Презентация на тему "?лы Отан со?ысы батырларыны? есімдерімен атал?ан к?шелер"

Шымкент қаласының көшелерінің тарихы

Ұлы Отан соғысы батырларының есімдерімен аталған көшелер

. Тұсаукесердің мақсаттары:

• Осы тақырып бойынша әдебиеттерді зерттеу.
• Көшелерге атау беру негіздерін білу .
• Ұлы Отан соғысы батырларының құрметіне көше атаулары тарихымен танысу. 
• Туған қаласы жайлы қызықты және пайдалы тарихи ақпарат туралы мәлімет алу.
• Қала көше атауларының тарихын білу бойынша зерттеу жүргізу.

Пшеничных Андрей Петрович 26.06.1914 - 05.05.1992 Совет одағының батыры.

• Пшеничных Андрей Петрович – солтүстік флоттың 181-ші тыңшылар жасағының аға тыңшысы, аға қызыл флотшы. 1914 жылы маусым айының 13 (26) күні Нижний Икорец селосында (қазіргі Лискинск ауданындағы Воронежской ауданы) шаруашалар отбасында дүниеге келген. Әскери - теңіз флотында 1936 - 38 жылдары және 1942жылы қызмет етті.
• Ұлы Отан соғысына 1942 жылдан бастап қатысқан.

• КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығы бойынша тапсырыстарды үлгілі орындағаны үшін және фашистік басқыншыларға қарсы ұрыстарда батылдық пен ерлік көрсеткені үшін 1944 жылы 5 қарашада А.П.Пшеничных «Алтын жұлдыз» медалымен марапатталды (№ 5055).
• 2-ші мақала бригадирі А.П.Пшеничных соғыстан кейін еліне қайтарылды. Шахтада жұмыс істеді. Шымкент қаласында өмір сүрген.(Казахстан). 1992 жылдың 5 мамырында дүниеден өтті.
• Пшеничных көшесінде біздің мектеп орналасқан.

Пшеничных А.П.

Марапаттары: Медаль «Алтын жұлдыз » Кеңес одағының батыры (медаль № 5055

• Ленин ордені;
• Екі орден, Қызыл ту;
• Ұлы отан соғысының 1-ші, 2-ші дәрежелі ордені.

Гани Иляев (1916—1991) — Суретшілер одағының мүшесі. Қазақ ССР одағының суретшілер мүшесі. Республикалық және халықаралық одағының басқарма мүшесі.

Ол 1916 жылы туылған, Туркестандық губерниясында . әкесі — Ила, анасы Ханимкул, үлкен ағалары — Абиль және Халил, әпкесі — Махуба. Гани Иляев сол кездегі интеллегентті отбасында дүниеге келген, оның ағасы Түркістан Республикасының төрағасы Тұрар Рысқұловтың көмекшісі болып қызмет атқарған, одан кейін ол «Еңбекші Қазақстан» газетінің редакторларының бірі болып қызмет атқарған. Г.Иляевтың жақын достарының бірі — Сакен Сейфуллин, Бейімбет Майлин, Тұрар Рыскулов, Ильяс Жансүгүров, Мұхтар Ауэзов, Сұлтанбек Кожанов және т.б. 30-шы жылдары көптеген зиялы қауым өкілдері секілді, отбасылық сталиндік саяси қуғынға ұшырады.

Г. И. Иляев — Ұлы Отан соғысының мүшесі . Оның алдыңғы өмірбаяны Днепр шайқасында Киевті азат ету кезінде басталды. ССРО-ның ордендерімен медальдарымен марапатталған. Суретшінің өмірі мен қызметі жайлы «жалын» баспасында повесть жарияланған, «Қазақфильм» киностудиясында режиссер Р. Альпиевтің «Мәңгілік белгілері» атты документальді фильм түсірілген . Шымкент қаласында суретшінің өмір сүрген көшесі оның атымен аталған. .

Николай Гастелло атындағы көше .

• Николай Гастелло халқының жадында қаларлықтай өлмес ерлік жасады.16 жасында Николай жұмыс істей бастады, ал бес жыл өткен соң партия билетін алды. 1932 жылы Қызыл армияға шақырылды. Оны пилоттыққа тағайындады. Оқытуды болашақ қаһарман Луганск әуе мектебінде өткізді. Гастелло 4 моторлы ТБ-3 моделді ұшақта ұшты

• Николай өзін соғыстың 3-ші күні ақ көрсете алды. Аэродромда немістің «Юнкерс-88» самолетін капитан пулеметпен атып түсірді.
•      1941 жылы 26 маусымда Анатолий Бурденюк, Григория Скоробогатов және Алексей Калининнен құрылған ДБ-3ф экипажі жауынгерлік миссияға шықты. Әуе кемесін капитан Гастелло басқарды.Маладечно-Радошковичи көшесінде орналасқан неміс отрядын талқандау керек болды. Осы кезде ұшағына жарықшақ тиіп, ұшақ жана бастайды Гастелло және оның жолдастары жанған ұшақты неміс техникасына қарай бағыттады.

Али́я Нурмухамбе́товна Молдагу́лова (қаз. Әлия Нұрмухамбетқызы Молдағұлова, сонымен бірге Ли́я Курумгамбетова Молдагу́лова есіммен атақты(1925 жылы 25 қазан— 14 қаңтар1944 жылы) — советтікснайпер, ол Ұлы Отан соғысы кезінде 54 –ші атқыштар бригадасында 22-ші армиясы 2-ші Балтық фронтында қызмет еткен.

• Алия Молдагулова 1925 жылы 25 қазанда Актөбе облысының Булак Хобдинск ауданында дүниеге келген . Ол бала кезінен ата-анасынан айрылған. Анасы Маржан Молдагулова ашаршылық кезінде қайтыс болған. Оның әкесі Нурмухамет Саркулов отбасымен бірге тұрмаған, байдың тұқымы ретінде, үкіметпен қудаланған. Алияны анасының ағасы Аубакир Молдагуловтың тәрбиесіне берген. Сегіз жасынан бастап Алия Алматыда осы отбасында тәрбиеленген. Жас кезінен бастап тік мінезділігімен және қайсарлығымен ерекшеленген. 19 қазан 35 жылы Алия анасының ағасы Аубакир Әскери –транспорттық академиясына оқуға түсіп, бүкіл отбасымен бірге Алия Мәскеу қаласына көшкен. Бірнеше жылдан кейін академияның көшуіне байланысты Ленинград қаласына ауысқан. 1939 жылдың күзінде анасының ағасы 14-жасар Алияны №46 мектеп-интернатқа орналастырған.

Участие в Великой Отечественной войне

Ұлы Отан соғысының басталуымен 1941 жылы ағасының отбасы қауіпсіз жерге көшті, ал Алия Ленинградта қалды. 1942 жылы 1 қазанда Вятск орта мектебін бітіріп, Әлия Рыбинск авиациялық мектебіне түсті. Ол ұшуды армандаған, бірақ «Металды салқын өңдеу» мамандығына түсті. 1942 жылы 21 желтоқсанда Әлия Молдағұлова фронтқа кетуіне байланысты техникумнан босатылды. 1942жылы 20 наурызда КСРО СҚО жарлығы бойынша снайпер-инструкторларды дайындау бойынша мектеп ашылды. 1942 жылы 27 қарашада КСРО СҚО жарлығы бойынша мектеп орталық мерген-нұсқаушылар оқыту мектебіне қайта ұйымдастырылған. Осы снайперлік мектепке Алия бірінші үміткер ретінде қабылданды.

Бес неміс бейтарап аймақ бойынша оларға қарай жүріп келе жатқан бірнеше мерген қыздарды көріп, оларды торуылдайды. Алайда бірінші болып Алия атып үлгереді, тағы екі неміс солдаттарын Зина және Надя атады, ал қалған екі тірі немісті командалық штабқа алып келеді.

Әлия Молдагулова қарсылас 78 солдат және офицерлердің көзін жойды. Шабуылдардың бірінде Шрапнель кенішімен қолына жарақат алған Әлия оған қарамастан жекпе-жекке қатысты,екінші рет неміс офицерінен қайта жарақат алады, оның көзін жояды, бірақ екінші жарақаты өлімге алып келеді.

Өлмес бұрын Әлия Сапура әпкесіне хат жазып үлгереді. Новосокольническ ауданындағы Монаково ауылында жерленген.[5].

Награды и звания

1944 жылы 4-ші маусымда қайтыс болғаннан кейін КСРО Совет одағының батыры атағы беріледі.

Әлия Молдагулованың құрметіне Актобе облысындағы Хобдинск ауданында Алияның есімі ауылға берілді. Сонымен қатар Мәскеуде және Санкт-Петербургта көше, мектеп, КСРО Сот теңіз министрлігі кемесі .Мәскеу, Алматы, Астана , Ақтөбе , Шымкент қалаларында оған арнап ескерткіштер орнатылды. Оның қайтыс болған жері Новосокольник қаласында ғұрыптық кешен құрылды. Артек халықаралық балалар лагерінде ескерткішке Алияның аты ойылып жазылған. «Алия» есіміне арнап балет, бірнеше өлеңдер мен поэмалар арналған.

Кеңес газеттерінде 1944 жылы оның қайтыс болғаннан кейін оның ерлігін баяндайтын ақын Жақып М. өлеңдер жариялады. Алия Молдагуловаға арналған «Алия» (музыка: С. Байтерекова, слова: Б. Тажибаева), кеңестік музыка тарихында орыс мәтінсіз тез танымалдыққа ие болған бірнеше ғана өлеңдердің бірі болып табылады, Ән-77 телефестивалінің лауреаты атанды. Алия молдагулованың ерлігі жайында «Алия» құжаттық фильм түсірілді. (режиссёрі Мансур Сагатов) және «Снайперлер» атты көркем фильм (1986, режиссёрі Болотбек Шамшиев).

• Назарларыңызға көп көп рахмет !

Благодарю за внимание!