К?рнекіліктер: Олжас С?лейменовты? кітап к?рмесі, газет ма?алалары, интерактивтік та?та.
БАРЫСЫ:
І о?ушы
- Жер – Ана!
Адамдар?а бар не тілегін?
ІІ о?ушы
- ?ан т?гіп со?ыспандар,
?тінемін!
Ку?сі едім со?ысты?,
?лы істі? де.
Жетпейді екен еш н?рсе тыныш к?нге.
А?ылынан адамны? азап тауып,
Алма?айып т?рмайтын ?ыл ?стінде.
О, адамдар!
Мезгілден сыр к?ткендер.
Бейбіт к?нді жерде пір т?тты елдер.
Балаларды? ертегісін шектемендер.
Маралдарды? (жер – тегін) ?ркітпендер.
Т?руы ?шін б?лб?л ?н т?ны? та?дар,
Отпенен ойнамайтын ??рыпты а??ар,
Таза ауаны т?тінмен ??ртпандар-
Есерлікті? есігін ??лыптандар!
Хиросима та?дырын ?мытпандар
Кіріспе: м??алім с?зі
Интерактивтік та?тадан Семей полигоны туралы суреттер к?рсетіледі -
1 – о?ушы
?лан – байта? елімде.
?алмады жер азба?ан,
Г?л жайна?ан жерімде,
Еште?е жо? тозба?ан.
Тас т?бемнен жауады,
Сыны?тары «Протонны?»
?ара б?лт боп ауады,
Не етермін мен не етермін?
Арал анау зарла?ан,
Семейім т?р с?рланып.
Байлы? біткен ??рыды,
Шет ел алып, ?рланып.
2 – о?ушы
Б?р?ы т?сіп бойына,
Каспий жатыр зар жылап.
?айда, мейлі ?арашы,
Таби?ат т?р т?нжырап.
Жо?, болмайды, б?тша?ар,
Таби?атты тонама,
Ту?ан жерін тона?ан,
Т?бі ойлашы, о?а ма?
Сонды?тан да «Атамекен»
Ср?пас са?ан о?ай?а.
Ту?ан ел мен жері?ді,
?ор?ау керек ?алайда!
1 – ж?ргізуші: (стенд грибок)
1949жылды? 29 тамызында ертемен сына? ?ткізілетін «Ш» ала?ында?ы ?ш д?ркін ?айталан?ан жатты?удан кейін, Игорь Васильевич Курчатов жарылысты ж?ргізуге жазбаша н?с?ау береді.
Дикторды? ?ата? даусы секундтарды санап шы?ты, «ноль» деген кезде жер о?ыс жарыл?ан с?мды? к?шті со??ыны?, шатырла?ан, к??іренген ?нге жал?асты. Оны? б?рі бірнеше секунд?а созылды, содан со? б?рі тына ?алды.
??пия жария болды. Семей ма?ында?ы полигонда биіктігі 30 метрлік м?нара ?стінде жаз?ы к?нгі даланы ?й?ысынан оят?ан ?уаты 20 килотонн бірінші атом жарылысы болды.
Биіктігі 7 километрден асатын ша? – газ аралас са?ырау??ла? т?різді б?лт пайда болды. Даланы? сар?ай?ан ш?птері ?удай лап етіп жа?а бастады, ?рт ?аптады.
Эксперимент с?тті болды.
Сонымен бірге д?л сол са?аттан бастап, я?ни 1949 жылды? 29 тамызы та?ерте?гі са?ат 7.00 – ден бастап елімізде ядорлы? ?аруды жер бетінде бірінші рет ойда?ыдай сына?тан ?ткізген, Семей даласыны? ?асіреті басталды.
Полигон ?мірінен деректер:
1. 1949 – 1963 жылдар – б?л Семей полигонында ядорлы? ?аруды жерде сына?ан кезе?.
1961 жылы елімізде континентарлы? баллистикалы? ракеталар жасалды да, олар?а ?ажет ядролы? зарядтарды сына?тан ?ткізу міндетті ?ойылды. Сонды?тан 1961 – 1962 жылдары сына?тар жиірек ?ткізілді.
2. ?аза? ССР ?ылым академиясы Жо?ар?ы энергиялар институтыны? деректері бойынша, Семей полигонында атмосферада ж?не жер бетінде сынал?ан ядролы? зарядтарды? ?осынды ?уаты Хиросима бомбосыны? ?уатынан 2,5мы? есе асыпт?седі екен.
3. 1949 – 1963 жылдар кезе?інде 50 мы?нан астам адам к?дімгі ядролы? жарылыстар жа?дайында йондаушы радиацияны? к?шті ж?не созылмалы с?улесіне к?п рет тап болды.
4. Ядролы? сына?тарды? бастал?анына 1 – 2 жыл ?ткен сон – а? зардап шеккен аудандарда балалар ?лімі 4 – 5 есе к?бейіп, жа?а ту?ан 100 н?рестені? 85 – 100-і ажал ??ша?ына енді.
5. Статистика мынаны к?рсетеді: ?рбір ядролы? жерасты сына?ыны? ерте?інде ж?не содан кейінгі 3 – 4 к?н бойына д?рігерлік мекемелерге ?рт?рлі ша?ыммен келген азаматтар саны ?детке к?ндердегіден 3 – 4 есе к?п бол?ан.
6. Зерттеу мыны бір жа?дайды? бетін ашты: полигон?а тікелей та?ау жерде т?ратындар арасында, одан ед?уір шал?ай елді – мекендерде т?рушылар?а ?ара?анда ?зін - ?зі ажал?а ?ию 5 есе жиі кездеседі екен.
М??алім: Семей ядролы? полигонны? жабылуы ?шін к?рескен а?ын О.С?лейменовты? е?бегі зор болды
Олжас Омар?лы С?лейменов
Олжас Омар?лы С?лейменов 1936 жылы 18 мамырда Алматы ?аласында д?ниеге келді. Орта мектепті бітіргеннен кейін С?лейменов ?аза?ты? С.М.Киров атында?ы Мемлекеттік университетіні? геологиялы? барлау факультетіне т?сті.
1958 жылы О.О.С?лейменов М.Горький атында?ы ?дебиет институтыны? ?аза? ?ле?дерінен орыс тіліне аудармашы даярлайтын б?ліміне т?сті.
1959 жылы 13 маусымда «?дебиет газетінде» О.С?лейменовті? бір топ ?ле?дері жарияланады.
1961 жылы «Ар?ыма?тар» атты ал?аш?ы жина?ы т???ыш ?арышкер Ю.Гагаринге арнал?ан «Адам?а табын, Жер енді!» поэмасы жеке кітап болып басылып шы?ты. Осы кезден бастап Олжас туындылары газет – журналды? беттеріне жиі жариялана бастады. Академик М??аметжан ?аратаев: «Олжас С?лейменов ?лы аталары Абай мен Жамбыл д?ст?рін жал?астырып, одан ?рі дамытып келеді» деп жазды.
?Н: «Отаным ?аза?стан»
М??алім:Тіл – к?зден аман болып, ?лтты? – азаматты? тынышты? са?талатын болса ?атерлі сына?тардан ?иянат к?рген хал?ымызды? есесі ?айтарына сенеміз
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«''Полигонны? ?ні м??гі ?шсін'' та?ырыбында?ы т?рбие са?аты»
Полигонның үні мәңгі өшсін!
Мақсаты: Оқушыларды Семей полигоны, «Невада - Семей» антиядорлық қозғалысы туралы мәліметтермен таныстыру. Қоршаған табиғи орнтаны, табиғатты аялай, құрметтей білуге тәрбиелеу. Отанын, елін сүюге тәрбиелеу. Экологиялық тәрбие беру.
Көрнекіліктер: Олжас Сүлейменовтың кітап көрмесі, газет мақалалары, интерактивтік тақта.
БАРЫСЫ:
І оқушы
- Жер – Ана!
Адамдарға бар не тілегін?
ІІ оқушы
Қан төгіп соғыспандар,
Өтінемін!
Куәсі едім соғыстың,
Ұлы істің де.
Жетпейді екен еш нәрсе тыныш күнге.
Ақылынан адамның азап тауып,
Алмағайып тұрмайтын қыл үстінде.
О, адамдар!
Мезгілден сыр күткендер.
Бейбіт күнді жерде пір тұтты елдер.
Балалардың ертегісін шектемендер.
Маралдардың (жер – тегін) үркітпендер.
Тұруы үшін бұлбұл үн тұнық таңдар,
Отпенен ойнамайтын ғұрыпты аңғар,
Таза ауаны түтінмен құртпандар-
Есерліктің есігін құлыптандар!
Хиросима тағдырын ұмытпандар
Кіріспе: мұғалім сөзі
Интерактивтік тақтадан Семей полигоны туралы суреттер көрсетіледі -
1 – оқушы
Ұлан – байтақ елімде.
Қалмады жер азбаған,
Гүл жайнаған жерімде,
Ештеңе жоқ тозбаған.
Тас төбемнен жауады,
Сынықтары «Протонның»
Қара бұлт боп ауады,
Не етермін мен не етермін?
Арал анау зарлаған,
Семейім тұр сұрланып.
Байлық біткен құрыды,
Шет ел алып, ұрланып.
2 – оқушы
Бұрғы түсіп бойына,
Каспий жатыр зар жылап.
Қайда, мейлі қарашы,
Табиғат тұр тұнжырап.
Жоқ, болмайды, бәтшағар,
Табиғатты тонама,
Туған жерін тонаған,
Түбі ойлашы, оңа ма?
Сондықтан да «Атамекен»
Срқпас саған оңайға.
Туған ел мен жеріңді,
Қорғау керек қалайда!
1 – жүргізуші: (стенд грибок)
1949жылдың 29 тамызында ертемен сынақ өткізілетін «Ш» алаңындағы үш дүркін қайталанған жаттығудан кейін, Игорь Васильевич Курчатов жарылысты жүргізуге жазбаша нұсқау береді.
Диктордың қатаң даусы секундтарды санап шықты, «ноль» деген кезде жер оқыс жарылған сұмдық күшті соққының, шатырлаған, күңіренген үнге жалғасты. Оның бәрі бірнеше секундқа созылды, содан соң бәрі тына қалды.
Құпия жария болды. Семей маңындағы полигонда биіктігі 30 метрлік мұнара үстінде жазғы күнгі даланы ұйқысынан оятқан қуаты 20 килотонн бірінші атом жарылысы болды.
Биіктігі 7 километрден асатын шаң – газ аралас саңырауқұлақ тәрізді бұлт пайда болды. Даланың сарғайған шөптері қудай лап етіп жаңа бастады, өрт қаптады.
Эксперимент сәтті болды.
Сонымен бірге дәл сол сағаттан бастап, яғни 1949 жылдың 29 тамызы таңертеңгі сағат 7.00 – ден бастап елімізде ядорлық қаруды жер бетінде бірінші рет ойдағыдай сынақтан өткізген, Семей даласының қасіреті басталды.
Полигон өмірінен деректер:
1949 – 1963 жылдар – бұл Семей полигонында ядорлық қаруды жерде сынаған кезең.
1961 жылы елімізде континентарлық баллистикалық ракеталар жасалды да, оларға қажет ядролық зарядтарды сынақтан өткізу міндетті қойылды. Сондықтан 1961 – 1962 жылдары сынақтар жиірек өткізілді.
Қазақ ССР Ғылым академиясы Жоғарғы энергиялар институтының деректері бойынша, Семей полигонында атмосферада және жер бетінде сыналған ядролық зарядтардың қосынды қуаты Хиросима бомбосының қуатынан 2,5мың есе асыптүседі екен.
1949 – 1963 жылдар кезеңінде 50 мыңнан астам адам кәдімгі ядролық жарылыстар жағдайында йондаушы радиацияның күшті және созылмалы сәулесіне көп рет тап болды.
Ядролық сынақтардың басталғанына 1 – 2 жыл өткен сон – ақ зардап шеккен аудандарда балалар өлімі 4 – 5 есе көбейіп, жаңа туған 100 нәрестенің 85 – 100-і ажал құшағына енді.
Статистика мынаны көрсетеді: әрбір ядролық жерасты сынағының ертеңінде және содан кейінгі 3 – 4 күн бойына дәрігерлік мекемелерге әртүрлі шағыммен келген азаматтар саны әдетке күндердегіден 3 – 4 есе көп болған.
Зерттеу мыны бір жағдайдың бетін ашты: полигонға тікелей тақау жерде тұратындар арасында, одан едәуір шалғай елді – мекендерде тұрушыларға қарағанда өзін - өзі ажалға қию 5 есе жиі кездеседі екен.
Мұғалім: Семей ядролық полигонның жабылуы үшін күрескен ақын О.Сүлейменовтың еңбегі зор болды
Олжас Омарұлы Сүлейменов
Олжас Омарұлы Сүлейменов 1936 жылы 18 мамырда Алматы қаласында дүниеге келді. Орта мектепті бітіргеннен кейін Сүлейменов қазақтың С.М.Киров атындағы Мемлекеттік университетінің геологиялық барлау факультетіне түсті.
1958 жылы О.О.Сүлейменов М.Горький атындағы әдебиет институтының қазақ өлеңдерінен орыс тіліне аудармашы даярлайтын бөліміне түсті.
1959 жылы 13 маусымда «Әдебиет газетінде» О.Сүлейменовтің бір топ өлеңдері жарияланады.
1961 жылы «Арғымақтар» атты алғашқы жинағы тұңғыш ғарышкер Ю.Гагаринге арналған «Адамға табын, Жер енді!» поэмасы жеке кітап болып басылып шықты. Осы кезден бастап Олжас туындылары газет – журналдың беттеріне жиі жариялана бастады. Академик Мұқаметжан Қаратаев: «Олжас Сүлейменов ұлы аталары Абай мен Жамбыл дәстүрін жалғастырып, одан әрі дамытып келеді» деп жазды.
ӘН: «Отаным Қазақстан»
Мұғалім:Тіл – көзден аман болып, ұлттық – азаматтық тыныштық сақталатын болса қатерлі сынақтардан қиянат көрген халқымыздың есесі қайтарына сенеміз
