Б?гінгі ?о?ам талабына сай елімізде туындап жат?ан ?леуметтік-экономикалы?, м?дени ?згерістер білім мен т?рбие м?селесіне жа?а к?з?арас ?алыптастыруды ?ажет етеді. «?аза?стан» ?лтты? энциклопедиясында: «Адамгершілік» – адам бойында?ы гуманистік к?ндылык, ?деп ??ымы. «Кісілік», «ізгілік», «имандылы?» т?різді ??ымдармен м?ндес. Халы?ты? д?ниетанымында мінез-к?лы?ты? ?рт?рлі жа?ымды жа?тары осы ??ымнан таралады. Мінез-??лы? пен іс-?рекеттерде к?зге т?сетін т?мендегідей адамгершілік белгілерін атау?а болады: адамды ?астерлеу, сыйлау, сену, ар-?ятты са?тау, имандылы? пен рахымдылы?, ізеттілік пен кішіпейілділік, ?ділдік, ?ана?атшылды?» – деген аны?тама берілген.
Адамгершілік принциптері ?леуметтік-м?дени дамуды? жемісі. Адам тумысында жа?сылы??а да, жаманды??а да ?йір емес. Адамгершілік белгілерді? ?алыптасуына ерекше ?сер ететін факторлар бар.
Адамны? т?рбиелілігі барлы? жа?дайда адамны? ?мір шынды?ына ?арым-?атынасынан бай?алады. Адам бойында кездесетін сыйласты?, ?дептілік, ?ділдік, шыншылды?, жауапкершілік, т?сіністік, тіл табысу, келісім, кешірімділік, кішіпейілділік, татулы? сия?ты ?асиеттер ?арым-?атынас жасау?а ?йренуді? негізі болып табылады. Адам баласы шынайы махаббатпен ту?ан елін, ?скен жерін, отбасын, Отанын с?йеді, аялап, ??рметтейді, оны? жа?саруына, к?ркейіп-г?лденуіне тікелей ?рекет жасайды. Адамны? т?рбиелілігі махаббат, досты?, абырой, ар-намыс, білім, ?деп, салт-д?ст?р, таби?ат, я?ни ?орша?ан д?ниеге адами ?арым-?атынасынан к?рінеді.
Адам?а ?атысты ?мірлік ?андай да бір м?селені алса? та ?арым-?атынас ??ымы бар. Адамгершілік т?р?ыдан т?рбиелілік жа?сы, жа?ымды ?арым-катынаспен, ал адамгершілікке жат ?ылы?, т?рбиесіздікпен, я?ни жа?ымсыз ?арым-?атынаспен астасатыны белгілі. Сонды?тан да адамдар бір-бірімен ?арым-?атынас жасау кезінде адамды? ?асиеттерді ??рметтеуі, ?арым-?атынасты? адамгершілік нормаларын са?тауы ж?не оны ?алт?ысыз орындауы, ешуа?ытта ренжітпеуі, д?рекілік к?рсетпеуі, ы??айсыз жа?дай?а ?алдырмауы, жылатпауы адамгершілік белгісін танытады.
Т?рбиені? м?нін т?сіну – ?арым-?атынасты ажырата білуге байланысты. Баланы ?йлесімді жеке т?л?а ретінде ?алыптастыруды ма?сат ету – ?арым-?атынасты шынды?, мейірім, с?лулы?т?р?ысынан ба?алай білуде. М?ны? ?зі бір-бірімен ?зара байланысты, жеке т?л?а, ?рекет, ?арым-?атынас сия?ты т?рбиені? б?лінбес ?ш тірегін те?дей ?стау керектігін к?рсетеді. Балалар ?рекеттерін байыту ?арым-?атынасты байыту?а ?келеді. Ал б?л ?з кезегінде т?л?аны? прогрессивті дамуына жол ашады. Жа?ымсыз ?рекеттер адамгершілікке жат н?рсеге ?йрететіні белгілі. Сонды?тан да балаларды жа?ымды ?арым-?атынас?а ба?ыттап, ?йрету ж?н болады.
М?нда?ы ма?сат – о?ушыны? эмоционалды?-еріктілік сферасын дамыту ж?не жетілдіру. ?шіншісі карым-?атынаста к?рініс табатын мінез-??лы?ты? – ?рекеттік форманы ??ру болып табылады. М?ны? логикасы мынада: ?лем, д?ние туралы білім, эмоционалды? ба?алау оларды саналы т?рде т?сініп, ?рекеттер жасау?а ?келеді. Д?рыс, жа?сы ?арым-?атынас жасау ережесіні? н?зік жа?тарын білетін, оны эмоционалды ?абылдай алатын о?ушы, ?руа?ытта м?дениетті ж?не ?депті.
Адами ?арым-?атынас?а ?йретуде таби?ат, м?дениет, іс, ?орша?ан адамдар, е? жо?ар?ы ??ндылы? ретіндегі адамны? ?зі тірек ретінде алынады. М?нда?ы ескеретін ?дістемелік ереже: атал?ан тіректерді негізге ала отырып ?арым-?атынас?а ?йрету бір мезгілде, біры??ай т?рбие процесінде ж?зеге асырылады; олар бірте-бірте, к?ннен-к?нге, жылма-жыл педагогтар мен ата-аналарды? ы?палымен дамып отырады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Конспект урока на тему "Е? ?лкен байлы? - б?л адами ?арым-?атынас"»
Тақырыбы: «Ең үлкен байлық–бұл адами қарым-қатынас»
Мақсаты: оқушыларға адамгершілік, экономикалық, азаматтық, эстетикалық, экологиялық, жыныстық, дене, еңбек және т.б.сипатта болса; екіншіден, шындық, мейірімділік, сұлулыққа қатысты жағымды көңіл-күйді сезінуге және өтірік, зұлымдық, ұсқынсыздыққа қатысты жағымсыз көңіл-күйді сезінуге баулу.
Бүгінгі қоғам талабына сай елімізде туындап жатқан әлеуметтік-экономикалық, мәдени өзгерістер білім мен тәрбие мәселесіне жаңа көзқарас қалыптастыруды қажет етеді. «Қазақстан» ұлттық энциклопедиясында: «Адамгершілік» – адам бойындағы гуманистік кұндылык, әдеп ұғымы. «Кісілік», «ізгілік», «имандылық» тәрізді ұғымдармен мәндес. Халықтың дүниетанымында мінез-кұлықтың әртүрлі жағымды жақтары осы ұғымнан таралады. Мінез-құлық пен іс-әрекеттерде көзге түсетін төмендегідей адамгершілік белгілерін атауға болады: адамды қастерлеу, сыйлау, сену, ар-ұятты сақтау, имандылық пен рахымдылық, ізеттілік пен кішіпейілділік, әділдік, қанағатшылдық» – деген анықтама берілген.
Адамгершілік принциптері әлеуметтік-мәдени дамудың жемісі. Адам тумысында жақсылыққа да, жамандыққа да үйір емес. Адамгершілік белгілердің қалыптасуына ерекше әсер ететін факторлар бар.
Адамның тәрбиелілігі барлық жағдайда адамның өмір шындығына қарым-қатынасынан байқалады. Адам бойында кездесетін сыйластық, әдептілік, әділдік, шыншылдық, жауапкершілік, түсіністік, тіл табысу, келісім, кешірімділік, кішіпейілділік, татулық сияқты қасиеттер қарым-қатынас жасауға үйренудің негізі болып табылады. Адам баласы шынайы махаббатпен туған елін, өскен жерін, отбасын, Отанын сүйеді, аялап, құрметтейді, оның жақсаруына, көркейіп-гүлденуіне тікелей әрекет жасайды. Адамның тәрбиелілігі махаббат, достық, абырой, ар-намыс, білім, әдеп, салт-дәстүр, табиғат, яғни қоршаған дүниеге адами қарым-қатынасынан көрінеді.
Адамға қатысты өмірлік қандай да бір мәселені алсақ та қарым-қатынас ұғымы бар. Адамгершілік тұрғыдан тәрбиелілік жақсы, жағымды қарым-катынаспен, ал адамгершілікке жат қылық, тәрбиесіздікпен, яғни жағымсыз қарым-қатынаспен астасатыны белгілі. Сондықтан да адамдар бір-бірімен қарым-қатынас жасау кезінде адамдық қасиеттерді құрметтеуі, қарым-қатынастың адамгершілік нормаларын сақтауы және оны қалтқысыз орындауы, ешуақытта ренжітпеуі, дөрекілік көрсетпеуі, ыңғайсыз жағдайға қалдырмауы, жылатпауы адамгершілік белгісін танытады.
Тәрбиенің мәнін түсіну – қарым-қатынасты ажырата білуге байланысты. Баланы үйлесімді жеке тұлға ретінде қалыптастыруды мақсат ету – қарым-қатынасты шындық, мейірім, сұлулықтұрғысынан бағалай білуде. Мұның өзі бір-бірімен өзара байланысты, жеке тұлға, әрекет, қарым-қатынас сияқты тәрбиенің бөлінбес үш тірегін теңдей ұстау керектігін көрсетеді. Балалар әрекеттерін байыту қарым-қатынасты байытуға әкеледі. Ал бұл өз кезегінде тұлғаның прогрессивті дамуына жол ашады. Жағымсыз әрекеттер адамгершілікке жат нәрсеге үйрететіні белгілі. Сондықтан да балаларды жағымды қарым-қатынасқа бағыттап, үйрету жөн болады.
Қазіргі мектептегі тәрбие мазмұны біріншіден, адамгершілік, экономикалық, азаматтық, эстетикалық, экологиялық, жыныстық, дене, еңбек және т.б.сипатта болса; екіншіден, шындық, мейірімділік, сұлулыққа қатысты жағымды көңіл-күйді сезінуге және өтірік, зұлымдық, ұсқынсыздыққа қатысты жағымсыз көңіл-күйді сезінуге баулу.
Мұндағы мақсат – оқушының эмоционалдық-еріктілік сферасын дамыту және жетілдіру. Үшіншісі карым-қатынаста көрініс табатын мінез-құлықтық – әрекеттік форманы құру болып табылады. Мұның логикасы мынада: әлем, дүние туралы білім, эмоционалдық бағалау оларды саналы түрде түсініп, әрекеттер жасауға әкеледі. Дұрыс, жақсы қарым-қатынас жасау ережесінің нәзік жақтарын білетін, оны эмоционалды қабылдай алатын оқушы, әруақытта мәдениетті және әдепті.
Адами қарым-қатынасқа үйретуде табиғат, мәдениет, іс, қоршаған адамдар, ең жоғарғы құндылық ретіндегі адамның өзі тірек ретінде алынады. Мұндағы ескеретін әдістемелік ереже: аталған тіректерді негізге ала отырып қарым-қатынасқа үйрету бір мезгілде, бірыңғай тәрбие процесінде жүзеге асырылады; олар бірте-бірте, күннен-күнге, жылма-жыл педагогтар мен ата-аналардың ықпалымен дамып отырады.
