интерактивті та?та, киіз ?й, шарлар, д??гелек ?стел, бесік.
Саба? барысы:
І. ?йымдастыру кезені
Н?рлыбек: С?леметсізбе, ??рметті ата-аналар, о?ушылар, ?она?тар! Б?гінгі Наурыз мейрамына арнал?ан «Наурыз –?лысты? ?лы к?ні» атты т?рбие саба?ымызды бастау?а р??сат еті?іздер!
Балалар, міне Наурыз да келді. 22 наурыз жыл басы. Наурыз ?лкен мейрам.
К?птен к?ткен Наурыз тойы арайлы,
Н?р?а б?леп міне жатыр манайды!
Мал біткенні? бал таты?ан ?ызды,
?уат болып ?анымыз?а тарайды.
Т?рт т?лік мал хал?ымызды? с?йері,
К??ілімні? к?мбірлеген к?йі еді.
«Аман ба» деп мал жаны??
Бірін-бірі ??ша?тасып с?йеді.
?сел: ??рметті ата-аналар, ?стаздар! Б?ріміз т?рып бір-бірімізді ??ша?тап, бір-бірімізге жа?сы тілектер айтып, Наурыз мейрамымен ??тты?тайы?!
Наурыз – ?лысты? ?лы к?ні ??тты болсын!
А? мол болсын!
Жа?а жыл ба?, береке, молшылы? ?келсі?!
ІІ. ??гімелесу
Н?рлыбек: Наурыз шы?ыс к?нтізбесінде жа?а жыл басы деп саналады. 21-22 наурызда к?н мен т?н те?еледі. Наурыз деген с?зді? ?зі «нау» - жа?а, «руз» - кун деген с?здерден алынып, жа?а жыл деген ??ымды білдіреді. Адамдар Наурыз?а дайындалады. Олар ?й, ары?, аула, к?шені тазалайды. А?аш, г?л егеді. Адамдар ?йлерінде дастархан жайады. ?н шыр?ап, би билеп, ойын ?йымдастырады.
?сел: ??рметті ?она?тар, о?ушылар! Наурыз ??тты болсын! (бір ата-ана шашу шашады, музыка ?осу)
- Ал, енді сендерді? ?л-?ыздары?ызды? наурыз мейрам?а дайында?ан та?па?тарын ?сынады.
ІІІ. Та?па?тар
1-ші бала: Бата беріп атамыз,
Бата беріп апамыз,
Т?тті болып жасал?ан,
Наурыз д?мін татамыз.
2-ші бала: К?ктем келді б?гін,
К?нім т?кті н?рын
Сайрап барлы? ??стар,
?н салу?а ??штар.
?н.Хор наурыз –жыл басы
Н?рлыбек: К?ктемні? ал?аш?ы к?ндерінен бастап жер бетіне ?ылтиып, бой к?теріп г?лдер ?седі. Б?лар к?ктемні? ал?аш?ы г?лдері деп аталады.
?ызы?ып ыл?и барамын,
?ыр?а шы?ты ойнап.
4-ші бала: С?нді к?ктем н?рымен,
Наурыз тойы жырымен,
К??іл г?лдей жайнасы?.
5-ші бала: Кіргізіп к?ркін даланы?,
Б?йшешек ?ырда ?аптады.
?ызы?ып ыл?и барамын,
?зуге біра? батпадым.
6-шы бала: К?н мен т?н те?еледі,
Жер шуа??а б?ленеді,
Соны тойлар ел енді.
7 бала: Наурыз тойы - салтымыз,
«К?герсін» - деп хал?ымыз,
К?шеге тал егеміз.
Би.?амажай
?сел:К?ктем - жыл мезгіліні? ?демі бір кезені. Наурыз айында к?н ?зарып, т?н ?ыс?арады. К?н к?зіні? шуа?ы молаяды. ?ар еріп, жырашы?тардан су а?а бастайды. К?ктем – ?те к??ілді мезгіл.
Халы? айтса-аны? айтады
Наурыз-?лысты? ?лы к?ні
8 бала: Сансыз к?кек с???ылдап,
К?ктем келді еркелеп.
9 бала: Н?зік ?нмен сы??ылдап,
Б?йра б?ла? еркелеп,
К?кте б?лттар к?ркіреп,
Жерге т?кті ?рмегін.
10 бала: ?ар су болып ж??елді,
?алды дала жала?аш,
К?н н?рына ке?елді.
11 бала: Келіп к?ктем ??стары,
Бау-ба?шада ?н салды.
Оларды жас достары,
?я жасап ?арсы алды.
12 бала: С?ті к?п те, к?мірі аз,
Болады ?ой Наурыз!
13 бала: Дастарханда д?німіз,
Жайдарымыз б?ріміз.
Жарасу бар, жаулы? жо?,
?андай жа?сы Наурыз!
14 бала: К?кке бояп ??ірді,
К?ктем келді к??ілді.
Бау-ба?шада, орманда,
??стар ?ні т?гілді.
15 бала: ?арды ерітіп жыл?асы,
Наурыз келді – жыл басы.
Шуа? т?кті жары? к?ні,
Мейрамында халы?ты?.
16 бала: Балалар-ау, балалар!
Ша?ырады далалар.
К?ктем келді г?л алып,
??стар келді жыр алып.
Би.Той бастар
ІV. Ж?мба?
Н?рлыбек: Ал енді балалар! Ж?мба?тарды? шешуін табы?дар:
?сел: ?аза? хал?ы ?она? к?туді де, ?она? болып ?ыдыруды да ?ызы? к?рген. Сонды?тан ?аза? хал?ыны? тойлары да к?п бол?ан. Соны? біреуі бесікке салу. Бесікке салу тойына жинал?андар ?ле? айтып, ?зіл –?алжын, ?лтты? ойындарын ойнап к??іл к?терген.
Н?рлыбек: Наурыз мейрамында халы? ?уанып ?лтты? ойын т?рлерін ойнап к??іл к?терген. Сонын ішінде «К?кпар», «?ыз ?уу», ар?ан тарту т.б ойындар.
?сел: Ал, балалар, ендеше «ар?ан тартыс» ойынын ойнап, к?шімізді сынап к?релік! Екі команда?а б?лініп ар?анды тартасы?дар.Кімні? командасы осы ар?анды бірінші болып ?зіне ?арай тартады, сол команда же?імпаз болып есептеледі. 1,2,3! Бастаймыз! (балалар ар?ан тартысады)
Рахмет! Отырамыз!
VII. ?орытындылау
К?й.Орындайды ?теген ?уаныш
Н?рлыбек: ?аза? хал?ыны? ежелгі салт-д?ст?ріні? бірі – бата-тілек білдіру. «С?з ар?ылы жаратушы?а жалынып, жалбарынып ы?пал етуге болады деп т?сінген ата-бабаларымыз. «Жа?бырменен жер к?гереді, батамен ер к?гереді», «Баталы ??л арымас» - деген ой-пікірді уа?ыздап, кейінгі ?рпа?ына ы?ылас білдіріп, а? ниетпен бата беріп, тілек тілеуді д?ст?рге айналдыр?ан. Бата туралы Батима апайды? ??гімесін ты?дайы?.
талғада жүйелі сөйлеуге, мерекелік көңілін көтеру, елге деген
сүйіспеншілікпен бірге, салт-дәстүрді құрметтеуге тәрбиелеу.
Көрнекіліктер:Наурыз мерекесіне арналған суреттер,
интерактивті тақта, киіз үй, шарлар, дөңгелек үстел, бесік.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезені
Нұрлыбек: Сәлеметсізбе, құрметті ата-аналар, оқушылар, қонақтар! Бүгінгі Наурыз мейрамына арналған «Наурыз –Ұлыстың ұлы күні» атты тәрбие сабағымызды бастауға рұқсат етіңіздер!
Балалар, міне Наурыз да келді. 22 наурыз жыл басы. Наурыз үлкен мейрам.
Көптен күткен Наурыз тойы арайлы,
Нұрға бөлеп міне жатыр манайды!
Мал біткеннің бал татыған ұызды,
Қуат болып қанымызға тарайды.
Төрт түлік мал халқымыздың сүйері,
Көңілімнің күмбірлеген күйі еді.
«Аман ба» деп мал жаның?
Бірін-бірі құшақтасып сүйеді.
Әсел: Құрметті ата-аналар, ұстаздар! Бәріміз тұрып бір-бірімізді құшақтап, бір-бірімізге жақсы тілектер айтып, Наурыз мейрамымен құттықтайық!
Наурыз – Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!
Ақ мол болсын!
Жаңа жыл бақ, береке, молшылық әкелсің!
ІІ. Әңгімелесу
Нұрлыбек: Наурыз шығыс күнтізбесінде жаңа жыл басы деп саналады. 21-22 наурызда күн мен түн теңеледі. Наурыз деген сөздің өзі «нау» - жаңа, «руз» - кун деген сөздерден алынып, жаңа жыл деген ұғымды білдіреді. Адамдар Наурызға дайындалады. Олар үй, арық, аула, көшені тазалайды. Ағаш, гүл егеді. Адамдар үйлерінде дастархан жайады. Ән шырқап, би билеп, ойын ұйымдастырады.
Әсел: Құрметті қонақтар, оқушылар! Наурыз құтты болсын! (бір ата-ана шашу шашады, музыка қосу)
- Наурыз - бақыттың бастамасы, ұлылықтың ұйытқысы, жақсының жаршысы, ынтымақтың белгісі, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған халық қастерлейтін күн.
- Ал, енді сендердің ұл-қыздарыңыздың наурыз мейрамға дайындаған тақпақтарын ұсынады.
ІІІ. Тақпақтар
1-ші бала: Бата беріп атамыз,
Бата беріп апамыз,
Тәтті болып жасалған,
Наурыз дәмін татамыз.
2-ші бала: Көктем келді бүгін,
Күнім төкті нұрын
Сайрап барлық құстар,
Ән салуға құштар.
Ән.Хор наурыз –жыл басы
Нұрлыбек: Көктемнің алғашқы күндерінен бастап жер бетіне қылтиып, бой көтеріп гүлдер өседі. Бұлар көктемнің алғашқы гүлдері деп аталады.
Қызығып ылғи барамын,
Қырға шықты ойнап.
4-ші бала: Сәнді көктем нұрымен,
Наурыз тойы жырымен,
Көңіл гүлдей жайнасың.
5-ші бала: Кіргізіп көркін даланың,
Бәйшешек қырда қаптады.
Қызығып ылғи барамын,
Үзуге бірақ батпадым.
6-шы бала: Күн мен түн теңеледі,
Жер шуаққа бөленеді,
Соны тойлар ел енді.
7 бала: Наурыз тойы - салтымыз,
«Көгерсін» - деп халқымыз,
Көшеге тал егеміз.
Би.Қамажай
Әсел:Көктем - жыл мезгілінің әдемі бір кезені. Наурыз айында күн ұзарып, түн қысқарады. Күн көзінің шуағы молаяды. Қар еріп, жырашықтардан су аға бастайды. Көктем – өте көңілді мезгіл.
Халық айтса-анық айтады
Наурыз-Ұлыстың ұлы күні
8 бала: Сансыз көкек сұңқылдап,
Көктем келді еркелеп.
9 бала: Нәзік үнмен сыңқылдап,
Бұйра бұлақ еркелеп,
Көкте бұлттар күркіреп,
Жерге төкті өрмегін.
10 бала: Қар су болып жөңелді,
Қалды дала жалаңаш,
Күн нұрына кеңелді.
11 бала: Келіп көктем құстары,
Бау-бақшада ән салды.
Оларды жас достары,
Ұя жасап қарсы алды.
12 бала: Сүті көп те, көмірі аз,
Болады ғой Наурыз!
13 бала: Дастарханда дәніміз,
Жайдарымыз бәріміз.
Жарасу бар, жаулық жоқ,
Қандай жақсы Наурыз!
14 бала: Көкке бояп өңірді,
Көктем келді көңілді.
Бау-бақшада, орманда,
Құстар әні төгілді.
15 бала: Қарды ерітіп жылғасы,
Наурыз келді – жыл басы.
Шуақ төкті жарық күні,
Мейрамында халықтың.
16 бала: Балалар-ау, балалар!
Шақырады далалар.
Көктем келді гүл алып,
Құстар келді жыр алып.
Би.Той бастар
ІV. Жұмбақ
Нұрлыбек: Ал енді балалар! Жұмбақтардың шешуін табыңдар:
Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды,
Қонақтарды көңілдене сыйлайды.
(дастархан)
Бұл не? Дұрыс айтасыңдар, балалар! Бұл дастархан. Ал дастарханға қандай қазақтың ұлттық тағамдары қойылады?
Қазақтың ұлттық тағамдары,
Жасымнан жақын маған бәрі.
Теңермес ем оларға мен,
Ешбір асты ғаламдағы.
Әсел: Қазақ халқы қонақ күтуді де, қонақ болып қыдыруды да қызық көрген. Сондықтан қазақ халқының тойлары да көп болған. Соның біреуі бесікке салу. Бесікке салу тойына жиналғандар өлең айтып, әзіл –қалжын, ұлттық ойындарын ойнап көңіл көтерген.
Нұрлыбек: Наурыз мейрамында халық қуанып ұлттық ойын түрлерін ойнап көңіл көтерген. Сонын ішінде «Көкпар», «Қыз қуу», арқан тарту т.б ойындар.
Әсел: Ал, балалар, ендеше «арқан тартыс» ойынын ойнап, күшімізді сынап көрелік! Екі командаға бөлініп арқанды тартасыңдар.Кімнің командасы осы арқанды бірінші болып өзіне қарай тартады, сол команда жеңімпаз болып есептеледі. 1,2,3! Бастаймыз! (балалар арқан тартысады)
Рахмет! Отырамыз!
VII. Қорытындылау
Күй.Орындайды Өтеген Қуаныш
Нұрлыбек: Қазақ халқының ежелгі салт-дәстүрінің бірі – бата-тілек білдіру. «Сөз арқылы жаратушыға жалынып, жалбарынып ықпал етуге болады деп түсінген ата-бабаларымыз. «Жаңбырменен жер көгереді, батамен ер көгереді», «Баталы құл арымас» - деген ой-пікірді уағыздап, кейінгі ұрпағына ықылас білдіріп, ақ ниетпен бата беріп, тілек тілеуді дәстүрге айналдырған. Бата туралы Батима апайдың әңгімесін тыңдайық.
Осымен, құрметті қонақтар! Бүгінгі Наурыз мейрамына арналған тәрбие сағатымыз аяқталды. Назарларыңызға көп рахмет! Сау болыныздар!
