«Діни сауатсызды? – діни экстермизмні? бастауы»

Күні: 23.11.2015

Сынып: 6 «в»

Сабақтың тақырыбы: «Діни сауатсыздық – діни экстермизмнің бастауы»

Сабақтың мақсаты:

1.Білімдік: оқушыларға экстремизм, терроризм, радикализм терминдеріне түсінік беру, қазіргі таңдағы Қазақстанның ахуалы жайында мәлімет беру.
2. Дамытушылық: Оқушыларды БАҚ құралдары мен ғаламтор материалдарын пайдалана отырып, дамыта оқыту.
3. Тәрбиелік: Жас ұрпақты жанашырлыққа, ауызбіршілікке, бейбіт рухтағы адами қасиеттерге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: дөңгелек үстел
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап /ситуация туғызу, шешу жолын айту, нақты дәлелдер келтіру/
Сабақтың көрнекілігі: слайд, видеоролик, стикер
Сабақтың жүрісі: І. Ұйымдастыру.

Сабақты оқушылар бір-біріне тілек айта отырып, 3 топқа бқлінеді.

Мұғалім: Балалар, біз теледидардан, БАҚ құралдарынан экстремизм, діни экстремизм деген сөздерді естіп жүрміз. Мұның не екенін білеміз бе?

(Оқушылар өз ойын айтады)

1-видео (Елдің берекесін кетіру, үрейлендіру, террорлық әрекет, қоғамға қарсы қастандық, зорлық арқылы мақсатқа жету дәл осындай жолға түсу – білімсіздің пен адасушылықтан туындайды.)

Біздің діни сауатсыз болуымыздан елімізде түрлі жағдайлар болып жатыр.

Олай болса, дәл осы экстремизм, діни экстремизм жайында біліп өтейік.

(Оқушылар слайдтан оқиды)

Діни экстремизм арнайы оқулықтарда діни экстремизм «басқа дін ұстанушылар мен дінді ұстанбайтындарға төзімсіздікті уағыздау, өзге діндерге нақты бір діни ілім шеңберінде қарау, бағалау. Басым жағдайларда діни экстремизм дінге қатысты болмай, саяси немесе өзге де мақсаттарға қол жеткізу үшін, нақты бір дін қағидаларын жамылғы ете отырып зиянды әрекет ету» деп көрсетіледі. 

Қазіргі таңда діни экстремизм, терроризм деген сөздерді ислам діні ұғымымен байланыстырып айтатыны өкінішті. «Ислам терроризмі» деген атты Ауғаныстанда, Иракта, Сирияда, Израиль-Палестина аймақтарында болып жатқан қақтығыстарды ислами бағыттағы радикалды топтардың мойындауы себеп болып отыр. Мұндай жағдайлар біздің елімізге де келіп жетті. Тәуелсіздік алғаннан кейін халықтың басым бөлігі ата дініміз – ислам дініне бет бұра бастады. Соның нәтижесінде діни мамандарға сұраныс арта түсті. Содан қажетті мамандардың жетіспеуі ұлты, ұстанымы басқа шет елдік ислам мамандары мен уағызшыларының елге ағылуының басты себептерінің бірі болды. Мұндай уағызшылардың арасында радикалды бағыттағы, экстремистік көңіл күйдегі («Хизбут Тахрир», «Таблиғи жамағат», уахаббилер т.б.) топтардың өкілдері болды.

Лаңкестік, терроризм, террорист, террорлық әрекет деген сөздерді қалай түсінесіңдер?

2-видео. (Бұл мемлекеттерге лаңкестік енген. Көбінесе лаңкестікті экстремистер ұйымдастырады. Соның салдарынан қарапайым адамдар жиі зардап шегеді. Сіз бен біз сияқты. Егер діни экстремизммен бірге күрессек, біз әлде де елімізде терроризмнің таралуын тежей аламыз!)

Қазақстанда лаңкестік әркеттер болды ма? Өзіміздің облыста ондай жағдайлар орын алды ма?

(Оқушылар әлемде және өз елімізде болған террорлық актілер жайында атап өтті.)

Париждегі лаңкестік әрекет салдарынан қаза тапқандар саны бейресми деректер бойынша153 адамның өмірін қиды.  

Экстремизмнің пайда болу себебі неден деп ойлайсыздар? Бұл кімдер үшін керек?

Экстремизмнің пайда болу себебі әр қоғамда әр түрлі болады және сол қоғамдағы объективтік және субъективтік жағдайға байланысты. Әйтсе де экстремизмнің пайда болуы мен таралуының базистік жағдайы бар. Ол кез-келген қоғам мен мемлекетке тән. Қазіргі кезеңде экстремизмнің пайда болуының негізгі факторлары ретінде эксперттер мыналарды ұсынады: әлеуметтік экономикалық тоқырау; жергілікті тұрғындардың көп бөлігінің өмір сұру деңгейінің кұрт түсуі; мемлекеттік басқару жүйесі мен саяси институттардың деформациясы; олардың қоғамдық дамудың пісіп тұрған мәселелерін шешуге қабілеті жетпеу; саяси режимнің тоталитарлық сипат алуы; биліктегілердің оппозицияны басып тастауы; еркін, жаңаша ойлауды қуғындау; ұлттық қанау; жеке топтардың өз міндеттерін шешуін жеделдетуі; лидерлердің саяси амбициялары және т.б.

3-видео (Олар біздің қоғамымызды бұзғысы келеді, Отанымызда бей берекеттік орнатып, халықаралық қақтығыстарды жандырып, бөтен ғұрыптарды ендіртіп, салт-дәстүрімізді жойып, жастарымызды жасақтап, осы қара қанды іспен діннің атын жамылып, ақша тапқысы келеді. Отанымыздың тыныштығын сақтайық)

Адамдар неге, қалай осындай ұйымдарға мүше болып, радикалды топтар қатарына қабылданады? Олар неге ол топтардың жаман ниетті екенін көре алмайды?

Сарапшылар пікіріне сүйенсек, жихадқа шақыратын экстремисттік ағымдар еліміздің батыс өңірлерінде кең таралған. Олар бұл үдерісті батыс өңірінің экономикалық қуатына, яғни мұнай шикізатына қызығушылық (аталмыш топ мүшелерінің мұнай құбырларынан мұнай ұрлау фактілері анықталды), Ресеймен шекараластық, әсіресе, «әлемдік жихад» экстремистік тобы әрекет ететін Астрахан облысымен шекараластық, сондай-ақ, халықтың дәстүрлі ислам қағидаларынан хабарсыздығын алға тартады.

4-видео (Қарағанды облысының бас имамы Өмірзақ Бекқожа. Дінтанушы Рүстем Сыздықов үзінді.)

«Жихад» деген сөзді қалай түсініесіңдер?

5-видео (үзінді 1.05 минут) соңғы кездері жаһанда жихад сөзі жиі айтылатын болды. Арабтың бұл сөзіне біздің қоғамның да құлағы үйренді. Бірақ, байыбына бармай жатып, жихад десе шошитын болдық, дүрлігітен болдық. Жер жүзінде жарылған бомбалар мен жанкештілердің бей адами әрекетін жихад деп бағалайтын болдық. Өйткені, исламға күйе жаққыштар мен әсіре діншілдер жихад сөзін тек соғыспен байланыстыратынды шығарды. Қасиетті Құранда Жихад сөзі 35 жерде өткенімен, 4 жерде ғана тікелей соғыс мағынасында келген. Сондықтан соңғы кездердегі теріс бағыттағы ақпараттың кесірінен көбісі жихадты қару алып соғысу деп біржақты түсінеді. Ал исламтанушылардың айтуынша, жихад ең әуелі – өзіңді түзету, ішкі дүниеңді, жүрегіңді тазарту, болмысыңды қызғаншақтық, қанағатсыздық, сабырсыздық, жалқаулық, тәкаппарлық секілді күллі жаман қасиеттерден арылтып, олардың орнын көркем қасиеттермен толтыру. Қысқасы нәпсіңмен әрдайым үздіксіз күрес деген сөз.

(Жазасын өтеуші Дархан Құдайберген 4 видео үзінді)

Теріс діни ұйымдарға алданып қалмаудың жолдары:

Бірінші ереже. Сізге таныс емес, көшеде кездескен адаммен дін тақырыбындағы диалогқа араласпа!

Екінші ереже. Егер, диалог жалғасып кетсе, оны доғаруын өтін. Қызықпа! Бұл қоғамның тарихымен, оның қаншалықты дәрежеде дәстүрлі дін екеніне көзіңді жеткіз. Осылай ғана Сіз таңдау еркіндігіне ие боласыз!

Үшінші ереже. Бұл діни миссиялар қарапайым, дінге қатысы жоқ атауларды жамылады. Егер де Сізді, ағылшын тілінің ақысыз курсына шақырса – бұған сеніп қалма, олар жаңа ілімді жаймен оқуға сені көндіруге тырысады.

Төртінші ереже. Кейбір деструктивті діни ұйымдарда жаңа адамдармен танысқанда қолданатын термин сөздері бар: «Осыған дейін Сізге, осыншама ақылды екендігіңізді қалайша ешкім айтпаған!», «Сізге бұндай қасиет қайдан дарыды!» және т.б.

Бесінші ереже. Егер сіз, қандай да болмасын діни ұйымға қатысқыңыз келсе, ата-анаңызбен, Сіз үшін беделі басым адамдармен кеңесуді ұмытпа!

Алтыншы ереже . Егер, Сіз дінге бет бұруды қаласаңыз, жалғыз бармаңыз, туысқандарыңызды немесе достарыңыздан көмек сұраңыз!

Жетінші ереже. Миссионерлердің басты мақсаты – сізді ұйымға қалай болсада кіргізу. Сондықтан да өте сақ болғаныңыз жөн!

Сегізінші ереже. Егер басқа конфессия туралы сыни пікірлер айта бастаса, онда бұл деструктивті діни ұйымдардың белгілері болып табылады.

Тоғызыншы ереже. Есіңде болсын! Есте сақта! Құдайға сену яки сенбеу – өз қолыңда! Өзге діннің жетегінде кетем деп достарың мен жақындарыңнан айырылғың келмесе, Ойлан!

Оқушылар топ болып, бүгінгі сабақ бойынша қорытынды жасайды, пікірлерін жазып, постер құрады.

Дін туралы білімге ие, сауатты кез-келген адам өзінің рухани бағдарын дұрыс таңдайды, өзгенің дін ұстану, ұлттық, тілдік ерекшелігіне сыйластықпен қарап, құрмет көрсетеді. Яғни, Қазақстанда қалыптасқан дінаралық келісім татулықты сақтау мен келер ұрпаққа жеткізуге өз үлесін қосар болса, өз кезегінде еркін әрі қызығушылықпен жинақталған білім мен тәжірибе өмір соқпақтарында сүрінбеудің кепілі.

-