М??алімні? ?зіндік білімін жетілдіру "Дефференциалды о?у"
М??алімні? ?зіндік білімін жетілдіру "Дефференциалды о?у"
Дифференциалды о?ыту технологиясы
Дамыта о?ыту технологиясы ?азіргі уа?ытта жа?а технологияларды? бірі деп келеді. Дамыта о?ытуды? негізін Ян Амос Коменский ?зіні? 17 ?асырда «?лы дидактикасында» айтып талдап берген. Содан кейін орыс ?алымдары К.Д.Ушинский, Л.С.Выготский е?бектерінде ?арастырылып, 1969 жылдары Ресей ?алымдары Л.ВЗанков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов к?терді. Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдовты? зерттеулері о?ушыны «субъект» ретінде тану?а ба?ытталды.
?стазды? деген киелі маманды?ты? сырын ашып, ?ыры мол, тере? д?ниеге еніп кеткелі к??ілдегі арман толастамай, то?у мен ?уаныш ?атар аралып мектеп деген ?лкен дарияда ж?зіп келе жатырмыз.
Елімізді? басынан ?тіп жат?ан жанартаудай «сілкіністер» б?гінгі білім беру ж?йесіне де т?рлі ?згерістер енгізуде. Заман талабы «білу аз, сол білгенінді іске ?олдана білу» дейді. «?ркім ?олда барын ?сынады» деп нем??райдылы??а салынса? алдымызда отыр?ан бейк?н? ш?кірттерді? та?дырына ?иянат жаса?ан болар едік. Не ексе?, со?ы орасы?. Ма?сатымыз – алдымызда т?р?ан ?зекті м?селелер айналасында с?з ?оз?ау. Соны? ішінде е? бастысы - ?лемдік білім ке?істігіне ену жолында?ы ал?аш?ы ?адамдар.
?ай заманда, ?андай реформа болсын мектепті? басты т?л?асы –м??алім. Мемлекеттік білім саясаты да осы м??алім ар?ылы ж?зеге аспа?. Ал б?гінгі та?да мектепті?, м??алімні? ?асиетті міндеті – рухани бай, жан-жа?ты дамы?ан жеке т?л?а ?алыптастыру. Рухани байлы?, е? алдымен, ?р халы?ты? ?лтты? ?дет-салты, к?з?арасы шы??ан т?п-тамырында жататыны белгілі. Сол ?лтты? байлы?ты б?кіл адамзат ?з ?рпа?ын т?рбиелеуге ?олданып келеді.
Армансыз адам алыс?а бармас. Арман бар жерде о?ан жетер жол да??ыл десек, ?ателесеміз. К??ілдегі к?рікті ойды? ауыздан шы?арда жо?алып кететініне, ?з ?иялында?ы ?демі д?ниені? о?ушы алдында быт-шыты шы??анына талай ?стаз ку?. Білім жетерлік, біра? оны о?ушы?а жеткізу ?лкен шеберлікті ?ажет етеді.
Са??ылдап айт?ан ?ні?ді о?ушылар сал?ырт ты?дап, бей-жайлы? таныт?анда, ішкі д?ние? т?гел ?аусап ?ал?андай к?й кешесі?. М??алімні? біркелкі кезіккендейсі?. ?лі тынышты?. Осындай саба?ты? пайдасы бар ма? Немесе материалды? ?ызы?ты жеріне ?зі к?бірек м?з бол?ан ?стазды? ?рекетінен не ?тасы?? О?ушыны? дара т?л?а ретінде жан-жа?ты дамуына осы саба?та жа?дай бар ма? Міне, арман?а жетер жол да??ыл емес, тынымсыз іс ?ажет.
Алдымен бала ?ызы?ушылы?ын ояту керек, олай болса зерттейтін объект – о?ушы. Оны? бойында?ы ?асиеттерді ескере отырып, сезімін, ынтасын оятар іс-?рекетті жоспарлап к?р, ?рі ?арай о?ушыны? таным белсенділігін арттыруды ма?сат ет. Танымды? белсенділікті ?алыптастыру к?рсеткіштеріне интеллектуалды?, эмоцияналды?, жігерлілік іс-?рекетке о?ушыларды? белсене ?атысуы жатады. Осындай н?тижеге жету ?шін саба? мазм?ныны? т?рлерін, о?ытуды? амал-т?сілдерін т?гелдей ?згерту ?ажет, ?азір жалпылама баяндау, с?ра?-жауап, лекция т?різді саба? ?дістері ?з н?тижесін бере алмайды. Сонды?тан саба? процесінде о?ытуды? жа?а ?діс-т?сілі, де?гейлеп-саралап о?ыту педагогикалы? технологиясын та?дап алдым.
Профессор Ж.?араевты? де?гейлеп-саралап о?ыту технологиясы жа?аша ?згерген ма?сатпен о?ушыларды? ?здігінен танып, іздену іс-?рекеттерін ме?гертуді талап етеді. Б?л технологияда бірінші орында о?ушы т?рады ж?не ?з бетімен білім алуда?ы белсенділігіне аса назар аударылды.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«М??алімні? ?зіндік білімін жетілдіру "Дефференциалды о?у"»
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі
Дифференциалдыоқыту
технологиясы
Дифференциалды оқыту технологиясы
Дамыта оқыту технологиясы қазіргі уақытта жаңа технологиялардың бірі деп келеді. Дамыта оқытудың негізін Ян Амос Коменский өзінің 17 ғасырда «Ұлы дидактикасында» айтып талдап берген. Содан кейін орыс ғалымдары К.Д.Ушинский, Л.С.Выготский еңбектерінде қарастырылып, 1969 жылдары Ресей ғалымдары Л.ВЗанков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов көтерді. Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдовтың зерттеулері оқушыны «субъект» ретінде тануға бағытталды.
Ұстаздық деген киелі мамандықтың сырын ашып, қыры мол, терең дүниеге еніп кеткелі көңілдегі арман толастамай, тоқу мен қуаныш қатар аралып мектеп деген үлкен дарияда жүзіп келе жатырмыз.
Еліміздің басынан өтіп жатқан жанартаудай «сілкіністер» бүгінгі білім беру жүйесіне де түрлі өзгерістер енгізуде. Заман талабы «білу аз, сол білгенінді іске қолдана білу» дейді. «Әркім қолда барын ұсынады» деп немқұрайдылыққа салынсақ алдымызда отырған бейкүнә шәкірттердің тағдырына қиянат жасаған болар едік. Не ексең, соңы орасың. Мақсатымыз – алдымызда тұрған өзекті мәселелер айналасында сөз қозғау. Соның ішінде ең бастысы - әлемдік білім кеңістігіне ену жолындағы алғашқы қадамдар.
Қай заманда, қандай реформа болсын мектептің басты тұлғасы –мұғалім. Мемлекеттік білім саясаты да осы мұғалім арқылы жүзеге аспақ. Ал бүгінгі таңда мектептің, мұғалімнің қасиетті міндеті – рухани бай, жан-жақты дамыған жеке тұлға қалыптастыру. Рухани байлық, ең алдымен, әр халықтың ұлттық әдет-салты, көзқарасы шыққан түп-тамырында жататыны белгілі. Сол ұлттық байлықты бүкіл адамзат өз ұрпағын тәрбиелеуге қолданып келеді.
Армансыз адам алысқа бармас. Арман бар жерде оған жетер жол даңғыл десек, қателесеміз. Көңілдегі көрікті ойдың ауыздан шығарда жоғалып кететініне, өз қиялындағы әдемі дүниенің оқушы алдында быт-шыты шыққанына талай ұстаз куә. Білім жетерлік, бірақ оны оқушыға жеткізу үлкен шеберлікті қажет етеді.
Саңқылдап айтқан үніңді оқушылар салғырт тыңдап, бей-жайлық танытқанда, ішкі дүниең түгел қаусап қалғандай күй кешесің. Мұғалімнің біркелкі кезіккендейсің. Өлі тыныштық. Осындай сабақтың пайдасы бар ма? Немесе материалдың қызықты жеріне өзі көбірек мәз болған ұстаздың әрекетінен не ұтасың? Оқушының дара тұлға ретінде жан-жақты дамуына осы сабақта жағдай бар ма? Міне, арманға жетер жол даңғыл емес, тынымсыз іс қажет.
Алдымен бала қызығушылығын ояту керек, олай болса зерттейтін объект – оқушы. Оның бойындағы қасиеттерді ескере отырып, сезімін, ынтасын оятар іс-әрекетті жоспарлап көр, әрі қарай оқушының таным белсенділігін арттыруды мақсат ет. Танымдық белсенділікті қалыптастыру көрсеткіштеріне интеллектуалдық, эмоцияналдық, жігерлілік іс-әрекетке оқушылардың белсене қатысуы жатады. Осындай нәтижеге жету үшін сабақ мазмұнының түрлерін, оқытудың амал-тәсілдерін түгелдей өзгерту қажет, қазір жалпылама баяндау, сұрақ-жауап, лекция тәрізді сабақ әдістері өз нәтижесін бере алмайды. Сондықтан сабақ процесінде оқытудың жаңа әдіс-тәсілі, деңгейлеп-саралап оқыту педагогикалық технологиясын таңдап алдым.
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы 1998 оқу жылынан бастап мектептің барлық сатысына, барлық пәндерге еніп, оқу үрдісін жандандыруға үлкен үлес қосып келеді.
Профессор Ж.Қараевтың деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы жаңаша өзгерген мақсатпен оқушылардың өздігінен танып, іздену іс-әрекеттерін меңгертуді талап етеді. Бұл технологияда бірінші орында оқушы тұрады және өз бетімен білім алудағы белсенділігіне аса назар аударылды.
Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясында жұмыс міндетті үш деңгейлік, қосымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады. Оның басты мақсаты – сынып оқушыларын «қабілетті», «қабілетсіз» деген жіктерге бөлуді болдырмау. Сабақта қандай оқушы болмасын, жақсы оқитынына қарамастан жұмысты І деңгейден орындайды. І деңгей тапсырмаларын орындау мемлекеттік білім стандарты талаптарының орындалуына кепілдік береді. І деңгейді орындаған оқушы «3» деген бағамен бағаланады. Әрбір оқушы І деңгейді орындауға міндетті және одан жоғарғы деңгейдегі тапсырмаларды орындауға құқылы. Осы тұрғыдан алғанда «үлгерімі төмен, баяу» оқушы жақсы оқитын оқушыға ілесе алмай жатса не істеуге болады? - деген сұрақ туады. І деңгейден аса алмай жатқан жағдайда қалған тапсырмаларды үйде орындауға беру керек. Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясының екінші бір жағы – оқушыларды дүниежүзілік білім жүйесінде қолдананылаты рейтинг – ұпай жинау әдісіне баулу.
Деңгейлік тапсырмалар рейтинг-ұпай – балл жинау әдісімен бағаланатынын ескерсек, оқушылардың деңгейлік сабақ өткеннен кейін де сол тапсырмаларда жіберген қателіктеріне, тапсырмаларын орындауда қолданған тәсілдеріне анализ жасап, қателіктері мен кемшіліктерін анықтай білуге мүмкіндік береді. Келесі тапсырмаларда оқушы неғұрлым көбірек ұпай жинау үшін ізденіп оқытушыдан, жолдастарынан, қосымша материалдардан білім жинайды
Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы:
- оқушының өз қабілетіне, болашағына сенуіне;
- оқушының ынталандыруға;
- оқушы мен оқытушының ынтымақтастық қарым-қатынас достығына;
- оқушының өз білімін өз бағалай білуіне;
- баға әділдігіне;
- білім көрсетудің әділ сайысына мүмкіндік береді.
Ұстаздық деген киелі мамандықтың сырын ашып, қыры мол, терең дүниеге еніп кеткелі көңілдегі арман толастамай, тоқу мен қуаныш қатар аралып мектеп деген үлкен дарияда жүзіп келе жатырмыз.
Еліміздің басынан өтіп жатқан жанартаудай «сілкіністер» бүгінгі білім беру жүйесіне де түрлі өзгерістер енгізуде. Заман талабы «білу аз, сол білгенінді іске қолдана білу» дейді. «Әркім қолда барын ұсынады» деп немқұрайдылыққа салынсақ алдымызда отырған бейкүнә шәкірттердің тағдырына қиянат жасаған болар едік. Не ексең, соңы орасың.
Өзектілігі - Профессор Ж.Қараевтың деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы жаңаша өзгерген мақсатпен оқушылардың өздігінен танып, іздену іс-әрекеттерін меңгертуді талап етеді. Бұл технологияда бірінші орында оқушы тұрады және өз бетімен білім алудағы белсенділігіне аса назар аударады.
Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясында жұмыс міндетті үш деңгейлік, косымша шығармашылык деңгей талаптарынан тұрады. Оның басты мақсаты-сынып оқушыларын "қабілетті-кабілетсіз" деген жіктерге бөлуді болдырмау. Сабақта қандай оқушы болмасын, жақсы оқитынына қарамастан жұмысты I деңгейден орындайды. I деңгей тапсырмаларын орындау Мемлекеттік білім стандарты талаптарының орындалуына кепілдік береді. I деңгейді орындаған оқушы "3" деген бағамен бағаланады. Әрбір оқушы 1 деңгейді орындауға міндетті және одан жоғарғы деңгейдегі тапсырмаларды орындауға құқылы. Осы тұрғыдан алғанда "үлгерімі төмен баяу" оқушы жақсы окитын оқушыға ілесе алмай жатса не істеуге болады? деген сұрақ туады. I деңгейден аса алмай жатқан жағдайда қалған тапсырмаларды үйде орындауға беру керек.
Деңгейлеп-саралап окыту технологиясының екінші бір жағы — оқушыларды дүниежүзілік білім жүйесінде қолданылатын рейтинг-ұпай жинау әдісіне баулу.
Мәселе – педагогикалық процестің маңызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер – оқытушы мен оқушының тұлғалық бағытталған өзара әрекетін ұйымдастыру.
Тақырып – деңгейлеп – саралап оқыту технологиясын пайдаланудың әдіс-тәсілдері.
Актуалдығы – деңгейлеп – саралап оқытудың басты сипаты – мақсатты нәтиже. Қоғам талабы да – нәтижелі оқушы даярлауда болып отыр.
Бастауыш сыныптарда жаңаша оқыту даралап, саралап оқыту технологиясына негізделеді. Өйткені жаңаша оқыту оқушының жеке мүмкіндігіне қарай жұмыс істеуіне, мақсат қою, оны жоспарлау, ұйымдастыра білу, өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалауға үйретеді.
Зерттеудің объектісі – мұғалімнің фасилистаторлық (кеңесші, ұйымдастырушы) іс-әрекеті және оқыту –тәрбие процесіндегі оқушының оқу-танымдық іс-әрекеті.
Зерттеудің бұйымы – деңгейлеп – саралап оқыту технологиясының оқушыларды және олардың білім деңгейін дамытуға ықпалы (мақсат, мазмұны).
Зерттеудің мақсаты – баланың тұлғалық дамуына бағытталған деңгейлеп-саралап оқыту технологияларын оқу-тәрбие процесіне енгізу.
Зерттеудің тапсырмалары – деңгейлеп – саралап оқытудың тиімділігіне көз жеткізу.
Әр пән бойынша оқу модельдерін әзірлеу және әдістемелерін жинақтау
- оқушылардың жеке тұлғасын зерттеу
- деңгейлеп-саралап оқытудың тұлға қажеттіліктерін қанағаттандыруға және оны дамытуға ықпалын анықтау
- оқушылардың пәнге деген тұрақты қызығушылығын тудыру.
Зерттеу болжамы – деңгейлеп-саралап оқыту технологиясын оқу-тәрбие процесіне енгізіп және ғылыми-әдістемелік құжаттар мен ұсыныстармен қамтамасыз етсек, онда дәстүрлі оқытудың төмендегідей мәселелерін шеше аламыз:
- Оқушылардың 100 пайыздық үлгерімі қамтамасыз етіледі.
- Оқушылардың жүктемесін оңтайландыруға мүмкіндік туады (үй тапсырмасы азаяды).
- Оқушылардың оқу қызметтерінің нәтижелері әділ бағаланады.
- Дарынды оқушылар дер кезінде анықталып, оларды дамытуға жағдайлар жасалады.
- Танымдық процестерді, оқушылардың таным қабілеттерін зерттеу әдістері жүйеленеді.
- Олимпиада, конференция жүлдегерлері, шығармашылық жұмыстардың жеңімпаздарының саны артады.
Бұл технологияның тағы бір ерекшелігі дарынды балалармен тұрақты және жүйелі жұмыс істеу мүмкіндігі болып табылады.
Қорғалатын жағдайлар – деңгейлеп-саралап оқыту технологиясын пайдаланудың әдіс-тәсілдері.
Жаңашылдығы – деңгейлеп-саралап оқыту технологиясында жұмыс міндетті 3 деңгейлік, қосымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады. Оның басты мақсаты – сынып оқушыларын «қабілетті», «қабілетсіз» деген жіктерге бөлуді болдырмау. Болашақта оқыту мен тәрбиелеу, әлеуметтік талап-тілектерді ескере отырып дамыту, ғылыми жетістіктер мен педагогикалық тәжірибелерді жаңартуға, мұғалімдерді ақпараттық қамтамасыз етуді, біліктілігін үздіксіз көтеруді қажет етеді.
