Т?рбие са?аты М.?абдуллин

Бельгибаева Алмагуль Султановна жоғары санатты қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Бірлестік орта мектебі Айыртау ауданы Солтүстік Қазақстан облысы

Біз өз тарихымызды өзгелер тұрмақ,өзімізге де толық таныта алмай келе жатқан халықпыз. Зерттемесек,жазбасақ,жарияламасақ,кім не деп таниды.

ҚР президенті Н.Ә.Назарбаев

Ғылыми жоба тақырыбы:

М.Ғабдуллиннің эпистолярлық еңбектерінің публицистикасы /эпистолярлық хаттары негізінде/

Болжам

Зерттеу жұмысы арқылы М.Ғабдуллиннің эпистолярлық еңбектерімен таныса отырып, оқушылар эпистолярлық үлгідегі хат жазуды үйрене алады.

Зерттеу мақсаты:

• . Көкше топырағының перзенті Кеңес Одағының батыры,академик,майдангер жазушы М.Ғабдуллиннің кім болғанын анықтау;
• . Жазушының ауыз әдебиеті мен жазба әдебиетін қалыптастыруда жасаған еңбектерін зерттеу жұмыстарын қайта жаңғырту, эпистолярлық жанрдағы хаттарын көпшілікке паш ету.

Зерттеу нәтижесі:

Зерттеу нәтижесінде М.Ғабдуллинді жан жақты танып біле бастадым.Осы зерттеуге байланысты мектебімізде ашық сабақтар, ғылыми коференция, шығармашылық кештер өткізіліп,көпшілік қауымға таныс-тырылып өтті.Эпистолярлық хаттардың басқа хаттарға қарағанда өзіндік ерекшелігі бар екендігі айқындалды. Оқушылар эпис-толярлық жанрдағы хат жазуды үйрене бастады.

Зерттеу жаңалығы:

М.Ғабдуллиннің эпистолярлық еңбектерін зерттей келе, өзіне тән жазу мәнері, өзіндік қайталанбас қолтаңбасы бар екенін айқында-дық.Эпистолярлық хаттарында қолданған өзге тіл элементтерінің лексикалық, морфология-лық,синтаксистік талдау жүргізілді. Соның нәтижесінде эпистолярлық еңбектерінің публицистикасындағы өзгешеліктерді анықтадық.

Ақпараттық оқиғалы публицистика

Публицистика

Талдамалы публицистика

Көркем публицистика

Эпистолярлық стиль

Жеке адамдардың бір - біріне жазысқан хаттардың тілін танытатын сөз мәнері

Эпистолярлық стильде жазылған хаттары

Қазақ мәдениетінің көрнекті қайраткерлері М.Әуезов,Сәбит Мұқанов,Ғабит Мүсірепов,Сәрсен Аманжолов,Есмағамбет Ысмайлов,Бейсенбай Кенжебаев,Бек Сүлейменов,полковник Бауыржан Момышұлы

Публицистиканың түр жағынан типологиясы

• Экономикалық публицистика;Моральдық -этикалық публицистика;әдеби публицистика;сыни публицистика; ғылыми -танымдық публицистика; әскери публицистика
• Экономикалық публицистика;Моральдық -этикалық публицистика;әдеби публицистика;сыни публицистика; ғылыми -танымдық публицистика; әскери публицистика

Жанрлық тұрғыдан алғанда

• Заметка,есеп,репортаж,сұхбат;талдамалы публицистика тобына:корреспонденция,мақала,шолу,рецензия,баспасөзге шолу,хат уреттеме,очерк,фелъетон/эпистолярлық жанр ретінде/,түсіндірме/комментарий/ Көркем публицистика тобына:суреттеме,очерк,фелъетон.
• Заметка,есеп,репортаж,сұхбат;талдамалы публицистика тобына:корреспонденция,мақала,шолу,рецензия,баспасөзге шолу,хат уреттеме,очерк,фелъетон/эпистолярлық жанр ретінде/,түсіндірме/комментарий/
• Көркем публицистика тобына:суреттеме,очерк,фелъетон.

Публицистикалық шығармаларды стильдік тұрғыдан

• Полемикалық/қақпайлы/ публицистика;үгіттік публицистика;насихатшылық публицистика;сатиралық публицистика;эпистолярлық публицистика;талдамалы публицистика;талдамалы сыни публицистика;деректі публицистика;іскерлік публицистика
• Полемикалық/қақпайлы/ публицистика;үгіттік публицистика;насихатшылық публицистика;сатиралық публицистика;эпистолярлық публицистика;талдамалы публицистика;талдамалы сыни публицистика;деректі публицистика;іскерлік публицистика

Бұқаралық ақпарат құралдарына байланысты

• Газет публицистикасы немесе баспасөздегі публицистика; радиопублицистикасы;телепублицистикасы;фотопублицистика ;кинопублицистика
• Газет публицистикасы немесе баспасөздегі публицистика; радиопублицистикасы;телепублицистикасы;фотопублицистика ;кинопублицистика

М.Ғабдуллиннің публицистикасы

Әскери публицистика

Ғылыми танымдық публицистика

Әдеби публицистика

эпистолярлық

Әдеби публицистика

эпистолярлық

Ғылыми танымдық

• Қазақ әдебиетіне қосқан үлестері
• Қазақ әдебиетіне қосқан үлестері

• Соғыс кезеңіндегі еңбектері “ Менің майдандос достарым” “ Майдандық очерктер” т.б.
• Соғыс кезеңіндегі еңбектері
• “ Менің майдандос достарым”
• “ Майдандық очерктер” т.б.

Әскери публицистика

• Хаттары,Б.Момышұлы,О.Дүйсенбеков т.б. Қоғам қайраткерлеріне
• Хаттары,Б.Момышұлы,О.Дүйсенбеков т.б. Қоғам қайраткерлеріне

• Қазақ халқының батырлық эпостары,мақал мәтелдері,айтыстары,ертегілері,халық әндері,”Қобыланды батыр” эпосын зерттеді.
• Қазақ халқының батырлық эпостары,мақал мәтелдері,айтыстары,ертегілері,халық әндері,”Қобыланды батыр” эпосын зерттеді.

М.Ғабдуллиннің хаттарында қолданған сөздердіің пайыздық көрсеткіші

• Ауыспалы мағынадағы сөздерді,нақыл сөздерді,мақал мәтелдерді орнымен қолданады.
• Ауыспалы мағынадағы сөздерді,нақыл сөздерді,мақал мәтелдерді орнымен қолданады.

• Сөз қолданысында заман талабына сай қазақша аудармасы жоқ орыс сөздері кездеседі.Қыстырма сөздер кездеседі.Яғни,автордық өзіндік пікірлерін көп сөз етеді.
• Сөз қолданысында заман талабына сай қазақша аудармасы жоқ орыс сөздері кездеседі.Қыстырма сөздер кездеседі.Яғни,автордық өзіндік пікірлерін көп сөз етеді.

• Сөйлемдері тиянақты,айтылатын ойы анық.Сөйлемдері құрылысы жағынан шұбалаңқы емес.
• Сөйлемдері тиянақты,айтылатын ойы анық.Сөйлемдері құрылысы жағынан шұбалаңқы емес.

эпистолярлық хаттарының грамматикалық құрылымы

Лексикалық құрылымы

Морфологиялық құрылымы

Синтаксистік құрылымы

Зерттеу қорытындысы:

• . М.Ғабдуллинді толық тану үшін зерттеу жұмыстары көп жүргізілуі тиіс.
• . Оқушы жастар арқылы көпшілік қауымға таныл-маған қырларын таныту керек;
• . Оның ғылыми еңбектерін оқушы қауымға таныс-тырып талқыға салу керек;
• . Жыл сайын М,Ғабдуллиннің еңбектерін насихаттау және мұражайына саяхат жасап тұру керек;
• . Интернет арқылы М.Ғабдуллин жайлы еліміздің әрбір облыстарынан мәлімет жинақтап отыру қажет;
• . Мәліктану саласы бойынша ғылыми жобалар , баяндамалар жазып,баспасөз беттерінде жариялап отыру керек.

Түйін

М.Ғабдуллиннің қазақ әдебиетіне сіңірген еңбегі ұшан теңіз,оның эпистолярлық еңбектері әлі де тереңірек зерттеуді қажет етеді.

Кеңес Одағының Батыры Мәлік Ғабдуллин мұражайы

Кеңес Одағының Батыры, академик, жазушы, қоғам қайраткері Мәлік Ғабдуллин мұражайы Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің 07.05.1993 жылғы №465 – қаулысына сәйкес және 1995 жылдың 4-қыркүйегіндегі №1-39 – Көкшетау облысы әкімінің жарлығына байланысты Батыр атамыздың 80-жылдығына орай ашылды.

2004 жылы 116 жыл болған мұражайдың ескі ғимараты пайдалануға жарамсыз деп танылды. Ақмола облысы әкімдігі мұражай ғимаратын қайта салу жөнінде шешім қабылдады.

2005 жылдың 19 тамызында жаңа мұражайдың салтанатты түрде ашылуына Республикамыздың Президенті Н.Ә.Назарбаев қатысты. Елбасы М.Ғабдуллин ескерткішіне гүл шоғын қойып, Батыр аруағына тағзым етті.

Музейдің кіріспе бөлімінде Мәлік Ғабдуллиннің ата-тегі көрсетілген шежіре және атамекені – Ақмола облысы, Зеренді ауданына қарасты Қойсалған ауылы көрсетілген диорама орын алған.

Мұражай 5 экспозициялық залдан тұрады:   “Ауылым-алтын бесігім”,“Өмірдің өріне өрлеп, шыңына шыққан”,“Елі үшін, халқы үшін туған Мәлік”,“Көкіректе сөнбейтін мәңгі жарық”,“Мәлік Ғабдуллиннің жұмыс кабинеті”.

Назарларыңызға рахмет!!!