Бұл ұзақ әңгіменің жүгі.Жас балаға айдарлы, айбарлы болсын деп айдар тағу, басына бақ қонсын, маңдайы жазық болсын деп кекіл қою дәстүрлері архаизмнің «сарқыншағы» санала бастады.Қос айдарлы ұл кетті,Қос тұлымды қыз кетті – деп келетін Бесік жыры (салт) . Әлди- әлди, ақ бөпем, 2)Қырқынан шығарғанда неліктен қырық қасық су құяды? Қырқынан шығару– сәби дүниеге келгеннен кейін қырық күн өткенде орындалатын ғұрып. Қалыптасқан дәстүр бойынша нәрестенің қарын шашын ер кісі алған, ұрпағы өсіп-өнген қария әже 40 қасық суды баланың үстіне құйып тұрып “30 омыртқаң жылдам бекісін, 40 қабырғаң жылдам қатсын” деп тілек айтқан. Баланы Қырқынан шығару тойына жиналған адамдардың әрқайсысы нәрестені шомылдыратын ыдысқа ырымдап 40 қасық су құяды, шомылдырған ыдысқа “Күні күмістей жарқырап тұрсын” деп күміс сақина, жүзік сияқты әшекейлер салынады. Шомылдыруға көмектескен әйелдер сақиналарды өзара бөліседі. Қария анаға көйлектік мата, шашын алған ер кісіге тақия, т.б. сыйлықтар беріледі. Қарын шашты шүберекке түйіп, бөбек киімінің иығына қадап қояды. Өнерлі әйелдердің біріне “Он саусағы майысқан шебер, өнерлі болсын” деп баланың тырнағын алғызады. 4) Баланың тұсауын неге ала жіппен байлайды? Баланың тұсауын ала жіппен кеседі. Ақ жіп пен қара жіптің екеуін айқастыра отырып есіп, ала жіп дайындалған. Бұл — өмір-тіршіліктің нышаны. Өмірде барлығы қос-қостан жаратылған әрі ылғи қатар келіп отырады. Айталық, өмір мен өлім, жақсылық пен жамандық, қараңғы мен жарық, ыстық пен суық, ең бастысы, ер мен әйел… Бұлар қатар жүреді, бірінсіз бірі болмайды.Тек бір Алла ғана жалғыз. Ала жіптің негізгі мәні осында. «Кісінің ала жібін аттамасын, ұрлық қылмасын, қиянат жасамасын, жаман жолға түспесін» деген себеппен ала жіп дайындайды» деген түсінік бар. 3)Жана туған нәрестенің алғашқы көйлегін қалай атайды? Жана туған нәрестенің алғашқы көйлегін “иткөйлек деп атайды”. Өйткені ол кәдімгідей көйлек сияқты тігілмейді, жөрмелеп, іліп қана тігеді. Бала қырқынан шығарылғаннан кейін әлгі көйлекке тәтті түйіп оны иттің мойнына байлап жібереді. Итті балалар қуып жетіп, шақырып, ұстап, тәттісін бөліседі. ”Иткөйлекті” баласы жоқ келіншектер ырым қылып алады.Иткөйлек атының шығуы оның иттің мойнына байлағанында емес, халық итті “жеті қазынаның” бірі деп бағалауында жатыр. Сонымен бірге “баламыз көп болсын” деп, “қиындыққа берік болсын” деген ырым бар. Қазақта итжанды деген сөз оның беріктігі мен төзімділігін айтқаны. Жаңа сөздер: Тұсау кесу-разрезать путы Қаз тұру-стоять на ногах Кәде-подарок Жіп-нитки Ал енді сөздер арқылы сөйлемдер құрастырамыз. Мәтінді мұқият тыңдаймыз. Ал енді өз ойларыңды ортаға салыңыздар. Мына тапсырмаларды орындайық. Тапсырма Оқушылар сұрақтарды кезекпен оқып,диалог құрастырады Тұсау кесу қашан басталады? Тұсауын кімге кестіреді? Екі бала не істейді? Дастарқанға не шашылады? Тұсаукескен адамға не беріледі? Грамматикалық тапсырманы орындаймыз Өзгелік етіс- күлдір,оқытқыз Ортақ етіс- сөйлес,апарыс Ырықсыз етіс- берілді,қаралды. Өздік етіс- көрін,еңбектен,киін. Тағы бір грамматикалық тапсырманы орындаймыз. 1)Балалар біресе домбыра тартады, біресе ән салады, кейде ұлттық ойындар ойнайды. 2)Сәбидің тұсауын кестіріп,және баланың қолынан ұстап жүргізеді. Келесі тапсырманы орындаймыз. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің түрлерн ажыратыңыз. 1)Сенің досың келгенде,мереке аяқталмаған еді. Қонақ келсе,дастарқанды жайнатып қояды. Анама жәрдемім болғандықтан,өзімді жеңіл сезінемін. Мен сөзімде тұру үшін, осы аптада мәтіндерді қазақ тіліне аударып бітіремін. Бұл қандай сөйлем. Сөйлемді дұрыс құрастыру,және түрін ажырату керек Білімдеріңді тексеру үшін мына тест тапсырмасын орындаймыз. Тест
Қазақ халқының салт дәстүрлері туралы ойларыңды ортаға салайық. Кезекпен тақтаға шығып жазайық. Қорытынды сұрақтар: Сонымен балалар, Салт дәстүрлер туралы не білдіңдер?
Сабақты қорытындылау: Оқушыларды бағалау. Үйге тапсырма беру: Тұсау кесу туралы мәтінді мазмұндау. Сабақтас құрмалас сөйлемді қайталау Сау болыңыздар! |
Тест.
1)Жеті буын қазақтың «жеті атасын білмеген-...... »дегенін аңғартады.
А)келесін Б)жетесін В)барасын Г)күлесін
2)Менің қалам көне бірақ жаңа үйлер көп
А)Кезектес Б)Ыңғайлас В)Талғаулы Г)Қарсылықты
3)Ер жігіттің жүйрік аты-......
А)оты Б)қанаты В)мылтығы Г)қуаты
4)Шілдехана - бұл........Сөйлемді аяқтаңыз.
А)Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той.В)баланы тербету,бесік жырын айту.
Б)Нәрістенің туған күніне қырық күн толғанын рәсімдеу. Г)Сәбиді алтын ұясына салу рәсімі.
5)-ЫЛ,ІЛ,Л-қай етістің жұрнағы.
А)Өзгелік етіс Б)Ырықсыз етіс В)Өздік етіс Г)Ортақ етіс
6)Белгісіздік есімдікті табыңыз?
А)ешқашан Б)өзіне В)қайсыбіреу Г)біз
7)Әкеңнің әкес сағані кім болады?
А)немере Б)ата В)жезде Г)жиен
8)Қай сөйлемде болымсыз етістік бар?
А)Сабаққа бардым Б)орындыққа отырма В)жидектерді тер Г)киімінді жина
9)Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің сұрақтарын көрсет
А)қашан?қай кезде Б)қалай?қайтып?В)неге?не үшін?Г)қайтсе?нк істесе?
10)Бесікке салу,шілдехана,үйлену тойы-бұл нелерге жатады?
А)Мақалдар Б)Дәстүрлер В)Ертегілер Г)Өлеңдер
11) Одағайды табыңыз?
А)Ойбай Б)Кел В)Мол Г)Дүрс
12) –гі,-ғы,қы,кі қай райың жұрнағы?
А)шартты Б)қалау В)бұйрық Г)шырай
13)Туынды сын есімді табыңыз?
А)көл Б)қара В)көк Г)күшті
14)Көп мағыналы сөзді табыңыз?
А)бөбек Б)бала В)бас Г)белбеу
15)Үстеуді табыңыз?
А)босқа Б)бас В)белбеу Г)баға
Тест 2-нұсқа
1)Шілдехана - бұл........Сөйлемді аяқтаңыз.
А)Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той.В)баланы тербету,бесік жырын айту.
Б)Нәрістенің туған күніне қырық күн толғанын рәсімдеу. Г)Сәбиді алтын ұясына салу рәсімі.
2)-ЫЛ,ІЛ,Л-қай етістің жұрнағы.
А)Өзгелік етіс Б)Ырықсыз етіс В)Өздік етіс Г)Ортақ етіс
3)Белгісіздік есімдікті табыңыз?
А)ешқашан Б)өзіне В)қайсыбіреу Г)біз
4)Әкеңнің әкес сағані кім болады?
А)немере Б)ата В)жезде Г)жиен
5)Қай сөйлемде болымсыз етістік бар?
А)Сабаққа бардым Б)орындыққа отырма В)жидектерді тер Г)киімінді жина
6)Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің сұрақтарын көрсет
А)қашан?қай кезде Б)қалай?қайтып?В)неге?не үшін?Г)қайтсе?нк істесе?
7)Бесікке салу,шілдехана,үйлену тойы-бұл нелерге жатады?
А)Мақалдар Б)Дәстүрлер В)Ертегілер Г)Өлеңдер
8) Одағайды табыңыз?
А)Ойбай Б)Кел В)Мол Г)Дүрс
9)Жеті буын қазақтың «жеті атасын білмеген-...... »дегенін аңғартады.
А)келесін Б)жетесін В)барасын Г)күлесін
10) Менің қалам көне бірақ жаңа үйлер көп. Сөйлемді ажыратыңыз.
А)Кезектес Б)Ыңғайлас В)Талғаулы Г)Қарсылықты
11)Ер жігіттің жүйрік аты-......
А)оты Б)қанаты В)мылтығы Г)қуаты
12)Көп мағыналы сөзді табыңыз?
А)бөбек Б)бала В)бас Г)белбеу
13)Үстеуді табыңыз?
А)босқа Б)бас В)белбеу Г)баға
14) гі,-ғы,қы,кі қай райдың жұрнағы?
А)шартты Б)қалау В)бұйрық Г)шырай
15)Туынды сын есімді табыңыз?
А)көл Б)қара В)көк Г)күшті
Жауаптары
1-нұсқа 2-нұсқа
1)Б
2)Г
3)Б
4)А
5)Б
6)В
7)Б
8)Б
9)А
10)Б
11)А
12)Б
13)Г
14)В
15)А
1)А
2)Б
3)В
4)Б
5)В
6)А
7)Б
8)А
9)Б
10)Г
11)Б
12)В
13)А
14)Б
15)Г
Полезное для учителя
Распродажа видеоуроков!
1620 руб.
2320 руб.
1610 руб.
2300 руб.
1670 руб.
2380 руб.
1930 руб.
2760 руб.
Курсы ПК и ППК для учителей!
800 руб.
4000 руб.
800 руб.
4000 руб.
800 руб.
4000 руб.
2760 руб.
13800 руб.
ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт
Удобный поиск материалов для учителей
Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства