Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Баяндама та?ырыбы:
«Жас?спірімдерді? т?ртібіндегі мінез-??лы? ауыт?ушылы?ыны? себебі, т?рлері, алдын-алу жолдары».
?азіргі кезе?дегі білім беру ж?йесіндегі ?зекті м?селелерді? бірі – мінез-??л?ы ?леуметтік «нормадан» ауыт?ы?ан балалар мен жас?спірімдер м?селесі болып отыр. Со??ы уа?ыттарда?ы статистикалы? м?ліметтерге с?йенер болса?, о?ушылар арасында?ы наша?орлы?, алкогольдік ішімдіктерді пайдалану, таксикомания, адам ?лтіру ж?не т.б. сия?ты жа?ымсыз іс-?рекеттері жылдан-жыл?а к?рт ?суде.
?азіргі уа?ытта балалар мінез-??л?ыны? б?зылу себеп-салдарын ?леуметтік-психологиялы? ж?не педагогикалы? т?р?ыда М.А.Алемаскин, Л.М.Зюбин, И.С.Кон, Г.П.Медведев ж?не т.б., клиникалы? сипатта Г.А.Власова, В.Я.Гиндикин, В.В. Ковалев, Г.Е.Сухарев, криминалогиялы? аспектілерін М.М.Бабаев, К.Е.Легошев, В.Н.Кудрявцев сия?ты ?алымдар зерттеумен айналыс?ан.
Мінез-??л?ында ауыт?ушылы? бай?алатын балаларды ?леуметтендіруге байланысты Отанды? ?алымдарды? е?бектері аса ??нды болып табылады. Соны? ішінде ?.Б.Жары?баевты?, С.?.?алиевті?, Ж.Ы.Намазбаеваны?, Т.?.Б?леевті? ж?не т.б. ?алымдарды? е?бектерін атап ?туге болады
Мінез-??л?ында ауыт?ушылы? бай?алатын балаларды ж?не де ?о?амда ?алыптас?ан нормалар мен ережелерді са?тамауды ?ылымда девиация (латынны? «deviatio» ты?дамау, ауыт?у деген ма?ынаны береді) деп атайды.
Осы?ан байланысты ?дебиеттерде кездесетін «?иын бала», «девиантты мінез-??лы?», «ауыт?ы?ан мінез-??лы?» ??ымдары синонимдес болып табылады.
Девиантты мінез-??лы? дегеніміз – ?леуметтік нормалар мен ережелерге с?йкес келмейтін мінез-??лы?. Кей жа?дайларда «асоциалды?» немесе «антидисциплиналы?» деп те аталып жатады.
Девиантты мінез-??лы? немесе мінез-??лы? ауыт?ушылы?ыны? к?рсеткіштеріне: агрессия, демонстрация, о?удан ж?не е?бектен теріс б?рылу, ?йден кету, алкоголизм, шылым??марлы?, наркомания, ?о?ам?а жат ?ылы?тар, жынысты? жат мінез-??лы?, суицид ж?не т.б. жатады.
Мінез-??лы? ауыт?ушылы?ы мына факторлар?а байланысты туындайды деген т?жырым жасалды. Олар:
Биологиялы? факторлар – баланы? ?леуметтік бейімделуіне кедерге келтіретін физиологиялы? ж?не анатомиялы? жа?ымсыз ерекшеліктер (генетикалы? факторлар, интеллектуалды? кемістіктер, психикалы? а?аулар, психофизиологиялы? ж?не физиологиялы? факторлар).
Психологиялы? факторлар – балада?ы психопатологиялар мен мінездегі кейбір ?асиеттерді? басым болуы (ж?йкелік-психикалы? ауыт?улар).
?леуметтік-педагогикалы? факторлар – мектептегі, отбасында?ы, ?о?амда?ы т?рбие ?рдісіні? кемшіліктері мен ?леуметтік назардан тыс ?алу н?тижесі (о?уда?ы декомпенсация, дезадаптация, ?леуметтік бейімсіздік, криминалдылы?).
?леуметтік-экономикалы? факторлар – баланы? ?з отбасыны? материалды?-т?рмысты? жа?дайына ?ана?аттанбауы (кедейлік, ж?мыссызды?, инфляция, ?леуметтік кернеу).
Моральды-этикалы? факторлар – адамгершілік-рухани ??ндылы?тарды? т?мендеуі.
Атал?ан факторлар?а байланысты туында?ан «антидисциплиналы? мінез-??лы?ты» т?зетуді? жолы ?андай?
К?рнекті психолог Л.С.Выготский «Жеке адамны? к?йзелісімен к?ресу, оны? себептерін жою жолымен ?ана емес, сонымен бірге адамды ж?нге салуды? белсенді жолымен, білім бірлігімен, дамуына жа?дай жасау ар?ылы да н?тижеге жетуге болады» дей отырып, «?иынды?ты т?рбие ар?ылы т?зетуді?», осы ?айшылы?пен к?ресуді? на?ты жолын аны?тап берді.
Мінез-??л?ында ауыт?ушылы?ы бар балаларды т?рбиелеуде мына ?станымдарды басшылы??а алу ?ажет.
Девиантты мінез-??лы?ты балаларды т?зету мына ба?ыттар бойынша ж?зеге асырылуы тиіс:
К?мелетке толма?андар арасында?ы ???ы? б?зушылы?тар, ?ада?алаусыз, панасыз ?алуды? ж?не ?о?ам?а жат iс-?рекеттердi? алдын алу?а, олар?а ы?пал ететiн себептер мен жа?дайларды аны?тау?а ж?не жою?а ба?ыттал?ан, к?мелетке толма?андармен, сондай-а? оларды т?рбиелеу, о?ыту ж?не ба?ып-к?ту ж?нiндегi мiндеттерiн орындамайтын не оларды? мiнез-??л?ына терiс ?сер ететiн ата-аналармен немесе бас?а да за?ды ?кiлдермен жеке профилактикалы? ж?мыстарды ?оса ж?зеге асыратын ???ы?ты?, педагогикалы?, медициналы? ж?не ?зге де шаралар ж?йесiн к?шейту ?ажет.
К?мелетке толма?андар арасында?ы ???ы? б?зушылы?тарды? профилактикасы мен балаларды? ?ада?алаусыз ж?не панасыз ?алуыны? алдын алу туралы ?аза?стан Республикасыны? 2004 жыл?ы 9 шiлдедегi N 591 За?ына с?йкес келесі іс-шараларды ж?зеге асыру ?ажет:
Енді на?ты суицидтік мінез-??лы?ты? психологиялы? ерекшеліктері, белгілері ж?не оны? шы?у себептеріне то?талып ?тейін. Орта Азия елдері арасында ?аза?стан ?з-?зіне ?ол ж?мсаудан І орын, ТМД к?лемінде Ресейден кейінгі ІІ орынды иеленді. Я?ни, ?р 100 мы? ?аза?станды??а ша??анда 20,7 адамнан келеді. Б?л к?рсеткіш 1989 жылмен саластыр?анда ?ш-т?рт есеге есті. Б?л м?ліметтерді Б?? жанында?ы Балалар ?оры (ЮНИСЕФ) таратты.
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт