Шынайы поэзия ?кілі,а?иы? а?ын М??а?али Ма?таев а?панын 9-ы 85 жас?а толатын еді.?арапайым ?аза?ты? ?ара ?ле?іні? жілігін ша?ып, майын ішті. Дегенмен, ?зіні? ?діл ба?асын ала алмай кеткен а?ынны? ?діл таразысы халы? болды. Оны к?ллі халы? с?йіп о?ыды. М??а?али шын м?нінде, бір туар екенін халы??а таныта білді. М. Ма?атаев 1931 жылы 9 а?панда Алматы облысыны? Нарын?ол ауданында?ы ?арасаз ауылында д?ниеге келді. ?кесі С?леймен осы ??ірде колхоз ?йымдастырушы болды. 1941 жылы майдан?а аттанып, содан оралмады. Шешесі На?иман ?арапайым шара адамы еді.
Балалы? ша?ынан–а? а?ын ерте есейді, е?бекке ерте араласты. Орта мектепті бітірген со? ауылды? хатшасы, ?ызыл отауды? ме?герушісі, комсомол ?ызметінде болды. 1954-1962 жылдар арасында ?аза? радиосында диктор болды, 1962-1972жылдар аралы?ында «Социалистик ?аза?стан», «?аза? ?дебиеті» газетінде, «М?дениет ж?не т?рмыс», «Ж?лдыз» журналдарында білім ме?герушісі, 1972-1973 жылы ?аза?стан Жазушылар ода?ында ?деби ке?есші болып ж?мыс істеді.
Назерке: М??а?алиді? т???ыш ?ле?і 1948 жылы Нарын?ол ауданды? «Советтік шекара» газетінде басылды.
М??а?али поэзиясы – та??ы шы?тай м?лдір поэзия. А?ынны? «Дари?а ж?рек», «А??улар ?йы?та?анда», «?мір - дастан», «Атамекен», «Райымбек» т.б кітаптары жары? к?рді.
Б?гінде а?ынны? ортамызда болма?анына налимыз, ал медет т?тармыз – алып а?ынны? ?зіні? к?зіндей к?рінетін ?ркеш-?ркеш ?ле?дері хал?ынан ?алт?ысыз ба?асын алып, келер ?асыр?а керуен к?шін сенімді т?рде ?затып барады. Азаматты? пен адамгершілікті ас?а? м?раты сана?ан а?ынны? ж?рек сырлары шынайы болмысымен, а?и?атты? алдында аласармаумен ?ымбат та ??нды.
Бектемір: М??а?али – бізді? заманда?ы ?ажайып а?ындарды? бірі. А?ынны? ?зі «Егер сіздер шынымен мені? ?мірбаянымды, шы?армашылыымды зерттемек болса?дар, онды мен не жазам, соны? б?рін т?гел о?ып шы?уды ?мытпа?айсыздар. Мен ?з ?ле?дерімнен б?ліп ?арамаулары?ызды ?тінем» деген екен.
Перизат: А?ынны? «Аманат» жыр жина?ы 2000 жылы Мемлекеттік сыйлы??а ие болды. Б?гінде М??а?али а?ынны? 13 кітабы бойынша 1834 ?ле?, 19 поэмасы бар екені аны?талып отыр.
М??а?ны? 35 мы? жол?а жуы? ?ле?і поэзия с?йер ?ауымны? іздеп ж?ріп о?итын жырына жырына айналды. А?ын ?ле?деріне 100-ден астам ?ндер жазылды.
М??а?али м?расы, маржан поэзия – м??гілік, болаша? ?рпа?ты? еншісі, ?астерлеп ?адірлейтін м?расы.
Халы? к??ілін сусындат?ан, а?ын ?ле?деріні? к?пшілігі ?мір туралы, тірршілікке тірек боларлы? ?мір шыра?ын, ?мір ж?парын жыр етеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«М??а?али Ма?атаев 85 жыл»
Тақырыбы: Мұқағали – мәңгілік ғұмыр
Мақсаты: а) білімділік: М.Мақатаев өмір жолымен, шығармашылығымен оқушыларды таныстыру ә) тәрбиелік: отанды туған жерді сүюге тәрбиелеу, ақын жырларынан үлгі алу б) дамытушылық: оқушының сөйлеу мәдениетін дамыту Көрнекілігі: Видео, шығармалары, ақын туралы естеліктер. Жоспары: 1. «Поэзия – жүрек тілі» (Ақынның өлеңдерінің мәнерлеп оқу) 2. «Құлақтан кіріп бойды алар» (Әндерін жасыру) 3. «Жазылар естеліктер мен туралы»(Ақын жайлы) Бектемір: Қайырлы күн Ұстаздар мен оқушылар! Назерке: Шынайы поэзия өкілі, ғажайып ақындардың бірі Мұқағали Мақатаевтың туған күніне орай «Бүгін менің туған күнім» атты әдеби кешімізді бастауға рұқсат етіңіздер. Бектемір: Кезінде ақиық ақын М. Мақатаев: «Ақынмын деп қалай мен айта аламын, Халқымның өз айтқанын қайталадым. Күпі киген қазақтың қара өлеңін, Шекпен жауып өзіне қайтарамын», - деп қарапайым қазақтың қара өлеңінің жілігін шағып, майын ішті. Дегенмен, өзінің әділ бағасын ала алмай кеткен ақынның әділ таразысы халық болды. Оны күллі халық сүйіп оқыды. Мұқағали шын мәнінде, бір туар екенін халыққа таныта білді. Назерке: Сырым да осы, Жырым да осы, Алдыңда. Байқашы бір, Бықсыдым ба, жандым ба? Махаңдар жоқ, Махаңдардың сарқыты – Мұқағали Мақатаев бар мұнда , - деп бір күндік сәуледей ағып өткен қазақ жырының шоқ жұлдызы Мұқағали Мақатаевтың бүгін туған күні. Перизат:
Бүгін менің туған күнім, Ой бәлі-ай! Мына адамдар неге жатыр тойламай?! Банкет жасап берер едім өзім-ақ Тәңірдің бір жарытпай-ақ қойғаны-ай Мына дүние неге жатыр үндемей, Алаулатып тойдың шоғын үрлемей. Құшақ-құшақ гүл шоқтарын лақтырып, «Мынау шапан, Мынау атың мін » демей. Мына жұртқа жақпады ма әлденем?! Бекер өмір сүргенім бе әлде мен? Халқым, Сенің қасиетіңді білем деп, Босқа өмірім өтті ме екен әуремен?! Айтамын деп қуанышың, мұңыңды, Басқа арнаға бұрдым ба әлде жырымды?! Мен бәрібір өзіңменен бір болам Өзегінен тепсең –дағы ұлыңды Назерке : М. Мақатаев 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысының Нарынқол ауданындағы Қарасаз ауылында дүниеге келді. Әкесі Сүлеймен осы өңірде колхоз ұйымдастырушы болды. 1941 жылы майданға аттанып, содан оралмады. Шешесі Нағиман қарапайым шара адамы еді.
___________________________ Бектемір: Балалық шағынан–ақ ақын ерте есейді, еңбекке ерте араласты. Орта мектепті бітірген соң ауылдың хатшасы, қызыл отаудың меңгерушісі, комсомол қызметінде болды. 1954-1962 жылдар арасында қазақ радиосында диктор болды, 1962-1972жылдар аралығында «Социалистик Қазақстан», «Қазақ әдебиеті» газетінде, «Мәдениет және тұрмыс», «Жұлдыз» журналдарында білім меңгерушісі, 1972-1973 жылы Қазақстан Жазушылар одағында әдеби кеңесші болып жұмыс істеді. Назерке: Мұқағалидің тұңғыш өлеңі 1948 жылы Нарынқол аудандық «Советтік шекара» газетінде басылды. Мұқағали поэзиясы – таңғы шықтай мөлдір поэзия. Ақынның «Дариға жүрек», «Аққулар ұйықтағанда», «Өмір - дастан», «Атамекен», «Райымбек» т.б кітаптары жарық көрді. Перизат: Ақынның «Аманат» жыр жинағы 2000 жылы Мемлекеттік сыйлыққа ие болды. Бүгінде Мұқағали ақынның 13 кітабы бойынша 1834 өлең, 19 поэмасы бар екені анықталып отыр. Мұқаңның 35 мың жолға жуық өлеңі поэзия сүйер қауымның іздеп жүріп оқитын жырына жырына айналды. Ақын өлеңдеріне 100-ден астам әндер жазылды. ________________________ Назерке: Бүгінде ақынның ортамызда болмағанына налимыз, ал медет тұтармыз – алып ақынның өзінің көзіндей көрінетін өркеш-өркеш өлеңдері халқынан қалтқысыз бағасын алып, келер ғасырға керуен көшін сенімді түрде ұзатып барады. Азаматтық пен адамгершілікті асқақ мұраты санаған ақынның жүрек сырлары шынайы болмысымен, ақиқаттың алдында аласармаумен қымбат та құнды. Бектемір: Мұқағали – біздің замандағы ғажайып ақындардың бірі. Ақынның өзі «Егер сіздер шынымен менің өмірбаянымды, шығармашылыымды зерттемек болсаңдар, онды мен не жазам, соның бәрін түгел оқып шығуды ұмытпағайсыздар. Мен өз өлеңдерімнен бөліп қарамауларыңызды өтінем» деген екен. Перизат: Ендеше қашан да ақиқаттық ақ туын көтеріп, әділет пен адалдақты тең ұстаған ақынның ғажайып сырлы өлеңдеріне кезек берейік. _____________________________ Бектемір: Мұқағали мұрасы, маржан поэзия – мәңгілік, болашақ ұрпақтың еншісі, қастерлеп қадірлейтін мұрасы. Халық көңілін сусындатқан, ақын өлеңдерінің көпшілігі өмір туралы, тірршілікке тірек боларлық өмір шырағын, өмір жұпарын жыр етеді. Перизат: Өмір дегенге Тірлікте сірә жетер ме ой! Жарық сәуледен Басқаның бәрі бекер ғой, Бекер ғой бәрі, бөтен ғой, Өмір дегенің бір күндік сәуле екен ғой! Назерке: Пай, пай, өмір! Пай, пай, өмір! өтесің – ау бір күні, тиясың ау қуанышты күлкіні. Өмір деген – бір жарқ еткен найзағай, өмір деген көк аспанның күркірі. Пай, пай өмір, Өтесің-ау бір күні! ___________________________ Бектемір: Ақынның ғұмырлы поэзиясы бүгінгі таңда барша жұрттың жүрегінен берік орын алып, қуанышы мен қайғысын бөлісетін айнымас жан серігіне айналды. Перизат: Пай! пай! пай! Киелі неткен жер! Батырлар дүрілдеп өткен жер, Тұлпарлар дүбірлеп төккен тер, Ғашықтар бір-бірін өпкен жер. Бектемір: Иә, ұлы ақынның сезімінде, туған еліне деген махаббатында шек бар ма?!
______________________________ Назерке Қарсы алмаса, Құрсын, қарсы алмағын, Ән салып бер, Әніңмен жан сап маған! Жаңғырып жасыл тау жөнелсін бір, Жатсын ұйып жапанда дел-сал далам. Бектемір: Ән сал, жаным, Әніңмен тербет мені Бір сәтке тынсын тірлік жер көктегі. Дала ұйысын, Дамылдап таулар жатсын, Таулар жатсын мәңгілік жөргектегі. Перизат: Мұқағалидың өлеңдері шын шабыттың, қиын күйзеліс пен шын қуаныштан, шын сағыныштан туған. Ақын ұлы сезімге бас иіп, өз өлеңдерінде махаббат тақырыбын кеңінен суреттеген. Ақын Әбділда Тәжібаевтың сөзімен айтар болсақ: «Махаббат – сезім. Ол адамның ішкі рухы, тозбас қуаты. Махаббатты сезімге ерлік, жүректілік керек. Мұқағалиді құдіретті ақын ететін де сол ерлік болатын...»
______________________
2-жүргізуші: О, махаббат! Сен әлі тірі ме едің? Тірі ме едің... Мен әлі тірілемін! Ақ періште алдында жүгінемін. ...Қолдай гөр, ғашықтардың пірі, мені!
_________________________ Бектемір Перизат
«Махаббат диалогы» - Құс боп ұшып жоғалсам н, не етер едің? -сені іздеумен мәңгілік өтер едім. -Отқа түсіп өртенсем, не етер едің? -Күл боп бірге соңыңнан кетер едім. -Бұлдырасам сағымдай не етер едің? -Қойшы сәулем, бәрін де көтеремін. Бектемір: « Құлақтан кіріп бойды алар, Әсем ән мен тәтті күй. Көңілге түрлі ой салар, Әнді сүйсең, менше сүй» деп Абай атамыз айтқандай келесі кезекті Мұқағали Мақатаевтың сөздеріне жазылған әндеріне берейік.Біз сіздерге жасырамыз, сіздер жалғастыру керексіздер. Перизат: Жазылар естеліктер мен туралы Жазылар естеліктер мен туралы Біреулер жан еді дер өр тұлғалы. Біреулер тұлпар дер де мүмкін, Бүтінделмей кеткен бір ер-тұрманы. Аңыз ғып айтар мүмкін қылығымды Қылығымды ұнатқан жұлынуды. Жақсы көрген дер мүмкін «жылынуды» Әйтеуір қазбас былық-шылығымды. Жоқ жанды қиған емес жамандауға, (Сол үшін рахмет адамдарға!!!) Білемін, әйтеуір бір замандарда Жүреді жүз жыл жасап жаман қарға ... Жазылар естеліктер нешеленген, Көрерміз оның бәрін пешенеден. әйтеуір білетінім бір – ақ нәрсе – көшеді өлең немесе өшеді өлең! ...Қулары таудың қызыл түлкісі дер, Момындар біздің үйдің кірпіші дер. Мәңгілік өзімменен ала кеткен Менің нәзік жанымды кім түсінер?! Бектемір: «Жыр басы Қарасаздан басталған М.Мақатаев бүгінде ән болыпқалықтап, жыр болып жұлдыздармен сырласып, сонау поэзия әлемінде шырқап барады» Рза Қуандықов Назерке: «Өлең өлмейді. Ендеше оны жазған ақын да өлмейді. Олай болса М.Мақатаевта көз жұмған жоқ. Қатарымызда, күнбе-күн қасымызда. Әне ол мұзбалық қыранша дүр сілкініп, бүкіл залды бір өзі толтырып, жазық маңдайы жарқырап, жалтырап жыр оқып тұр!...» Әбділда Тәжібаев Перизат: «Мұқағали мөлдірліктен, тазалықтан, биік адамгершіліктен тұратын » Лашын Әзімжанова Назерке: «Қазақ халқының бір ғана Абайы болса, Мұқағалида жалғыз.. Құдіретті ақынға көзі тірісіндекөрсетілмеген құдіреттің, берілмеген сый-сияпаттың орнын толтырудың бір жолы, бір жөні бар: ол ақынның қисапсыз рухани қазынасын ұлт игілігіне асыруға асығу». Қ. Құрманғалиев Бектемір : «Мұқағалидай ақын болған халық – бақыт»ты халық» Ф.Оңғарсынова Перизат: Көп адам дүниеге бой алдырған Бой алдырып, аяғын көп шалдырған. Өлді деуге бола ма, ойлаңдаршы, Өлмейтұғын артында сөз қалдырған Бектемір: Табиғатында адамға жаманшылығы жоқ, жаны жуас, жомарт, өзін басқаның бәрінен кіші санайтын ақын көкірегінен буырқана ағылған жыр жанартаулары өлең құмар халыққа таусылмайтын сый, мол қазына болып қала бермек. Ақынның сөзі өлмесе, өзі де өлмегені. Назерке: Осымен М. Мақатаевтың туған күніне арналған кешіміз сонына жетті.Келесі кездескеше сау болыңыздар!!!!!!!!!
