О?ушыны? о?у мотивациясын арттыру

Кейбір адамдар ?з-?зіне деген сенімділігн жо?алт?ан.Себебі к?п жа?дайда олар?а «Мен са?ан сенемін,сені? ?олы?нан келеді» деген с?здер айтылмайды.К?птеген ата-аналар мектеп жасында?ы балаларыны? о?у?а деген ынтасыны? жо?ты?ын айтады.Біра? оны? себебін іздемейді.О?ушыны? о?у?а деген ынтасын ?алай артыру?а болады?Баланы? бойында?ы ішкі сенімділікті ?алай жо?алтып алмау?а болады?Жа?аны тану?а деген белсенділігін ?алай арттыру?а болады?Мектепте о?ы?ан жалы?тырады деген о?ушыны о?у?а деген мотивциясын ?алай арттыру?а болады?Б?ндай с?ра?тарды ?здіксіз ?оя беруге болады.Ал о?ан жауап іздеп к?релік.

Е? негізгі к?рделі м?селе – балада о?у?а,білім алу?а деген ?ызы?ушылы?ыны? жо?ты?ы.Кей балада мектепке келе сала жо?алса,кей балада уа?ыт ?те келе ?шеді.Кім кін?лі?Б?л с?ра??а ?р ата-ананы? ?з жауабы бар.Кей ата-аналар ?о?амда беделді т?л?аларды ?лгі ?ылып,аула сыпырушы,ж?к тасушы мамнды?ымен ?ор?ытады.Ал кейбірі тіпті мектеп м??алімдері мен психологтар?а тікелей байланысты деп ?з мойындарынан жауапкершілікті алып тастайды.Бас?алары жазалау ?дісін ?олданады.Атап кетсек,т?мен ба?а ?шін компьютер,планшет,?ялы байланыс телефондарын тартып алу?а дейін барады.

Алдымен мотивация с?зіні? ма?ынасын ашып алайы?. Мотивация (а?ылш. motіvation) – ?олданылу ы??айына ?арай ?аза?ша "ниет", "т?рткі", "кірісу", "жігерлену", "ынталану" с?здеріні? ма?ынасына жа?ын келетін, ?азіргі заман м?дениеті мен гуманитарлы? ?ылымдарында ке? ?олданылатын ??ым. Б?л ??ымды ал?аш рет немісті? иррационалды волюнтаризм философы А.Шопенгауэр ?зіні? философиялы? шы?армасында жеткілікті т?рт негізді? бірі ретінде ?арастыр?ан. Moveo латынша с?з болып, "?оз?алу, ?рекет ету" ма?ынасын береді, демек motіvation с?збе с?з ма?ынада "?оз?алту, ?рекетке келтіру" ма?ынасын бе реді.

Я?ни жігерленген адам же?істерге ?ол жеткізеді.
О?у?а ?йренуге деген мотивация бізді? бойымызда таби?атымыздан ?алыптас?ан.Білім алу,жа?аны ?йрену,?ол жеткізу адам бойына ерекше сезімдер береді.Білім алу о?ан т?уелді болу емес оны ?мірде пайдалану.Егер бала тапсырманы орындай алатынды?ын білмей,сонда да оны орындап шы?са,?те жа?сы н?тиже береді.Сонымен бірге о?ушыны? білім алу?а деген мотивациясы артады.Дегенмен де б?л н?тижесі ?шін ?ажетті де?гейде бала мада?талмай,керісінше одан бетер талап ?ойылса,б?рі бекер.

Та?ы айта кетерлігі жеткен жетістіктер ?алыпты жа?дай ретінде ?абылданса,о?ушыны? о?у?а деген ынтасын ?алыптастыру м?лдем м?мкін емес.?р ата-ана баласыны? тапсырманы (ал?аш ?адам басу,?й ??растыру,сурет салу т.б) бірінші рет орындап жа?сы н?тиже бергеніне ?уан?анын к?рсе,ал одан кейінгілерінде ондай сезімні? жо?ты?ын бай?а?ан болар.Міне осы жа?дай ?ылыми т?р?ыда?ы о?у?а деген мотивация.Б?л ?асиеттер мектепте емес с?би кезінде ?алыптасады. Я?ни тек ата-аналар ?ана баласыны? жа?аны тану?а,?йренуге деген ?ызы?ушылы?ын арттырады.

О?ушыларды? о?у?а деген мотивациясыны? ?алыптасуына ?сер етуші оны? ?лгерімі.Біра?,о?ушылар мен ата-аналар ?шін ?й тапсырмасына берген уа?ыт оларды? шыдамдылы?ыны? шегі болып келеді.Ата-ана балсын ?й тапсырмасын орындау?а бірнеше рет ша?ырады,оны? орнына бала сурет салады,теледидар ?арайды немесе бас?а іспен ш??ылданады.Ата-ананы? шыдамы таусылып,бала?а к?штеп саба? жасатады.Б?л жа?дай баланы? бойында еш?андай білім алу?а деген мотивациясын оятпайды.

Мектептегі т?мен ?лгерім-баланы? а?ыл-ой дамуы мен ?абілетіні? толы? к?рсеткіші емес.Білім алу?а ынталанба?ан бала?а бір н?рсе ?йреніп,оны ?мірде ?олдану ?те ?иын?а т?седі.Білім алу?а деген мотивациясы жо? о?ушыларда ?алыптас?ан ?лгермеушілік пен интеллектуалды? то?ырау болады.?лгермеушілік к?п жа?дайда т?ртібінде ауыт?ушылы?тар?а ?кеп со?ады.

?азіргі та?да кіші мектеп жасында?ы балаларда білім алу?а деген мотивациясыны? т?мендігі бай?алады.М?ны? себебі неден бастау алады?

К?п жа?дайда ата-аналар баласын мектепке дайын,барлы?ын біледі,санайды,о?иды деп ?келеді.Б?л жерде баланы? ?зі жаса?ысы келмейтін заттармен санаспайды.Баланы мектеп жасына дейін психологиялы? т?р?ыда дайындау керек.

Екінші жа?дай,баланы мектепке ерте жастан береді.
Биологиялы? дамуына ерекше к??іл б?лінбейді.Б?л дегеніміз,с?йек,тіс дамуы.?олыны? толы? ?алыптасуын тексеретін арнайы жатты?улар жасап,тексеріп барып беру керек

?шінші жа?дай,балалар бала-ба?ша?а бармайды.?з ?атарластарымен байланыс орнатып,?жымда ?зін-?зі ?стай білу ережелерін білмеуі де ?сер етеді.Отбасылы? жа?дайды? да ?серін атап ?ту керек.

Келесі ?сер етуші фактор,ата-аналар ?атесі.Баланы? к?н т?ртібін д?рыс ?йымдастырмау.Асыра еркелету,керісінше,жеке т?л?алы? беделін т?сіру.Баланы келеке ету,шектен тыс еркелету,бас?а балалармен салыстыру да о?у?а деген мотивациясын т?сіреді.

Іс ?рекет жасау?а баланы ниеттендіру ?шін не жасау?а болады?

Бала мотивациясыны? т?мен болу себебін іздеу.О?у ?абілетіні? болмауы ма немесе т?рбие жа?ынан жіберілген ?ателер ме?К?п жа?дайда ата-аналар балаларына «О?ымаса?,аула сыпырушы боласы?» деп ескертеді.Б?л ?рекет баланы? мотивациясын арттыру?а еш?андай да ?сер етпейді.Баланы жа?ын арада?ы н?тижелер ойландырады.Біра? бала?а ?иын,?олынан келмейтіндей к?рінеді.К?п жа?дайда ?иынды??а ?арсы т?ру?а ?йретілмеген балалар ?ана ?иналады.Я?ни, м?ндай балаларда о?у?а деген ?ызы?ушылы? болмайды.

Бала бойында мотивацияны? жо?ты?ы т?мендегі жа?дайдан да болуы м?мкін.?ткен ша?та бол?ан с?тсіздіктер.Бірінші,екінші ?рекеттерде жолы болма?ан бала,келесіде талпынбайды да.Б?л ретте ата-аналар балаларына «?олын т?сірмей»ары ?арай ?рекеттенуге ?йрету керек.Б?л жа?дайда міндетті т?рде н?тиже болатынды?ына к?зін жеткізу керек.
Бала?а ?з ?атесін к?ріп,оны т?зете білуге ?йрету де ата-ана міндеті.О?у процесінде баланы ?ада?алап,оны? жеке басыны? ?асиеттеріне назар аудар?аны д?рыс.Атап кетсек :

-саба?ты орындау?а ?ай кезде отыру;

- е? ал?аш?ы ?ай саба?тарды орында?ан д?рыс?

-кідіріс жасау уа?ыты ;

-мазм?нын айта білмесе,негізгі ойды тауып ?йрету;

-саба? жасау?а уа?ытында отырмаса,?алыптастыру:

Бала ?шін тапсырмаларды ата-аналар ?здері шешіп,?здері орындайды,б?л ?лкен ?ателік.Тапсырмаларын ата-аналары орындап беретін бала,ата-анасына білдіртпей-а? олар?а ?з ?ажеттілігін орындатады. «Сіздер ?ана ма?ан д?рыс т?сіндіре аласыздар,тіпті ?стазым да т?сіндіре алмайды»деген сия?ты с?здерімен ?з дегенін жасатып т?р.

Аса к??іл б?летін жа?дай,жасал?ан ж?мысты ата-ана мен ?стазды? мада?тауы.Ата-ана «Жарайсы?,Жа?сы» (?ткен ж?мыс н?тижелерімен салыстыра отырып)деп мада?таса,?сазы сыныппен салыстырып «нашар»деуі м?мкін.М?ндай келе?сіз жа?дайлар болмас ?шін,мектеппен ты?ыз байланыс орнату керек.Мектеп талаптпрын білу ?ажет.Б?л жа?дайда о?ушы ?шін ата-ана жа?сы (ма?тайды), м??алім жаман (?рысады),ал б?л дегені?із мектепке деген теріс к?з?арасты ?алыптастырады.

Отбасында т?сініспеншілікпен ?ара?ан бала мотивациясы жо?ары.Біра?,тез н?тиже к?тпе?іздер.Ж?йелі ?рі ?здіксіз ж?мыс ж?ргізілсе,міндетті т?рде бала мотивациясы жо?арылайды.Е? бастысы баланы? ?зін-?зі д?рыс ба?алай алуы.?зін т?мен ба?алайтын бала мотивациясы болмайды.?зін асыра ба?алайтын бала к?п жа?дайларда бас?а жа?дайлар?а к?з ж?ма ?арайды.Тек ?зін на?ты д?рыс ба?алай алатын баланы? ?ана мотивациясы болады.

Бала?а ?анша «Мен ?шін о?ыма,?зі? ?шін о?ы» десе?із де,бала ата-ана ?шін,сізді? мада?тауы?ыз ?шін о?иды.

Естері?ізде болсын,сізді? Бала?ыз-жеке т?л?а,біра? белгілі уа?ыт?а дейін сізге т?уелді ж?не сізді? демеуі?ізді ?ажет етеді.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«О?ушыны? о?у мотивациясын арттыру»

Оқушының мотивациясын арттыру

Курманова Гулмира Куанышевна

№ 53 жалпы білім беретін мемлекеттік мекемесі

Кейбір адамдар өз-өзіне деген сенімділігн жоғалтқан.Себебі көп жағдайда оларға «Мен саған сенемін,сенің қолыңнан келеді» деген сөздер айтылмайды.Көптеген ата-аналар мектеп жасындағы балаларының оқуға деген ынтасының жоқтығын айтады.Бірақ оның себебін іздемейді.Оқушының оқуға деген ынтасын қалай артыруға болады?Баланың бойындағы ішкі сенімділікті қалай жоғалтып алмауға болады?Жаңаны тануға деген белсенділігін қалай арттыруға болады?Мектепте оқыған жалықтырады деген оқушыны оқуға деген мотивциясын қалай арттыруға болады?Бұндай сұрақтарды үздіксіз қоя беруге болады.Ал оған жауап іздеп көрелік.

Ең негізгі күрделі мәселе – балада оқуға,білім алуға деген қызығушылығының жоқтығы.Кей балада мектепке келе сала жоғалса,кей балада уақыт өте келе өшеді.Кім кінәлі?Бұл сұраққа әр ата-ананың өз жауабы бар.Кей ата-аналар қоғамда беделді тұлғаларды үлгі қылып,аула сыпырушы ,жүк тасушы мамндығымен қорқытады.Ал кейбірі тіпті мектеп мұғалімдері мен психологтарға тікелей байланысты деп өз мойындарынан жауапкершілікті алып тастайды.Басқалары жазалау әдісін қолданады.Атап кетсек ,төмен баға үшін компьютер,планшет,ұялы байланыс телефондарын тартып алуға дейін барады.

Алдымен мотивация сөзінің мағынасын ашып алайық. Мотивация (ағылш. motіvation) – қолданылу ыңғайына қарай қазақша "ниет", "түрткі", "кірісу", "жігерлену", "ынталану" сөздерінің мағынасына жақын келетін, қазіргі заман мәдениеті мен гуманитарлық ғылымдарында кең қолданылатын ұғым. Бұл ұғымды алғаш рет немістің иррационалды волюнтаризм философы А.Шопенгауэр өзінің философиялық шығармасында жеткілікті төрт негіздің бірі ретінде қарастырған. Moveo латынша сөз болып, "қозғалу, әрекет ету" мағынасын береді, демек motіvation сөзбе сөз мағынада "қозғалту, әрекетке келтіру" мағынасын бе реді.

Яғни жігерленген адам жеңістерге қол жеткізеді.
Оқуға үйренуге деген мотивация біздің бойымызда табиғатымыздан қалыптасқан.Білім алу,жаңаны үйрену,қол жеткізу адам бойына ерекше сезімдер береді.Білім алу оған тәуелді болу емес оны өмірде пайдалану.Егер бала тапсырманы орындай алатындығын білмей,сонда да оны орындап шықса,өте жақсы нәтиже береді.Сонымен бірге оқушының білім алуға деген мотивациясы артады.Дегенмен де бұл нәтижесі үшін қажетті деңгейде бала мадақталмай ,керісінше одан бетер талап қойылса,бәрі бекер.

Тағы айта кетерлігі жеткен жетістіктер қалыпты жағдай ретінде қабылданса,оқушының оқуға деген ынтасын қалыптастыру мүлдем мүмкін емес.Әр ата-ана баласының тапсырманы (алғаш қадам басу,үй құрастыру,сурет салу т.б) бірінші рет орындап жақсы нәтиже бергеніне қуанғанын көрсе,ал одан кейінгілерінде ондай сезімнің жоқтығын байқаған болар.Міне осы жағдай ғылыми тұрғыдағы оқуға деген мотивация.Бұл қасиеттер мектепте емес сәби кезінде қалыптасады. Яғни тек ата-аналар ғана баласының жаңаны тануға ,үйренуге деген қызығушылығын арттырады.

Оқушылардың оқуға деген мотивациясының қалыптасуына әсер етуші оның үлгерімі.Бірақ,оқушылар мен ата-аналар үшін үй тапсырмасына берген уақыт олардың шыдамдылығының шегі болып келеді.Ата-ана балсын үй тапсырмасын орындауға бірнеше рет шақырады ,оның орнына бала сурет салады,теледидар қарайды немесе басқа іспен шұғылданады.Ата-ананың шыдамы таусылып,балаға күштеп сабақ жасатады.Бұл жағдай баланың бойында ешқандай білім алуға деген мотивациясын оятпайды.

Мектептегі төмен үлгерім-баланың ақыл-ой дамуы мен қабілетінің толық көрсеткіші емес.Білім алуға ынталанбаған балаға бір нәрсе үйреніп,оны өмірде қолдану өте қиынға түседі.Білім алуға деген мотивациясы жоқ оқушыларда қалыптасқан үлгермеушілік пен интеллектуалдық тоқырау болады.Үлгермеушілік көп жағдайда тәртібінде ауытқушылықтарға әкеп соғады.

Қазіргі таңда кіші мектеп жасындағы балаларда білім алуға деген мотивациясының төмендігі байқалады.Мұның себебі неден бастау алады?

Көп жағдайда ата-аналар баласын мектепке дайын ,барлығын біледі,санайды,оқиды деп әкеледі.Бұл жерде баланың өзі жасағысы келмейтін заттармен санаспайды.Баланы мектеп жасына дейін психологиялық тұрғыда дайындау керек.

Екінші жағдай,баланы мектепке ерте жастан береді.
Биологиялық дамуына ерекше көңіл бөлінбейді.Бұл дегеніміз,сүйек ,тіс дамуы.Қолының толық қалыптасуын тексеретін арнайы жаттығулар жасап,тексеріп барып беру керек

Үшінші жағдай,балалар бала-бақшаға бармайды.Өз қатарластарымен байланыс орнатып,ұжымда өзін-өзі ұстай білу ережелерін білмеуі де әсер етеді.Отбасылық жағдайдың да әсерін атап өту керек.

Келесі әсер етуші фактор,ата-аналар қатесі.Баланың күн тәртібін дұрыс ұйымдастырмау.Асыра еркелету,керісінше ,жеке тұлғалық беделін түсіру.Баланы келеке ету,шектен тыс еркелету,басқа балалармен салыстыру да оқуға деген мотивациясын түсіреді.

Іс әрекет жасауға баланы ниеттендіру үшін не жасауға болады?

Бала мотивациясының төмен болу себебін іздеу.Оқу қабілетінің болмауы ма немесе тәрбие жағынан жіберілген қателер ме?Көп жағдайда ата-аналар балаларына «Оқымасаң,аула сыпырушы боласың» деп ескертеді.Бұл әрекет баланың мотивациясын арттыруға ешқандай да әсер етпейді.Баланы жақын арадағы нәтижелер ойландырады.Бірақ балаға қиын,қолынан келмейтіндей көрінеді.Көп жағдайда қиындыққа қарсы тұруға үйретілмеген балалар ғана қиналады.Яғни, мұндай балаларда оқуға деген қызығушылық болмайды.

Бала бойында мотивацияның жоқтығы төмендегі жағдайдан да болуы мүмкін.Өткен шақта болған сәтсіздіктер.Бірінші,екінші әрекеттерде жолы болмаған бала,келесіде талпынбайды да.Бұл ретте ата-аналар балаларына «қолын түсірмей»ары қарай әрекеттенуге үйрету керек.Бұл жағдайда міндетті түрде нәтиже болатындығына көзін жеткізу керек.
Балаға өз қатесін көріп,оны түзете білуге үйрету де ата-ана міндеті.Оқу процесінде баланы қадағалап ,оның жеке басының қасиеттеріне назар аударғаны дұрыс.Атап кетсек :

-сабақты орындауға қай кезде отыру;

- ең алғашқы қай сабақтарды орындаған дұрыс?

-кідіріс жасау уақыты ;

-мазмұнын айта білмесе,негізгі ойды тауып үйрету;

-сабақ жасауға уақытында отырмаса,қалыптастыру:

Бала үшін тапсырмаларды ата-аналар өздері шешіп,өздері орындайды,бұл үлкен қателік.Тапсырмаларын ата-аналары орындап беретін бала,ата-анасына білдіртпей-ақ оларға өз қажеттілігін орындатады. «Сіздер ғана маған дұрыс түсіндіре аласыздар,тіпті ұстазым да түсіндіре алмайды»деген сияқты сөздерімен өз дегенін жасатып тұр.

Аса көңіл бөлетін жағдай,жасалған жұмысты ата-ана мен ұстаздың мадақтауы.Ата-ана «Жарайсың,Жақсы» (өткен жұмыс нәтижелерімен салыстыра отырып)деп мадақтаса,ұсазы сыныппен салыстырып «нашар»деуі мүмкін.Мұндай келеңсіз жағдайлар болмас үшін,мектеппен тығыз байланыс орнату керек.Мектеп талаптпрын білу қажет.Бұл жағдайда оқушы үшін ата-ана жақсы (мақтайды), мұғалім жаман (ұрысады),ал бұл дегеніңіз мектепке деген теріс көзқарасты қалыптастырады.

Отбасында түсініспеншілікпен қараған бала мотивациясы жоғары.Бірақ,тез нәтиже күтпеңіздер.Жүйелі әрі үздіксіз жұмыс жүргізілсе,міндетті түрде бала мотивациясы жоғарылайды.Ең бастысы баланың өзін-өзі дұрыс бағалай алуы.Өзін төмен бағалайтын бала мотивациясы болмайды.Өзін асыра бағалайтын бала көп жағдайларда басқа жағдайларға көз жұма қарайды.Тек өзін нақты дұрыс бағалай алатын баланың ғана мотивациясы болады.

Балаға қанша «Мен үшін оқыма,өзің үшін оқы» десеңіз де ,бала ата-ана үшін,сіздің мадақтауыңыз үшін оқиды.

Естеріңізде болсын,сіздің Балаңыз-жеке тұлға,бірақ белгілі уақытқа дейін сізге тәуелді және сіздің демеуіңізді қажет етеді.