Салауатты ?мір салтын ?алыптастыруда?ы отбасыны? ролі

№222 Т.Рыс??лов атында?ы орта мектеп Та?ырыбы: «Салауатты ?мір салтын ?алыптастыруда?ы отбасыны? ролі » Нуртазаева Гульдана ?ызылорда ?аласы Адам баласы жары? д?ниеге жар? етіп келген со?-а?, оны д?рыс т?рбиелеу, оны? денсаулы?ын са?тау, о?ан білім беру, адамгершілігін, ?семдік жа?ынан ?мірдегі ?з ?лесін алатындай д?режеге жеткізу – ата-ана мен ?стазды? басты міндеті. Барлы? жа?сы ?асиеттерді шыр етіп ?мір есігін аш?аннан бастап отбасы т?рбиелі де ?ам?оршысы болса, бала оны ?з бойына сі?іре бастайды. Тіпті ?аза?та: «Іштен шы??ан ш?бар жылан» деп, ?з баласы ?шін неге болса да дайын екенін айтады. Ал ерекше назар аударатын, баласыны? д?рыс ?сіп, дені сау, он екі м?шесіні? аман болуы, ?мірден ?з орнын табуына е? ал?аш т?рбие беретін алып к?ш – ана. Бесік жырынан бастап: ?лди, ?лди, а? б?пем, А? бесікке жат, б?пем. ?она? келсе, ?ой б?пем, ??йры?ына той, б?пем, - деп баласыны? дені сау болуы ?шін, жас с?биге ?ой етіні?, майыны? ?ажет екенін де ескертсе, тама?ына тойып алып, тынышты?та бол, т?зімділікке ?йрен, бас?а адамдарды сыйла, таза т?секте таза болып жата ?ой деп тазалы?ты? да денсаулы? ?шін ?ажет екендігін ??ла?ына ??я береді. ?йге келген ?она?ын ??дайындай сыйлайтын ?аза?ымны? ?асиетін жас кезінен-а? ??ла?ына ??я берген ?ой. Ата-бабаларымыз баласыны? д?рыс болып ?суіне барлы? амал-айланы жасап, ?айткен к?нде болаша? ?рпа?ыны? д?рыс адам болуына назар аудар?аны м?лім. ?сіресе, біртуар ?стаз а?ындар – Ы.Алтынсарин, А.??нанбаев, С.К?беевті? ?ле?, ??гімелерінде адам баласыны? д?рыс ?сіп-жетіліп, ?о?амны? біртуар азаматы болуына к??іл б?лген. Баланы т?рбиелеу, оны? ?о?амда алатын орнына, мемлекетіне, ата-анасына пайда келтіретін адам болуы ?шін, е? алдымен дені сау болуы керектігін ескертеді. «Денсаулы? – зор байлы?» деген халы? ?а?идаларын естен шы?арма?ан ж?н. Мысалы, Ы.Алтынсаринні? «Ба?ша а?аштары» атты ??гімесінде: - Мынау а?аш неліктен тіп-тік, ана біреуі неліктен ?исы? біткен? – деп с?рады баласы. - Оны? себебі, балам, анау а?ашты ба?у-?а?умен ?сірген, ?исы? б?та?тары болса, кескен. Мынау а?аш ба?усыз, ?з шы?у ?алпымен ?скен, - деді атасы. «.Ба?ып-?а?уда к?п ма?ына бар, сен де жас а?ашсы?, са?ан да к?тім керек, жас ?рпа?.» деп, артына тере? ой тастап кеткен екен халы? ?стазы. Дені сау, ?мірді? ащы-т?щысын к?рген болса, е?бекпен шыны??ан жастар батыл да ?уатты болады. Тек ?зіне, не ата-ана?а ?ана емес, м?ндай жігерлі жігіттер Отан ?ор?ауда да ерлігін к?рсетсе, ?о?амда да ?ажетті ?иын т?тенше жа?дайларда к?мек ?олын созуда тіптен ?з жандарын аямайтын на?ыз батырлар. Олай болса, «Т?рбие – тал бесіктен» деген ма?алды? айтылуы тегін емес. Тірегі мы?ты, ауызбіршілігі с?ттей ?йы?ын отбасынан, болаша?ы жар?ын, ?аза?станны? болаша?ын ойлайтын бала т?рбиеленеді деп айта аламын. Ал енді м?пелеп отыр?ан балаларымызды? арасында да, тіпті ?лкендерді? ?з арасында да наша?орлы?, маск?немділік, темекі тарту сынды зиянды ?деттерді? ?рісі тарылуды? орнына бар?ан сайын ?ршіп, етек жайып барады. Б?л ?о?ам?а да ?атерлі сипат, ?те жат ?ылы?. Мысалы, дені таза, шылым шекпейтін орта жаста?ы адамдарды? ?ан тамыры біркелкі минутына 72-80 рет со?ады десек, ?сті-?стіне 3-4 рет шылым шеккен сол адамны? ?ан тамырларыны? со?уы минутына 100-120 ретке дейін жетеді. Шылым - ?кпе, ж?рек ?ана емес, ас?азан – ішек ауруларыны? да себепшісі. Та?ы бір елеусіз ?алдыру?а болмайтын жа?дай кіші балалар темекі тарту?а ?лкен, ересек балаларды? ы?палымен, ?гіттеуімен барады. М??алімдер мен ата-аналар балаларды ?депсіздерді? ?арама?ынан ??т?арып алу?а ?рекет жасап, ?атты ?ада?алап ж?руі ?ажет. Адамзатты? ара? пен ескіркіден шегіп отыр?ан ?асіреті – с?мды?. Б?л екеуіні? талай есіл ерлерді адам ?атарынан шы?арып жібергенін, талай ша?ыра?ты, ?йы?ан отбасын ойран еткені, талай ?зіз ата мен ананы?, ару жарды?, ?л-?ыз бен с?билерді? ?мірін ?ксітіп, ж?ректерін ?ан жылатып, ел бетіне ?ара?ысыз к?йге жеткізгенін айтып тауысу м?мкін емес. Т?рма? болды т?ра алмады орнынан, Тыра? асты к?теремдей балдыр?ан. ?арап т?рса?, к?з тоймастай ер еді, Алтын басын ара? ?андай ?ор ?ыл?ан, - деген с?здерде ?мірден алын?ан, жанды ауыртатын сипаты бейнеленген. Адам ішімдікті? мас ?ылатын ?асиетіне ?арап «алкаголь» деп ата?ан, ал оны? ма?ынасы – бізді? тілдегі «?а??ыртпа» деген с?зге келеді, демек ішкен адамды м??гіртіп, ?а??ыртып жібереді екен. Сонды?тан ислам діні ара? ішу ?з?зілді? ісі, м?сылман ?шін кешірілмес к?н? деп жариялан?ан. ?арама?ына бір іліндірген со?, тор?а т?скен балы?тай ?анша б?л?ын?ан, ?айтып ??тылу екі талай кесел – есірткі. Енді, міне, аз жылды? ішінде жастарды? ед?уір б?лігі соны? арбауына ілінген, азып-тоза, адамды? бет-бейнеден айрыла бастады. Адамды тез аздыруы: а?ыл-ес, ?деп-инабат, ар-?ят, к?ш-?айрат, обал-сауап, мейір-шапа?ат, міндет-парыз, жа?сы арман-?міт сия?ты кісілік ?асиеттерден, денсаулы?тан ж?рдай етуі ж?нінен есірткіге ша? келер кесел жо?. ?орыта келе, мемлекетті? байлы?ы – халы?ты? саулы?ы болса, сондай жаман ?деттен аула? болу?а баланы бастан ?ада?алау – отбасыны? міндеті. Адамы сау, с?биі сау ел – е? бай ел екен. Ішімдік, темекі, нашадан ?з ?рпа?ын аула? ?стап, «е?бекпен тап?ан нан т?тті» деп еліміз байып, аулымыз тойып, а? нанды ала?анымыз?а салып аяласа?, сары ?ымыз сабада т?рса, ??рт-ірімшік ?реде болса, ауру дегенні? ауылы алыста болады. Сары ?ымыз, д?руменді ш?батымыз ша?ыра?ымызда т?рса, ара? деген аласапыран асты ауыз?а да алмас еді. Жастарымыз е?бек етіп, дені сау болса, мемлекетіміз де бай болар демекпін.