Лексика тарауына шолу: шы?армашылы? ж?мыс

«Сарқан аудандық білім бөлімінің Тасарық орта мектебі мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Лексика тарауына шолу: шығармашылық жұмыстар

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

К.Рахатова

Қазақ тілі 5-сынып

Сабақтың тақырыбы: лексика тарауына шолу: шығармашылық жұмыс

Сабақтың мақсаты: лексика тарауы бойынша өтілген тақырыптарға шолу жасау, Абай Құнанбаев шығармашылығымен байланыстыра отырып шығармашылық тапсырмалар орындату;

Дамытушылық: оқушылардың шығармашылық, ойлау және есте сақтау қабілеттерін дамыту. Сауатты әрі көркем жазуға дағдыландыру;

Тәрбиелік: ұқыптылыққа, тазалыққа, ана тілін құрметтеуге тәрбиелеу;

Сабақтың түрі: кіріктірілген сабақ

Әдіс-тәсілдер: ойын элементтерін пайдалану, тренинг

Көрнекілігі: электронды презентация

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды түгендеу, назарларын сабаққа аудару.

Мұғалімнің кіріспе сөзі: Құрметті оқушылар, бүгінгі сабағымыз қазақ тілі мен әдебиеті пәніне ортақ шығармашылық тапсырмалар орындауға арналады.

Тіл өнері-елдігіміздің, біртұтастығымыздың белгісі. Кеше ғана 23 жылдығын тойлаған Тәуелсіздігіміз тұғырлы, еліміз еңселі болсын десек, туған тілімізге салғырт қарамай, оның мәртебесін көтеруге атсалысуымыз керек. Бүгінгі өткелі отырған сабағымызды қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбайұлының шығармашылығымен байланыстырып өткіземіз.

Ендеше сабағымызды бастайық.

Балалар, сендер «Лексика» сөзін естігенде ойларыңа не түседі. Кәне, есімізге түсіріп, бірінші тапсырмамызды «Топтастыру» стратегиясы арқылы орындап көрейік. (тапсырма тақтада көрсетіледі)

1-тапсырма:

лексика

Енді алдағы тапсырмаларда осы тақырыптар негізінде орындайтын боламыз. Олай болса екінші тапсырмамызды орындауға көшейік.

2-тапсырма: (ауызша орындайды)

Берілген тұрақты тіркестердің қайсысының мағынасы дұрыс берілгенін анықтаймыз

Таяқ тастам жер- қашық (жақын)-

Көзді ашып-жұмғанша- тез+

Қой аузынан шөп алмас- сотқар (момын)-

Жұмыртқадан жүн қырыққан- жалқау (пысық)-

3-тапсырма: (әдебиет пәнімен байланыстырылады). А.Құнанбаевтың «Қыс» өлеңін оқимын, оқушылар өлең жолдарынан көнерген сөздерді тауып өздері жазады. Жазған сөздарін оқытып, тақтаға сатылай кешенді талдау жасату.

Қыс

Әуес көріп жүгірген жас балалар

Беті-қолы домбығып үсік шалды.

Шидем мен тон қабаттап киген малшы,

Бет қарауға шыдамай, теріс айналды.

Шидем

5 0- 2 + 3

2 - и (жіңішке, қысаң,езулік), е (жіңішке, ашық, езулік)

3 ш(қатаң), д (ұяң), м (үнді)

Ши-дем

4-тапсырма: тапсырма тақтада көрсетіледі .

Өз беттерімен жұмыс (дәптерге орындап, ауызша оқиды)

Бағандағы сөздерді сөз тіркесін жасай отырып, тура және ауыспалы мағынада қолдану

Суық хабар (ауыспалы)

Қалың ой (ауыспалы)

Терең күн (тура)

долы көрпе (тура)

адам (тура)

білім (ауыспалы)

жел (ауыспалы)

сай (тура)

5-тапсырма: берілген антонимдер бойынша мақал-мәтел жазу (тақтамен жұмыс)

Дұшпан-дос (ашу дұшпан, ақыл дос)

Батыр-қорқақ (көз қорқақ, қол батыр)

Туады-өледі (ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі)

Жақсы-жаман (жолдасы жақсы жолды болар, жолдасы жаман қолды болар)

Ақылды-ақылсыз (ақылды адам батпан-ақ, ақылсыз адам-сасқалақ)

Ұл-қыз (ұлдың ұяты әкеге, қыздың ұяты шешеге)

Әке-ана (әке-асқар тауың, ана-шалқар көлің)

6-тапсырма: Енді біраз сергіп, тапқырлығымызды танытып көрейік . Ол үшін сендерге экспресс сұрақтар беріледі, жылдам жауап беруіміз керек.

1. Әліпби тәртібіндегі 7,20,22-әріптерді тіркеп жазсақ балалардың бір ойыншығы шығады. (доп)

2. Қазіргі кезде дүние жүзінде шамамен қанша тіл бар? (5651)

3. Буын қол көп пе, аяқта ма? (аяқта)

4. Тыныс белгілерін тасымалдауға бола ма? (болмайды)

5. Шалға қарағанда балада не көп? (а дыбысы)

6. Аурудың жаманы не? (жалқаулық)

7. Қар жана ма? (қалауын тапса қар жанады)

Біраз сергіп, бой жазып алсақ сабағымызды ары қарай жалғайық.

7-тапсырма: Оқушыларға А.Құнанбаевтың «Қыс» өлеңінен үзінді оқылады, оқушылар өлең жолдарынан дисфемизм сөздерді тауып , эвфемизм сөзге айналдырып айтады.

Қыс

Ақ киімді денелі, ақ сақалды,

Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.

Үсті-басы-ақ қырау, түсі суық,

Басқан жері сықырлап келіп қалды.

(Соқыр-көзінің ақауы бар. Мылқау- сөйлей алмайды)

8-тапсырма: Топтық жұмыс (шығармашылық тапсырма)

Поэзия минуты

Оқушыларға «тірі», «жыры» және «пірі» деген сөздер беріледі. Екі топ бірлесе отырып берілген тірек сөздерді қатыстыра келе 1 шумақ өлең құрайды.

Тапсырма: І топ: тіл; ІІ топ А. Құнанбаев жайында

Жауап ауызша оқылады. (өлең құрылымы, ұқсастығы бағаланады)

Қорытынды:

9-тапсырма: Есте сақтауың қалай? (ережелер сайысы)

Ол үшін тақтада берілген сөзжұмбақты шешеміз, шешу арқылы ережелерді пысықтаймыз

Тапсырмалары:

1. Сөз байлығын зерттейтін сала

2. Сөз тіркесінің түрі

3. Белгілі бір кәсіпке байланысты сөздер

4. Бір-біріне мағынасы жақын сөздер

5. Қолданылған дәуірі өтіп, заманның өзімен бірге көнерген ескі тарихи сөздер

6. Қолданыстан шығып қалған сөздер

7. Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер

Бағалау ( өзін «5» бағамен бағалаған оқушы шырша шамын жағады)

Үйге тапсырма: лексика тарауы бойынша 10 ашық тест құрау

Бағалау парағы

Бағандағы сөздерді сөз тіркесін жасай отырып, тура және ауыспалы мағынада қолдану

Суық хабар

Қалың ой

Терең күн

долы көрпе

адам

білім

жел

сай

Бағандағы сөздерді сөз тіркесін жасай отырып, тура және ауыспалы мағынада қолдану

Суық хабар

Қалың ой

Терең күн

долы көрпе

адам

білім

жел

сай

Бағандағы сөздерді сөз тіркесін жасай отырып, тура және ауыспалы мағынада қолдану

Суық хабар

Қалың ой

Терең күн

долы көрпе

адам

білім

жел

сай