?здік Ма?жантанушы.

Ж?ргізуші: С?лематсыздар ма, ??рметті ?она?тар, ??рметті о?ушылар! Мектебімізде ?тіп жат?ан ?аза? ?дебиетіні? жары? ж?лдызы Ма?жан Ж?мабаевты? апталы?ына орай ?йымдастырылып отыр?ан «?здік Ма?жантанушы» зияткерлік ойынына ?ош келді?іздер! Б?гін11 «А» класыны? Е? БІЛІМДІ, Е? А?ЫЛДЫ, Е? ТАП?ЫР, Е? ?НЕРЛІ о?ушылары сіздерді? алдары?ызда білім додасына т?спекші. Ойыншыларымыз ?шін ?ол со?ып, ?ошемет к?рсетіп ?ояйы?! Алдымен, ?здерін таныстыру ?шін с?з кезегін сайыс?а ?атысушы ойыншыларымыз?а берейік. ?атысушылар ?здерін таныстырып ?теді Ж?ргізуші: ?діл ?азылар ал?асын таныстырып ?тейін. Абайдан кейінгі д?уірді? е? ата?ты а?ыны – Ма?жан Ж?мабаевты? ХХ ?асырда?ы ?аза? поэзиясында алатын орны ерекше. ?йтсе де аяулы а?ын жазы?сыз жала?а ?шырап, 70 жыл?а жуы? шы?армаларын о?у?а тыйым салынды. Алайда ?лы суреткерді халы? жадынан м?лде аластай алмады. А?ыры ?айырлы боп, 1988 жылы ?аза?стан Ке?естік социалистік Республикасыны? Жо?ар?ы соты М. Ж?мабаевты ?ылмысы жо? деп а?тады. Ойынымызды бастаймыз. І кезе? – «Б?йге». Шартын т?сіндіріп кетейін. ?азір бірнеше с?ра?тар ?ойылады. С?ра?ты? жауабын кім білсе, сол ойыншы алдарында?ы карточканы к?тереді. Бірінші к?терген о?ушы жауап береді. С?ра?тар?а тез жауап беру керек. Тек 10 секунд ?ана ойлану?а м?мкіндіктері бар. ?олын к?терген ойыншыны? жауабы ?ате болса, келесі ойыншылар номер реті бойыынша жауап бере алады. ?діл ?азылар ?р д?рыс жауапты 10 ?паймен ба?алайсыздар. 1–с?ра?: Ма?жан Ж?мабаев нешінші жылы д?ниеге келген? (1893) 2–с?ра?: ма?жанны? ту?ан жері? (Солт?стік ?аза?стан облысы, ?азіргі М.ж?мабаев ауданы, Сасы?к?л дешген жерде) 3. Ма?жан?а ?ш жасында кім ж?не ?алай бата береді? (Мені? атымды осы немерем т?бінде ?лемге ?йгілі етеді. Атасы Ж?мабай) 4. Ма?жанны? Уфада?ы Медресе –?алияда?ы ?стазы кім? (?алымжан Ибрагимов) 5. Т???ыш ?ле?дер жина?ыны? аты, шы??ан жылды? (Шолпан, 1912 ж. ) 6. 1923 жылы Ма?жан туралы ?андай ?аулы ?абылданды? (Ташкентте шы??ан жыр жина?ы тал?ы?а т?сіп, жа?а ?кіметті? с?зін с?йлемеді деп а?ын шы?армаларын теріске шы?ару туралы ?аулы ?абылданды. 7. Омбыда?ы м??алімдер семинариясында білім ал?ан жылдары, кімнен білім алды? (1913 – 1917 жыл, М.Дулатовтан) 8. 1911 – 1912 жылдары ?айда о?ыды? ( ?ызылжарда) 9. «?ле?дер жина?ы» кітабы ?ашан, ?айда шы?ты? ( ?азан, 1922 ж.) 10.?йгілі поэмасы? (Батыр Баян) 11. М.Ж?мабаев ?ашан а?талды? (1988 жылы ?аза?стан Ке?естік социалистік Республикасыны? Жо?ар?ы соты М. Ж?мабаевты ?ылмысы жо? деп а?тады.) 12. «Жаз?ы ?ала», «Шойын жол» ?ле?дері ?шін ?андай айып та?ылды? (?аланы ?аза? аулына ?арсы ?ой?ан» деген айып) 13. «Б?рінен де сен с?лу», «Шолпы» ?ле?дері не жайында? (с?йіспеншілік жайлы) 14. Татар зиялысы М.Бегішевті? медресесінде ?ашан о?ыды? (1905 – 1910) 15. Нешінші жылы т?т?ындалып, ?айда жер аукдарылды? (1929 ж. Карелия?а) ?діл ?азылар ?орытынды ?пай туралы 2–кезе?нен со? айтады. 2–кезе? М.Ж?мабаев ?ле?дерін жат?а о?ып беру. Е? жо?ары ба?а – «5» ?діл ?азылар?а с?з беріледі. Е? аз ?пай жина?ан 1 о?ушы шы?ады. 3–кезе?. «??пия сандар» О?ушылар ?сыныл?ан ?яшы?тарды? бірін та?дайды. Онда Ма?жан шы?армаларынан ?зінділер бар. Егер д?рыс жауап берсе, та?да?ан с?ра??а с?йкес ?пай алады. Ойлану?а 1 минут беріледі. Егер білмей ?алса, кезек ?арсыластар?а беріледі. Кім 1–к?тереді, сол жауап береді. Біра? ?арсыластар?а ойлану?а уа?ыт берілмейді. 20 20 20 30 30 30 40 40 40 50 50 50 О? жа? 20 – Т?рікті? кім кеміткен музыкасын, Фараби то?ыз шекті домбыырасын. Шерткенде то?сан то?ыз т?рлендірііп, Ж?банып кім тыйма?ан к?зді? жасын деген жолдар ?ай ?ле?нен алын?ан? ( Т?ркістан) О? жа? 30 – Ж?регім, мен зарлымын жаралы?а, С?м ?мір аба?ты ?ой саналы?а, ?ызыл тіл, ?олым емес кісендеулі, Сонды?тан жаным к?йіп жанады да. ?ай шы?арма осы жолдармен бассталады? (Батыр Баян) О? жа? 40 – Жас ?ырандар – балапан, жайып ?анат ?мтыл?ан. К?здегені к?к аспан. шума?ты? со??ы жолы ?алай? (Мен жастар?а сенемін) О? жа? 50 – Жаралдым мен топыра?ы?нан сен – т?бім, Жал?аны жо? б?рі сенен жан– т?нім. Сенен бас?а жерде м??гі ?ара??ы, Жары? болар Шолпан, Айым, сен – К?нім. ( Ту?ан жер) Ортада?ы 20 – ?ыран ??сты? ?ос ?анаты ?ыр?ылды, К?ндей к?шті к?ркіреген ел тынды. Ас?ар Алтай – алтын ана есте жо?, Батыр, хандар – ас?ан жандар ?мытылды! ( ?аза? тілі) Ортада?ы 30 – М?лдіретіп к?з жасын, Жасымен жуып жартасын, С?йіп сыл?–сыл? к?леді. Жыла?аны – к?лгені, К?лгені – оны? ?лгені, Жылай, к?ле ?леді. (Тол?ын) Ортада?ы 40 – Шын хакім, с?зі? асыл ба?а жетпес, Бір с?зі? мы? жыл ж?рсе, д?мі кетпес. с?зінде кім туралы айтыл?ан? ?ле?ні? аты? («Асыл Хакім Абай?а») Ортада?ы 50 – Дари?а, сол к?ндерде к?нім ?ара?, ?аза? елі, бір ауыз с?зім са?ан: Бол?айсы? сыншы болса? ?діл сыншы, Кін?ны ж?рекке ?ой, ?ойма ма?ан! ( Жан с?зі) Сол жа?та?ы 20 – К?кте к?нмін, к?пке н?рым шашамын, К??ілге алсам ?азір ?арыш?а асамын, Шеті, т?бі жо? те?ізбін ?арак?к, Ерігемін, тол?ып, шал?ыпп тасамын. ( Мен кім) Сол жа?та?ы 30 – ?ткен к?н та?–тамаша ертегі ?ой, Ерлері ертегіні? ?ртеді ?ой. Айырылып от екпінді ерлерінен Алашты? жанында ауыр дерт еді ?ой. ( Батыр Баян) Сол жа?та?ы 40 – Не к?рсем де Алаш ?шін к?ргенім, Ма?ан ата? ?лтым ?шін ?лгенім Мен ?лсем де, Алаш ?лмес, к?ркейер, Істей берсін ?олдарынан келгенін. ( Са?ындым) Сол жа?та?ы 50 – Дала. Дала. Сар дала! Жапан т?зде бір ?ара. Келем жал?ыыз, жаяумын, Жылау?а да таяумын. ( Жаз?ы жолда) ?діл ?азылар с?з беріледі. Е? аз жина?ан 1 о?ушы шы?ады. ?ш ойыншы ?алды. ІV кезе? «Жор?а» 1 минут ішінде ?р о?ушы ?анша с?ра??а жауап бере алады. Ойлану?а уа?ыт берілмейді, білмей ?ал?ан с?ра?ты? жауабын ?арсыластар?а айту?а болмайды. 1. Ма?жан «Т?т?ын» ?ле?ін кімнен аудар?ан? ( М.Ю.Лермонтов) 2. «Шолпан» ?ле?дер жина?ы ?ай ?алада шы?ты? (?азан) 3. 1909 жылы а?ын кімні? кітабын о?ыды? (Абайды?) 4. Ма?жан ?ызылжарда?ы Медресеге неше жасында т?седі? (12) 5. А?ынны? ?аракерей ?абанбай, ?анжы?алы Б?генбай Ш?же, Жана?, Біржан секілоді ?лы т?л?аларды жырла?ан ?ле?і ?алай аталады? ( ?ткен к?н) 6. А?моладан шы?атын ?ай газетте а?ын ма?алалары жариялан?ан? ( Бостанды? туы) 7. Ма?жанны? ?стазы? (?.Ибрагимов) 8. А?ынды ?ай ?ле?дер жина?ы ?шін айыптады? ( Ташкентте шы??ан 1923) 9. Туыстарынан кімдер репрессия?а ?шырады.( Бауырлары М?сілім, ?а?арман, М??амеджан. ?кесі, анасы) 10. «?ойлыбайды? ?обызы» поэмасы ?ашан басылды? (1927) 11. ?алымжан Ибрагимовтан ?ай медреседе білім алды? (Уфада ?алия медресесінде) 12. Батыр Баян нешінші жылы жазылды? ( 1923 ж.) 13. ?андай поэмалары бар? ( Ж?сіпхан, ?ор?ыт, ?ойлыбайды? ?обызы, То?санны? тобы, т.б.) 14 Батыр Баянда?ы ?деби кейіпкерлер? Ноян, ?алма? ?ызы) 15. 1923–1926 ж. ?айда о?ыды? (М?скеу. В.Брюсов атында?ы жо?ары ?дебиет институтында) 16. Батыр Баян поэмасы ?айда жазылды? (Ташкенттегі ?уезовті? ?йіндн) 17. «Педагогика» о?улы?ы ?ашан шы?ты. ( 1923) 18. «Есімде. тек та? атсын», «Орал» ?ле?дері не жайында? ( еліне деген с?йіспеншілігі жайлы) 19. Ая?талма?ан поэмасы? «То?санны? тобы» 20. ?ай жылы т?т?ындалды? (1929) 21. Омбыда м??алімдер семинариясында кімнен д?ріс алды? ( М.Дулатов) 22. ?з ?мірі жайлы ?ле?і? (Жан с?зі) 23. А?ын кімдерге сенеді? ( Жастар?а «Мен жастар?а сенемін» ?ле?інде) 24. Ма?жанды «?аза? ?дебиетіні? к?гіндегі к?нге» те?еген кім? (Ж.Аймауытов) 2 5. «Ма?жан – м?дениеті зор а?ын» екенін кім айтты? (М.?уезов) 26. «?аза? Пушкині» деп кімдер ата?ан? (орыс білімпаздары) 27. Ма?жанны? шы?армашылы? ?мірбаяны нешінші жылдар аралы?ын ?амтиды? (1910 – 1925) 28. 1923 жылы Ташкентте шы??ан ?ле? жина?ыны? ал?ыс?зін кім жаз?ан? (С. ?ожанов) 29. Батыр Баянда?ы тарихи т?л?а кім ( Абылай, Баян) 30. «Жау?а т?скен жан?а» ?ле?і кімге арнал?ан? ( М.Дулатов) 31. «Алатау» ?ле?і не жайлы? ( ?ыр?ыз елі, Манас) 32. ?ашан, ?алай ?айтыс болды? (ату жазасы. 1938. 19. 03.) 33. ?андай айыппен жазаланды? ( Халы? жауы, ескішіл, жапон ты?шысы) 34. ?айда ж?не ?андай ?йымдастырды? (М?скеуде. «Ал?а» деген) 35. 7 жасында пай?амбарлар туралы ?андай кітапты т?гел о?ып шы??ан? (?иссасул–?нбия) 36. ?андай ?улеттен шы??ан? (д?улетті) 37. Ата–анасыны? аттары кім, ?андай адамдар бол?ан? (Бекен, Г?лсім. Сауатты) ?діл ?азылар ?орытынды шы?арады. Е? к?п жина?ан 1 ойыншы ?алады. Егер те? т?ссе, ?діл ?азылар 1 тапсырма беру керек. ____________________ Б?гінгі ойынны? же?імпазы, «?здік Ма?жантанушы» ??тты?таймыз!

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?здік Ма?жантанушы. »

Сазды орта мектебі

Ұстаздың басты міндеті – оқушылардың іздену белсенділігін дамыту

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі: Кабулова А.А.

2013–2014 оқу жылы

Ұстаздың басты міндеті – оқушылардың іздену белсенділігін дамыту

«Баланың ынтасын тарту үшін оқылатын нәрседе бір жаңалық болу керек» Ж.Аймауытов.

Білім беру саласындағы оңды өзгерістер мұғалімдерден өз ісіне мұқияттылықты талап етеді.Мұғалім оқушыны жеке тұлға ретінде қабылдай отырып, оған беретін сабақтың әдіс–тәсілдерін түрлендіруі қажет. Үйреншікті дайын әдіс, тәсілдер бүгінде баланы қызықтырмайды. Сондықтан оқушының ойына, сезіміне серпіліс ендіруді мақсат етіп қою керек. Сан–алуан әрекет арқылы ақыл–ойды ұштау, жетілдіру, жеке тұлғаның өзіндік идеясын, көзқарасын, сенімділігін, жауапкершілігін дамыту жолдарын іздестіру – бүгінгі қажеттілік. Мұғалімге оқушыларды сауатты жазуға, сөйлеуге, ойлауға үйретуде балалардың іздену белсенділігін дамыту үшін жаңа технологиялардың маңызы өте зор. Мұғалім – сабақтағы басты тұлға. Сондықтан сабақтың сапасы мұғалімнің теориялық біліміне, әдістемелік шеберлігіне байланысты. Мұғалім сабаққа дайындалған кезде оның алдында «Не үшін оқыту және нені білу керек?» «Нені оқытамын?» «Ненің көмегімен оқыту керек?» «Нәтижені қалай тексеріп көруге болады?» деген сұрақтар тұрады. Оқушылардың білім сапасын көтеруде ең бастысы – пәнге деген қызығушылықты арттыру. Сабақты жақсы оқитын оқушылармен ғана белсенді жұмыс істеп қана қоймай, барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдай туғызып, қабілеті жеткен жерге дейін еңбек ету ойластырылса, әр оқушының оқуға деген қызығушылығы артады. Ғылыми зерттеулерге сүйенер болсақ, ізденімпаздықтың негізін шығармашылық тапсырмалар құрайды екен. Шығармашылық тапсырмаларды орындау арқылы оқушылардың бойында танымдық белсенділік пайда болып, ізденімпаздық, қызығушылық артады. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының әдістері оқушылардың іздену белсенділігін, шығармашылық қабілеттерін дамытуға көп көмек береді. Осы технология әдістерін қолдану кезінде оқушылар өздерін ойнап отырғандай сезінеді. Қойылған сұрақтардың шешімін өздері іздеп тауып, сол шешімдерді негізі бар, саналы дәлелдермен нақтылай түседі. Сонымен қатар сол мәселені шешудің басқа жолдарының бар екендігін дәлелдеуге тырысады. Басқа оқушылармен таласып, талқылап, қарсы пікір айтқанда немесе ой бөліскенде өз көзқарасын дәлелдеуге тырысады. Бұл оқушылардан ізденуді қажет етеді. Технология әдістерінің қай–қайсысы болмасын оқушыларға білімді дайын күйінде бере салмай, мұғалім шеберлігі арқылы баланың алдына жан–жақты мақсат–міндеттер қойып, іске асыруына жол көрсетеді. СТО сабақтарының негізінде оқушылар арасында белсенді шығармашылықты ойлауға негіз қаланады. СТО стратегиясының оқушылардың іздену белсенділігін дамытуға жетелейтін «Қабырға газеті», «Жуан, жіңішке сұрақтар», «Тірек сөздер», «Интервью», «Автор орындығы», «Аргументтік эссе» , «РАФТ», «Бес жолды өлең» т.б. әдіс–тәсілдері бар. СТО–ны қолдану жеке тұлғаны жан–жақты қалыптастыруға тиімді жақтары көп екеніне көз жеткізіп келеді. М. Шаханов «Отырар» поэмасын өткенде Мерсердің тұжырымы тағы да көрініс тапты. Тақырып туралы қысқаша мәлімет бере келіп, Отырар қаласы Шыңғысханның шабуылынан кейін жермен жексен болып, қазіргі күнде «Отырар төбе» деп аталатын үйіндіге айналды. — Енді сіздер, Отырар қаласының осылай аталғанын, оны жазған жазушы туралы білгілеріңіз келе ме? Олай болса, топта бірігіп осы сұрақтарға жауап іздейсіздер деп, «Рольдегі оқушылар» әдісін пайдалана отырып, І топ зерттеушілер – М. Шахановтың өмірі мен шығармашылығын зерттеуді, ІІ топ баяндаушылар – Поэманың мазмұнын баяндауды, ІІІ топ жоба қорғаушылар – «Біздің қиялымыздағы Отырар» тақырыбында жоба қорғау тапсырылды. Алдымен оқушылар топта өзара ақылдасып пікірлерін ортаға тоғыстырды. Зерттеушілерге жазушыға байланысты қосымша материалдар бердім. Берілген 20 минут уақыт аралығында топтар қызу жұмыс жүргізді. Мен сабақтарымда сұрақ қоюды түрлендіріп қолдана білемін деп ойлаймын. Әр сабаққа сұрақты түрлендіріп пайдаланудағы мақсат:

Оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендігін тексеру;
Білімге деген ынтасын ояту;
Оқушылардың сыни ойлау дағдыларын қалыптастыру;
Есте сақтау қабілеттерін дамыту.

Ал «Блум түймедеғы» әдісін пайдалану арқылы бірден алты әдісті пайдаланып шығаруға болады. «Отырар» поэмасының екінші сағатында осы алты сұрақты басшылыққа ала отырып берген жауаптарына риза болдым. Мәселен: – Суретте нені көріп тұрсыз? Деген сұраққа – Бұл Отырардың суреті. – Отырардың қай сәті бейнеленген? – Отқа оранған Отырар деп жауап берді. – Не үшін Отырар «Отырар төбе» деп аталды? – Шыңғысханның соғысынан. Бағалау сұрағында екі кейіпкерді Қайырхан мен Шыңғысхан образын салыстырып, ерекшелігі мен ұқсастықтарын көрсетті. Ұқсастықтарына «батыр, хан» деген жауап жазды. Берілген сұрақтар оқушылардың ойлануын талап етті. Бұл жерде оқушылардың кейіпкер образын тани білгендігң көрінді. Осы сабақтың ой толғаныс сатысында «Ақынмен тілдесу хаты» стратегиясы бойынша Мұхтар ақынға хат жазу тапсырылды. – Оқушыларға поэма ұнады ма? Ұнаса ақынға рақмет айтып, өз сезімдеріңізді білдіріңіз, – дедім. Жұмысты жұпта талқылап, топта талқылап, үздігін ұсында. Оқушылар поэманың не себепті ұнағандығын айта отырып, ақынға осы поэмасы үшін рақметтерін айтты. Бұл жұмысты жұпта бағалады. Менің түйгенім, сұрақ арқылы оқушылардаң түсіну деңгейін бағалау бұдан әрі жоғары дәрежелі сұрақтарға күрделенсе, оқушылардыңң сыни ойлауы жақсы деңгейде қалыптасқан болар еді.

«Отырар» поэмасының бірінші сабағында әңгіме дебаттың қалай жүргізілетіндігін басшылыққа ала отырып, «Қайырхан орнында сіз болсаңыз не істер едіңіз?» деген тақырыпта сыныпта пікірталас жүргіздім. Бұл сұрақ аясында әр оқушының ойында «Егер мен Қайырхан болсам, Қарашоқыдай сатқынға қандай жаза қолданар едім, болмаса кешіріммен қараймын ба?» деген сауал тұрды. Осы сауал төңірегінде сыныпта қызу әңгіме басталды. Мені бұл әңгімедегі оқушылардың қысылмай, өз ойларын еркін білдіргендігі және өз беттерінше болжам жасай білгендігі қатты таңғалдырды. Нәтижесінде пікірталас оқушылардыың қызығушылығын оятты.

Оқушыларымның сабақ үстіндегі әрекетіне қарай отырып, диалогтік оқытудың тақырыпты терең меңгеруіне, сұрақ қою дағдыларын қалыптастыруға, өзіндік пікір айтуға және тұжырым жасауға үйренгендігін байқадым. «Сыни тұрғыдан ойлайтын оқушылар белсенді болады, олар сұрақ қойып, дәлелдерді талдайды» дегендей, аталған әдістерді сабақта ұдайы пайдалану, оқушылардың сыни ойлауын белсенді қалыптастыратынын ұқтым. Мұндай сабақтар оқушының пәнге деген қызығушылығын арттырып, өз ойын еркін жеткізе білуіне септігін тигізіп, алған білімін ертеңгң күні пайдалана алары сөзсіз.

Демек, мұғалім бір ғана әдіспен шектелмей, шығармашылығын шыңдап, озық іс– тәжірибелерді пайдалана білуі шарт.