«Татулы?ты? т?т?асы, бірлікті? белгісі» 10 сынып.

?н: «?айдасы?дар, достарым»
Ж?ргізуші: Досты? - адамдарды? бір - бірін жаны ?алап, шын жа?ын к?ріп, ?алт?ысыз сеніп, тілектес, м?раттас болуы. Досты? туралы ?лы философтар мен а?ын - жазушылар?а ?оса, ?стаздар мен педагог - психолог ?алымдарды? ой тол?ама?аны, оны? м?нін, сырын білуге талпынба?ан адам кемде - кем. М?ны? ?зі досты?ты? адам ?мірінде алатын келелі орнына, ма?ызына байланысты екені даусыз.
Біз б?гін 6 сынып о?ушылары арасында «Дос. Жолдас. ??рбы - ??рдас» деген та?ырыпта пікірлесу саба?ын ?йымдастырып отырмыз. Ма?сатымыз кешегі ш?кірттеріміз – б?гінгі студенттер мен б?гінгі ш?кірттеріміз – ерте?гі студенттерді? досты? туралы ой пікірлерін білу, досты?ты ?адірлей білуге ша?ыру, адал дос таба білуге баулу, я?ни М?са Ж?лел айт?андай:
«Шын дос ?шін ?алайда
Тік ?атерге басы?ды.
Айыра біл алайда
Досы? менен ?асы?ды». Сіздерді біз «досты?» туралы та?ырыпта сырласу?а ша?ырамыз. Ойларымызды жина?тап ал?анша «Достар» ?нін ты?дайы?.

Ж?ргізуші: Е? ?уелі «Досты? туралы» ?лы ??лама, ойшылдарды? айт?ан с?здерінен ?зінділер келтірейік.
Ерте заманны? ойшылы ж?не ас?ан шешен, ежелгі рим мемлекет ?айраткері Марк Туллий Цицерон «Досты? ?з бойына ?аншама сан алуан пайдалы н?рселерді біріктірген десе?ізші! ?айда барса?ыз да, ол сізге ?ызмет етеді, ол барлы? жерде бар, ол еш?ашан да мезі ?ылмайды, еш?ашан да орынсыз килігетін жері болмайды, ол с?ттілікке жа?а с?улет береді, ол орта?тас?ан с?тсіздіктер де к?п м?лшерде ?зіні? уытын жо?алтады,»- дейді. Досты? адамны? ?мірді? ?зіндей сан бояулы, к?п ?ырлы ?асиетті, сонды?тан бірер с?збен оны? толы? аны?тамасын беру м?мкін емес. ?йтсе де, ?лы шешенні? жо?арыда келтірілген с?здерінде ??ымны? басты м?ндері к?регендікпен ашып к?рсетілген.
Ал, ежелгі грек философы, ?алым, ойшыл Аристотель былай деген екен: «Досты? - ?мір ?шін е? ?ажетті н?рсе, ?йткені ешкім еш?ашан да игілікке т?гел ие бола т?рса да, дос – жарансыз ?мірді ?алама? емес».
Ж?ргізуші: Жа?сы, енді досты? туралы ойлары?ызды білейік.

О ? у ш ы л а р д а н «д о с т ы ?» т у р а л ы о й л а р ы н с ? р а у.
Ж?ргізуші: ?андай адамдар дос?а лайы??
Адамдар арасында?ы досты? сезімі ?мірде оларды? бірін - бірі ?ажетсінуінен, ??рмет т?тынуынан, шынайы тілектестік пен ?зіндей к?ріп сенуінен, бір - біріне тірек, медет болуынан, ?ам - ?ай?ысыз кезде ?ана емес, ?сіресе, ?иын - ?ыстау к?ндерінде іркілместен ?асынан табылудан, риясыз, есепсіз жомартты?тан к?рінеді. Абай арманда?андай, сын са?атта «М?нан мені? ?ай жаным аяулы»,- деп, ?асы?да бірге т?рып ?ана алатын адам ?ана дос?а лайы?.
Ж?ргізуші: Д?рыс айтасы?. Енді, мына бір к?рініске назар аударалы?шы.

1-к?рініс
Марал етігі жыртылып ?ал?анды?тан саба?тан бірнеше к?н ?атырынан ?алды. Оны сыныптасы ?арлы?аш іздеп ?йіне келді.
- Марал, к?птен саба?та жо?сы? ?ой. Ауырып ?ал?ан жо?сы? ба?
- Жо?, ауыр?ан жо?пын. Етігім жыртылып ?алды. Жа?асын алатын ?йде а?ша болмай т?р.
- Мен етігімді ж?ндетіп алып келе жатыр едім. Мені? ?зірше киетін етігім бар ?ой. Сен кие т?р
- Мама? ?рыспай ма?
- Мамама т?сіндіріп айтамын ?ой.
- Рахмет! (Марал етікті киіп алады да бірге шы?ып кетеді

Ж?ргізуші: Парсы жазушысы Кабусты? ?йгілі! ?абуснама» кітабында былай делінген екен: «Ей, перзентім! Мынаны білгейсі?: адам?а тірісінде доссыз болмайды. Адамны? доссыз бол?анынан а?айынсыз бол?аны жа?сы. Бір данышпаннан: «Дос пен а?айынны? ?айсысы жа?сы?» - деп с?рапты. Жанышпан «Дос жа?сы»,- депті. Сол ?шін достары?ны? ісі жайында ойла, олар?а с?лем - сау?ат жіберіп т?р ж?не ?ам?ор бол. Себебі ?ркім ?з досын жадында т?тпаса, достары да оны есінде са?тамайды, а?ырында ол доссыз ?алатын болады». Ж?не халы?та «Алтын берген дос емес, а?ыл берген дос» деген ма?ал бар. Сонда?ы жа?а?ы ?арлы?ашты? ?ылы?ы досты? па?

Т а л д а у
Ж?ргізуші: Б?рын?ылар айт?андай, адамны? адамсыз к?ні жо?. Сонды?тан ол ж?рген жерінде, ж?мыста, елде, сапарда, б?тен жерде болсын, ??ынысып, т?сінісетін, жарасып, жа?ын ж?ретін, ?зара б?кпесіз, сырлас жан іздейді. Б?л - ?те ?ажет те таби?и тілек. ?йтпесе халы? саналы?ы «К?п а?ша? бол?анша, к?п досы? болсын», - демес еді. Енді келесі к?рініске назар аударалы?.

2 - к?рініс
Бір топ о?ушы ?зара ??гімелесуде. О?шау бір о?ушы т?р. Топ о?ушыны? арасынан біреуі жеке т?р?ан о?ушыны к?рсетіп еді, топ о?ушылар ?олдарын сілтеп, жа?тырма?ан ы??ай білдірді
Ж?ргізуші: «Д?ниеде адамны? жал?ыз ?ал?аны - ?лгені, ?ай?ыны? б?рі соны? басында»,- депті Абай атамыз. Бір топ о?ушыны? ?ылы?тары д?рыс па? ?зара досты??а лайы?ты жандар ма? Осындай достары? бол?анын ?алайсы? ба?
Т а л д а у
Ж?ргізуші: Итальян жазушысы, драматург, а?ын Александр Мандзони: «Досты? ?мірді? е? зор ?уаныштарыны? бірі, онан да зор ?уаныш – сыры?ды айтатын адамны? болуы» - деген екен. Енді та?ы бір к?рініске назар аударалы?.

3 - к?рініс
2 - ші к?ріністегі ?айталанады. Жеке т?р?ан о?ушыны? ?асына біреуі барады. Екеуі м?з болып шы?ып кетеді.
ДАУЫС: ?ш к?ннен со?.
Жеке о?ушы топты? ?асына келіп: «Білесі?дер ме, А?зира ма?ан ?зіні? кіммен ж?ретінін айтты.»
Б?рі шы?ып кетеді.
Ж?ргізуші: ?ай кезде де, ?ай жаста болса да, адам ?міріндегі досты?ты? орны б?лек. Сонды?тан о?ан ?те жауапкершілікпен, байсалды ?арау керек. Американ саяси ?айраткері физик Бендами Франклин айт?андай, досты асы?пай та?да?ан ж?н. Ол да к?тіп, аялауды, ба?ып – ?а?уды ?ажет етеді. Ал, ?лы Абай: «Досы к?ппен сыйлас, досы жо?пен сырлас», - деген екен. Жа?а?ы к?ріністегі кімдікі досты??

Т а л д а у
Досты? - ?ншейін дос тап?ысы, дос бол?ысы келгендікті? н?тижесі емес. Бір - біріне пейілі – ы?ыласы т?скен, жан ж?регі ?ала?ан, к?з?арасы мен ой - ниеті ?йлескен, мінездері сиымды адамдар ?ана дос бола алады. «Сені? досы? кім екенін айт, мен сені? кім екені?ді айтып беремін» - деген екен ?ой бір дана кісі жа?а таныс?ан адамына. Б?л а?ылды с?зді? ма?ынасы: достар жан д?ниесі, ой ?рісі, тал?амы мен ?леуметтік к?з?арасы жа?ынан жа?ын болады дегенге ме?зейді.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
««Татулы?ты? т?т?асы, бірлікті? белгісі» 10 сынып. »

Сабақтың тақырыбы: «Татулықтың тұтқасы, бірліктің белгісі»
Сабақтың мақсаты: Достық туралы жақсы пікір қалыптастыру;
Оқушылардың достық туралы ой - пікірлерін дамыту;
Достықты қадірлей білуге тәрбиелеу; адал дос таба білуге баулу.
Сабақтың әдісі: Пікір - талас
Сабақтың көрнекілігі: Достық туралы нақыл сөздер.
Сабақтың мазмұны:

Ән: «Қайдасыңдар, достарым»
Жүргізуші: Достық - адамдардың бір - бірін жаны қалап, шын жақын көріп, қалтқысыз сеніп, тілектес, мұраттас болуы. Достық туралы ұлы философтар мен ақын - жазушыларға қоса, ұстаздар мен педагог - психолог ғалымдардың ой толғамағаны, оның мәнін, сырын білуге талпынбаған адам кемде - кем. Мұның өзі достықтың адам өмірінде алатын келелі орнына, маңызына байланысты екені даусыз.
Біз бүгін 6 сынып оқушылары арасында «Дос. Жолдас. Құрбы - құрдас» деген тақырыпта пікірлесу сабағын ұйымдастырып отырмыз. Мақсатымыз кешегі шәкірттеріміз – бүгінгі студенттер мен бүгінгі шәкірттеріміз – ертеңгі студенттердің достық туралы ой пікірлерін білу, достықты қадірлей білуге шақыру, адал дос таба білуге баулу, яғни Мұса Жәлел айтқандай:
«Шын дос үшін қалайда
Тік қатерге басыңды.
Айыра біл алайда
Досың менен қасыңды». Сіздерді біз «достық» туралы тақырыпта сырласуға шақырамыз. Ойларымызды жинақтап алғанша «Достар» әнін тыңдайық.

Жүргізуші: Ең әуелі «Достық туралы» ұлы ғұлама, ойшылдардың айтқан сөздерінен үзінділер келтірейік.
Ерте заманның ойшылы және асқан шешен, ежелгі рим мемлекет қайраткері Марк Туллий Цицерон «Достық өз бойына қаншама сан алуан пайдалы нәрселерді біріктірген десеңізші! Қайда барсаңыз да, ол сізге қызмет етеді, ол барлық жерде бар, ол ешқашан да мезі қылмайды, ешқашан да орынсыз килігетін жері болмайды, ол сәттілікке жаңа сәулет береді, ол ортақтасқан сәтсіздіктер де көп мөлшерде өзінің уытын жоғалтады,»- дейді. Достық адамның өмірдің өзіндей сан бояулы, көп қырлы қасиетті, сондықтан бірер сөзбен оның толық анықтамасын беру мүмкін емес. Әйтсе де, ұлы шешеннің жоғарыда келтірілген сөздерінде ұғымның басты мәндері көрегендікпен ашып көрсетілген.
Ал, ежелгі грек философы, ғалым, ойшыл Аристотель былай деген екен: «Достық - өмір үшін ең қажетті нәрсе, өйткені ешкім ешқашан да игілікке түгел ие бола тұрса да, дос – жарансыз өмірді қаламақ емес».
Жүргізуші: Жақсы, енді достық туралы ойларыңызды білейік.

О қ у ш ы л а р д а н «д о с т ы қ» т у р а л ы о й л а р ы н с ұ р а у.
Жүргізуші: Қандай адамдар досқа лайық?
Адамдар арасындағы достық сезімі өмірде олардың бірін - бірі қажетсінуінен, құрмет тұтынуынан, шынайы тілектестік пен өзіндей көріп сенуінен, бір - біріне тірек, медет болуынан, қам - қайғысыз кезде ғана емес, әсіресе, қиын - қыстау күндерінде іркілместен қасынан табылудан, риясыз, есепсіз жомарттықтан көрінеді. Абай армандағандай, сын сағатта «Мұнан менің қай жаным аяулы»,- деп, қасыңда бірге тұрып қана алатын адам ғана досқа лайық.
Жүргізуші: Дұрыс айтасың. Енді, мына бір көрініске назар аударалықшы.

1-көрініс
Марал етігі жыртылып қалғандықтан сабақтан бірнеше күн қатырынан қалды. Оны сыныптасы Қарлығаш іздеп үйіне келді.
- Марал, көптен сабақта жоқсың ғой. Ауырып қалған жоқсың ба?
- Жоқ, ауырған жоқпын. Етігім жыртылып қалды. Жаңасын алатын үйде ақша болмай тұр.
- Мен етігімді жөндетіп алып келе жатыр едім. Менің әзірше киетін етігім бар ғой. Сен кие тұр
- Мамаң ұрыспай ма?
- Мамама түсіндіріп айтамын ғой.
- Рахмет! (Марал етікті киіп алады да бірге шығып кетеді

Жүргізуші: Парсы жазушысы Кабустың әйгілі! Қабуснама» кітабында былай делінген екен: «Ей, перзентім! Мынаны білгейсің: адамға тірісінде доссыз болмайды. Адамның доссыз болғанынан ағайынсыз болғаны жақсы. Бір данышпаннан: «Дос пен ағайынның қайсысы жақсы?» - деп сұрапты. Жанышпан «Дос жақсы»,- депті. Сол үшін достарыңның ісі жайында ойла, оларға сәлем - сауқат жіберіп тұр және қамқор бол. Себебі әркім өз досын жадында тұтпаса, достары да оны есінде сақтамайды, ақырында ол доссыз қалатын болады». Және халықта «Алтын берген дос емес, ақыл берген дос» деген мақал бар. Сондағы жаңағы Қарлығаштың қылығы достық па?

Т а л д а у
Жүргізуші: Бұрынғылар айтқандай, адамның адамсыз күні жоқ. Сондықтан ол жүрген жерінде, жұмыста, елде, сапарда, бөтен жерде болсын, ұғынысып, түсінісетін, жарасып, жақын жүретін, өзара бүкпесіз, сырлас жан іздейді. Бұл - өте қажет те табиғи тілек. Әйтпесе халық саналығы «Көп ақшаң болғанша, көп досың болсын», - демес еді. Енді келесі көрініске назар аударалық.

2 - көрініс
Бір топ оқушы өзара әңгімелесуде. Оқшау бір оқушы тұр. Топ оқушының арасынан біреуі жеке тұрған оқушыны көрсетіп еді, топ оқушылар қолдарын сілтеп, жақтырмаған ыңғай білдірді
Жүргізуші: «Дүниеде адамның жалғыз қалғаны - өлгені, қайғының бәрі соның басында»,- депті Абай атамыз. Бір топ оқушының қылықтары дұрыс па? Өзара достыққа лайықты жандар ма? Осындай достарың болғанын қалайсың ба?
Т а л д а у
Жүргізуші: Итальян жазушысы, драматург, ақын Александр Мандзони: «Достық өмірдің ең зор қуаныштарының бірі, онан да зор қуаныш – сырыңды айтатын адамның болуы» - деген екен. Енді тағы бір көрініске назар аударалық.

3 - көрініс
2 - ші көріністегі қайталанады. Жеке тұрған оқушының қасына біреуі барады. Екеуі мәз болып шығып кетеді.
ДАУЫС: Үш күннен соң...
Жеке оқушы топтың қасына келіп: «Білесіңдер ме, Ақзира маған өзінің кіммен жүретінін айтты...»
Бәрі шығып кетеді.
Жүргізуші: Қай кезде де, қай жаста болса да, адам өміріндегі достықтың орны бөлек. Сондықтан оған өте жауапкершілікпен, байсалды қарау керек. Американ саяси қайраткері физик Бендами Франклин айтқандай, досты асықпай таңдаған жөн. Ол да күтіп, аялауды, бағып – қағуды қажет етеді. Ал, ұлы Абай: «Досы көппен сыйлас, досы жоқпен сырлас», - деген екен. Жаңағы көріністегі кімдікі достық?

Т а л д а у
Достық - әншейін дос тапқысы, дос болғысы келгендіктің нәтижесі емес. Бір - біріне пейілі – ықыласы түскен, жан жүрегі қалаған, көзқарасы мен ой - ниеті үйлескен, мінездері сиымды адамдар ғана дос бола алады. «Сенің досың кім екенін айт, мен сенің кім екеніңді айтып беремін» - деген екен ғой бір дана кісі жаңа танысқан адамына. Бұл ақылды сөздің мағынасы: достар жан дүниесі, ой өрісі, талғамы мен әлеуметтік көзқарасы жағынан жақын болады дегенге меңзейді.

Махамбет Өтемісұлы айтпақшы: Жақсыменен дос болсаң,
Алдыңнан шығар елпектеп.
Жаманменен дос болсаң,
Сыртыңнан жүрер өсектеп.
Яғни Кенжегүлдей (жеке оқушы) адам – жаман дос.
Ал меніңше Әл - Фараби айтқандай: « Өрге жүзген өнегелі ісімен адал дос тап тең құрбыңның ішінен»,- деген нақылды білмеген Ақзираның (екінші оқушы) қылығы үлкен қателік.
Достықтың өміршеңдігі екі жақтың ешқашан әділдіктен аттамауында. «Жаңылмайтын жақ, сүрінбейтін тұяқ жоқ»,- дейді халық даналығында. Көңіліңнен шыққан, сынақтан өткен адам дос болатыны белгілі. Тегі кез - келген екі аяқты, жұмыр басты пенденің бәрі бірдей болмаса керек. Ниеті таза, жөні түзу, жан дүниесі сау адамдар ғана дос болуға жарайтыны – шындық. Жаңағы көріністен Кенжегүл мен Ақзираның достығы ұзаққа бармайды.
Халықта: «Досыңнан тап!» - деген қарғысқа жақын сөз бар. Бұл – достың бәрінің бірдей еместігін, адамға ең ауыры – досыңның арамдығы, екі жүзді опасыздығы екенін еске салатын сөз. Шынында да, ішек – қарнына дейін түгел білетін адамыңның қасыңа айналуынан, қарсыласың жаққа шығып кетуінен қауіпті, қатерлі, өкінішті не бар?! Бұдан дос - дұшпаныңды айыра білудің қаншалықты маңызды екені көрінеді. Әйтпесе опық жеп, бармағыңды тістеп қалуың оңай. Сондықтан достықтың белгісі – достың сырын өз сырыңдай сақтау. Даналар айтқан ғой: «Сыр сақтау тіліңнің астына шоқ салып алғаннан да қиын», - деп. Тіліне ие бола алмайтын жеңілтек пәтуасыз жандарға досым ғой деп, сыр ашу жамандыққа апарып соқтыруы мүмкін.
Жүргізуші: Француз философы, жазушы Жан - Жак Руссо, грузин ақыны Шота Русташвели, ағылшын жазушысы Генри Фильдинг, т. б. сияқты даналар бейне бір келісіп алғандай: «Тұрақсыз достан да дос болмағаны жақсы, тіпті дұшпаныңның өзі артық», - дейді. Жан - Жак Руссо айтқандай «Екі жүзді адамның жау болғанынан да дос болғаны қауіпті», - дейді. Мұны қалай түсінесіздер?

Т а л д а у
Жүргізуші: ағылшын философы, Фрэнсис Бэкон: «Достық қуанышты екі еселеп, қайғының жартысын азайтады», - деген екен. Тағы да көрініске назар аударалық.

Қорытындылау.
Бас ауырып, балтырың сәл сыздаса,
Қиыны сол, ауыры сол бізге аса.
Қайран достар, күн шуақ қой қыздырар,
Әлде кімге көңілің бір мұздаса.

Жамандыққа бастырмайды қаққылап,
Жолдас үшін басыңды бер, жат құлап.
Жақын өлсең тағы солар жүргені,
Жұмыспенен әрлі – берлі шапқылап.

Дос үйінде сайрандайды еркін ұл,
Жолдасы ғой жігіттің бір төркіні.
Тағы солар жалғыз тастап кетпейді,
Тұғырыңнан түсіп қалсаң бір күні.

Жолдаспенен жеңіл өмір азабы,
Жеңілірек көтересің қазаны.
Содан шығар,
Адам бірге өмірге
Жолдасыменен туады екен ғажабы.