М??а?али Ма?атаев?а арнал?ан ?деби- сазды кеш «Б?гін мені? ту?ан к?нім»
Кешті? ма?саты:
А?иы? а?ын, артына айры?ша ?шпейтін із ?алдыр?ан М??а?али Ма?атаевты? ?мірі мен шы?армашылы?ына шолу жасау, ?ндері мен поэмаларымен танысу.
М.Ма?атаевты? ?ле?дері мен ?ндері ар?ылы о?ушыларды ?семдікке, елжандылы??а т?рбиелеу.
Кешті? к?рнекілігі:
М.Ма?атаевты? суреті мен ««Б?гін мені? ту?ан к?нім» та?ырыбы, шарлар, а?ынны? шы?армасы мен ?міріне арнал?ан к?рме. Сазды музыка.
(Кеш «Сылдырма?» биі ар?ылы ашылады.)
1-ж?ргізуші: Армысыздар, ?адірлі ?стаздар мен ?ымбатты о?ушылар! Жыл керуені ал?а жылжы?ан сайын М??а?али Ма?атаевты? артына ?алдыр?ан ?шпес м?расы, жары? ж?лдызды? ?ара??ы т?н ?ойнауынан ??пия с?улесін шаш?андай жар?ырай, ?ркендей ?сіп, айшы?тала т?суде. Абай ?ндес М??а?алидай перзенті бар халы?-шынымен ба?ытты халы?.
2-ж?ргізуші: И?, М??а?али- ?ажайып, а?иы?, сыршыл, гуманист а?ын. Ол-бізге к?рінбейтін си?ыр бояулардан, бізге естілмейтін ??пия дауыстардан толы алатын ж?мба? а?ын. А?ын ?ле?дерін о?ы?ан сайын а?и?ат бейнелі рух, сезім мен сананы? бірлігі к??ілге ?ялайды.
1-ж?ргізуші: ?ымбатты ?стаздар, ?она?тар, о?ушылар! А?иы? а?ынны? шы?армашылы?ына арнал?ан «Жырлайды ж?рек» атты ?деби-сазды кешімізді бастаймыз.
Б?гінгі кешіміз т?рт б?лімнен т?рады.
І б?лім «Жазылар естеліктер мен туралы»
(М??а?али туралы естеліктер айтылады)
ІІ б?лім «Поэзия ж?рек тілі» М.Ма?атаевты? ?ле?дері мен ?ндері шыр?алады.
ІІІ б?лім «А??уды? ?анатына жазыл?ан сыр». Поэмадан ?зінді
І? б?лім «Жас а?ындар арнауы» о?ушыларды? ?ле?дері
1-ж?ргізуші:Олай болса, І б?лімге кезек берелік
Аламан б?йгеге оза шауып, ?ле?-жырда шамасына ша? ж??тырма?ан ерен ж?йрік, талантты т?л?а М??а?али а?ынны? ?мір жолы ?р алуан. Оны біріміз білсек, біріміз білмейміз. Олай болса, ?ыран та?дырлы а?ын М??а?али а?аны? ?мір жолынан деректерге назар аударайы?.
/Интерактивті та?тадан М??а?али Ма?атаев туралы бейнеролик ж?реді/
А?иы? а?ын 1931 жылды? 9-а?панында Алматы облысы, ?азіргі Райымбек (б?рын?ы Нарын?ол) ауданыны? ?арасаз ауылында д?ниеге келген. М??а?алиды? ?кесі С?леймен шаруа адамы бол?ан. Бастауыш сыныпты ?арасазда о?ып, орта мектепті Нарын?олда интернатта о?ып бітіреді. Мектепте о?ып ж?рген кезде е? ал?аш?ы ?ле?дерін баста?ан болатын.
1948 жылы орта мектепті бітірісімен, м?дени-а?арту саласында т?рлі ?ызметтер ат?арды. Мектепте ?дебиет п?нінен саба? берді. Ауданды? газетте ?деби ?ызметкер болып істейді.
2-ж?ргізуші
Ол 1962 жылы Алматы?а ?оныс аударып, ?деби орта?а етене араласа бастайды. Алматы Шет тілдері институтыны? неміс тілі, ?аза? мемлекеттік университетіні? филология факультеттерінде о?ып ж?не М?скеудегі М. Горький атында?ы ?лем ?дебиеті институтында білім алады.
1-ж?ргізуші
М?нан со? «Социалистік ?аза?стан» (?азіргі «Егемен ?аза?стан») газетіні? (1962-1963 жж.), «М?дениет ж?не т?рмыс» (?азіргі «Парасат») (1963-1965 жж.), «Ж?лдыз» (1965-1972 жж.) журналдарыны? редакциясында, ?аза?стан Жазушылар ода?ында (1972-1973 жж.) ?ызмет ат?арады.
М??а?али Алматыда?ы ?аза? ?дебиеті мен ?неріні? ?айма?тары шо?ырлан?ан ортада ?ткерген аз ?ана жылдар ішінде ?зіндік дара ?нін, суреткерлік ?айталанбас дарынын танытып, ?німді е?бектене білді. К?зіні? тірісінде жариялап ?лгерген жыр жина?тары:
«Ильич» (1964ж), «Армысы?дар достар» (1966ж), «?арлы?ашым келді? бе?», «Мавр» (1970ж), «А??улар ?йы?та?анда» (1973), «Шуа?ым мені?» (1975ж)
2-ж?ргізуші:
«Айтылар естеліктер мен туралы,
Біреулер жан еді дер ?р т?л?алы.
Біреулер т?лпар еді деуі м?мкін,
Б?тінделмей кеткен бір ер т?рманы.»
И?,а?ын туралы естеліктер де жазылып, лебіздер айтылуда.Алдымен а?ынны? ?з ?мір жолы туралы жазыл?ан «Мені? анкетам» ?ле?ін ты?дап к?релік.
- Ту?ан жері??
- ?ланымын, ?арасаз деп аталатын ауылды?.
- Ту?ан жылы??
- 1931. ??рдасымын Ш?мілді?.
- Жынысы? кім?
- Еркекпін ?ой, еркекпін! Ж?не-да?ы т?уірмін.
- Партияда барсын, ба?
- Жо?пын.
Біра?, коммунистік к?з?араспен ?араймын.
- Шы??ан тегі??
- Шаруамын.
Бар тірліктен ба?алы оны санаймын.
- Білімі? ше?
- Орташа ?ой.
Алайда ?зім жо?ары?а балаймын.
- Ана тілі??
- ?аза?ша.
?ысыл?анда орысша да, немісше де, та?ы бар.
- ?айда істеді??
- Мынау «Е?бек кітапшамнан» танып ал.
О?ыма?ан, дипломсыз демесе?,
Бір басымнан бар маманды? табылар.
- Міндеттісі? бе ?скерге?
- Міндеттімін.
Бізді? ?лі жас кеуде.
Жауынгерді? ?лымын ?ой,
Жанын ?и?ан М?скеуге.
- С?гіс алып к?рді? бе?
- Ол жа?ынан періште едім дей алмаймын
Мен м?лде.
Ойлы-?ырлы б?л ?мірде болады ?ой м?лт кету,
Ол ?зі бір еншісі ?ой езді? ?рі ерді? де.
- Шетелдерде болды? ба?
- Бол?амын жо?.
Олар ма?ан т?р?ан да жо? ?ол б?л?ап.
?алсам болды, ?лсем болды ж?йіммен,
Осы отыр?ан орнымда-а?.
- Мекен-ж?йі??
- Мекен-ж?йім - жер мені?.
Жерде ж?рген а?ын деген пендемін.
?алам, ?а?аз, уа?ыт бер тек азда?ан,
Мен ?мірді жырлау ?шін келгемін!
1-ж?ргізуші: А?ын ж?регі сезімтал ?ой. Ол ?з замандастары мен кейінгі ?рпа?ыны? ?зін ?ле?дерімен бірге есіне алып ж?рерін алдын ала сезді ме?
2-ж?ргізуші:
А? ?лпа жерді жап?анда,
А?аштар сыр?а та??анда.
Бозарып ат?ан а? та?да,
Бозарып т?рып а?панда
Есі?е мені ал?асы?,- деп тол?анады а?ын. Ендеше кезекті ?нге берейік.
?н: «Есі?е мені ал?айсы? » Аян, Мерей
1-ж?ргізуші: Ту?ан жерге, елге, хал?ына, досына, Отанына, ?кесіне, ?жесіне, ана тіліне деген махаббат сезімі а?ын ретінде оны? басты та?ырыбы еді. ?зіні? ?лтын, ту?ан тілін ерекше ??рметтеді.
2-ж?ргізуші: Т?зу-т?зу жыртыл?ан а?ыздайын,
А?ызыма неге н?р тамызбайын.
?ара ?ле?і ?аза?ты? ?аза болса,
?ара к?зден неге ?ан тамызбаймын,- деп ?зі жырла?андай, кезекті ІІ б?лім а?ын ?ле?деріне берейік.
1-ж?ргізуші:
Отан!
Отан!
Сен болмаса?, не етер ем?
М??гілікке ба?ытсыз боп ?тер ем,
?мірден б?л ?ксуменен кетер ем.
Жал?ыз Отан – мекенім, – деп тай?а та?ба бас?андай жазып кеткен ойлары, б?гінгі, болаша? ?рпа?ты? б?ріне айтыл?ан а?ыл-?сиет. Б?л с?здерді ?рбір ?аза? ж?регіне ?кі етіп та?са да арты? етпейді. Отанды с?юді?, о?ан ??лай берілуді? – ас?а? ?лгісі б?л.
Ендеше а?ынны? Отанына, ту?ан жері ?арасаз?а, ?аза? еліне арна?ан ?ле?деріне кезек берелік.
«Арыз жазып кетейін»
«?ш ба?ытым»
«?ара ?ле?»
«?кінбеймін»
«Муз?а» ?ле?дері о?ылады
2-ж?ргізуші:
«Поэзия!
Менімен егіз бе еді??
Сен мені сезесі? бе,
Неге іздедім?
Алауырт?ан та?дардан сені іздедім,
?арауыт?ан таулардан сені іздедім,» – деп жырла?ан М??а?али а?ын шынды?ында да поэзиямен егіз д?ниеге келген сия?ты.
1-ж?ргізуші: Поэзия – адам жанын тебіренткен, айтылмай, бейнеленбей тынбайтын ?ктем рухты? бейнесі; А?ынны? ?зге ж?рттан арты?шылы?ы - б?кіл болмыспен, таби?атпен табысып, кез келген кісі ?серлене бермейтін к?былыс?а тебіренетіні, кез келген кісі ?серлене бермейтін н?рседен ?серленетіні.Ендігі кезекте поэзия ?леміне саяхат жасаса?.
/«Поэзия»
«Фариза»
«Шеше»
«Майг?ліме» ?ле?дері о?ылады/
2-ж?ргізуші:
Махаббат, с?йіспеншілік та?ырыбына со?пай кететін а?ын жо?. ?йткені махаббат м?селесі – б?л м??гілік та?ырып. Біра? ?р а?ын ?з сезімін, ?зіні? ішкі жан д?ниесін ?р ?алай шы?арады. А?ынны? сезімінде жасандылы? жо?. Махаббатта бір ?уаныш, бір ?міт, бір ?кініш, бір к?дік болатынды?ы жасырын емес.
1 ж?ргізуші: Ия, махаббат ?лемін М??а?алидай жырла?ан адам кем де кем шы?ар. Ол «на?ыз махаббатты армандады», ол махаббат?а бас иді, оны? кеудесі сар?ылмас са?ыныш?а толы, ал са?ына білген адам с?йе біледі, са?ына білген адам ?зге жанды т?сіне алады, ж?бата да алады.
Олай болса Махаббат лирикасына арнал?ан жырларын ты?даса?.
/«?ашы?пын»
«Шыда»
Шыда, Шыда,
«?аза?стан» .?ле?дері о?ылады
/«Мен деп ойла» ?ні орындалады Аяулым,Самира
2-ж?ргізуші: А?ын шы?армаларыны? ?лкен бір саласы- оны? поэмалары. «Ильич» 1964 жыл, «Мавр» 1970 жыл, е? асылы, е? биігі- «А??улар ?йы?та?анда». Б?л поэма 1973 жылы «Жалын» жина?ында жарияланды.
Олай болса, кешімізіді? ІІІ б?ліміне кезек берсек.
«А??уды? ?анатына жазыл?ан сыр» А??улар ?йы?та?анда поэмасынан ?зінді
/ «А??улар ?йы?та?анда» поэмасынан ?зінді к?рініс к?рсетеді «А??улар ?йы?та?анда» /
1-ж?ргізуші: ?ле? ?нер, ?ле? дерт, оны туа біткен дарын иесі, шын талант ?ана ?мірге ?келеді. А?ын ?келген ?рбір с?з ж?ректерге ?н болып, ?уен болып жетіп жатыр. Оны? ?ндері-та??ы шы?тай м?лдір, сырлы ?уенді. Ендеше, а?ын а?аны? жолын ?уып, ?ауырсын жырларымен шашу шашсын деген ниетте кезекті о?ушылар?а береміз.
/ «А?ын?а», «Нені а?сайды», ?ле?дері о?ылады
«Сені? к?зі?» ?ле?ін заманауи т?р?ыда ??деліп, орындалады/
2 - ж?ргізуші: А?ын м?расы, маржан поэзиясы – м??гілік болаша? ?рпа?ты? еншісі, ?астерлеп, ?адірлейтін ?азынасы.
Олай болса, жас ?рпа?ты? «М??а?али» есіміне арна?ан лебізі./о?ушылар ?ріптер алып шы?ады/
М–М??а?алиды?
?–?рпа??а
?–?алдыр?ан
А–аманатын
?–?асырлар
А–арнасына
Л–лайы? деп
И–иіліп, бас иеміз. –барлы?ы бірге.
Рахмет!.
1-ж?ргізуші: Айтылма?ан М??а?да арман бар ма?
?р ?ні толы ?ой армандар?а
Шерте білген м??дарын жас ?айын?а
Д?л М??андай ?аза?та а?ын бар ма?
2-ж?ргізуші: Міне, б?гінгі кешке ?атыс?ан ты?дарман ?ауым, М??а?алиды? сырлы, ?уенді, м??ды жырларына ?аны? болды?ыздар деп ойлаймыз.
1-ж?ргізуші: Жылдар тізіліп ?ткен сайын М??а?али а?ынны? бейнесі т?л?алана, биіктей т?седі. Оны? рухани ?азынасын ?лт иелігіне асыратын XXI ?асырды? жастары-сендерсі?дер!
2-ж?ргізуші: «?асыр а?ыны» атан?ан М??а?али жырлары жылдан -жыл?а, ?асырдан- ?асыр?а жал?аса бермек! М??а?али-м??гілік ?мір!
1-ж?ргізуші: Сонымен, а?иы? а?ын М??а?али?а арнал?ан «Б?гін мені? ту?ан к?нім» атты ?деби-сазды кешіміз ая?талды.
2-ж?ргізуші: Келесі к?ріскенше аманды?та болайы?.
