Ашы? т?рбие са?атыны? та?ырыбы
«Г?лденерсі? ?лі де т?рленерсі?, ?аза? тілі м??гісі?, осыны б?рі білсін!»
Ашы? т?рбие са?атыны? ма?саты: 2011жылды? 22 ?ырк?йек Тіл мерекесіне арналды. Биыл Тіл мерекесіне 22 жыл толып отыр. ?аза? хал?ы шешендік ?нерді жо?ары «?нер алды-?ызыл тіл» деп ???ан ата-бабамыз «от тілді, ора? тілді» нелер ділм?р шешендерді? ?сиет с?здерін, табан аузында таппа?тап айт?ан а?ыл-на?ыл?а толы а?ындарды? тол?ау, термелерін ?лденеше ?асырлар бойы жадында са?тап,оны м??гілікке пайда?а жарату.
Т?рбиелік м?ні: О?ушыларды? ана тіліне деген с?йіспеншілігін арттыру. ?р халы?ты? ана тілі-білімні? кілті. бізді? жастарымыз ана тіліне жетік, білімді, м?дениетті болу?а баулу.
Диктор : Кеш жары?, ??рметті теледидар к?рермендері ! ?деттегідей с?рсенбі к?ні ?орытынды жа?алы?тармен таныс болы?ыздар. Студияда ?ріптесім: Зейнур Бауыржан?лы
?асымда?ы ?ріптесім: ?лия Тал?ат?ызы
Диктор: Аптаны? басты жа?алы?тары:
Т?убаны? басы Т?уелсіздік болып, ?лтты? тілді?, д?ст?рді?, салт-сананы? мыз?ымас тірегі бол?ан т?уелсіздігімізді? 21 жылды?ы ?арса?ында, жылма-жыл б?кіл ?аза?станды?тар тойлап келе жат?ан т?л мерекеміз «Тіл мерекесі» б?гінгі жа?алы?ымызды? басты та?ырыбы болма?.
Тіл ?асиетті, ??діретті, де киелі. Б?л ?асиеттер бой?а ананы? а? с?тімен дариды. Тіл ?шпейді, ?андай ?иынды?та да ?з ?рпа?ыны? ?анына, жанына ?з ?ры?ын т?гіп, ?мірше? к?й кеше береді.
Т?уелсіздік тілектеріні? бірі-тіл. Тіл-хал?ымызды? ?азынасы, сан ?асырлы? ж?ріп ?ткен жолымызды? шежіресі. Егемендігіміз баянды болсын деп, ?лтты? рухымыз?а ?ріс тілеп, ту?ан тілімізді к?зді? ?арашы?ындай са?тауымыз керек деп ж?рген ?аза?стан Республикасы мемлекеттік тіліні? атасы, а?ын М?хтар Шахановты? ?аза? тіліні? ?олдау акциясынан т?сірілген тілші З?лфат Салауат?ызыны? репортажына ??ла? т?рі?іздер.
( Экраннан М.Шахановты? с?йлеген с?зі жіберіледі.)
Диктор: «Хал?ын с?йген-салтын да с?йер» дегендей, м?ндай мереке –бір халы?ты? ?лтты? байлы?ы. Сол себепті оны халы?ты? ?з ?рпа?ы ?астерлей білсе, бас?алары да мойындары ха?. Ж?рт алдында с?йлеу, шешендік,тап?ырлы? ?нер осындай жанды, ?негелі істер ар?ылы бой?а сі?бек. Міне, осындай жа?дайларды бізді? ?азіргі ?рпа?ымыз, із басушы о?ушыларымыз біліп, ескеріп, ана тілімізді арда?тап ж?рген Оралды? апамыз Сайраш ?біш?ызын с?зге тарт?ан тілші ?лия Абай?ызыны? репортажын ты?дайы?.
( Экраннан ?лия апамызды? ой-пікірі ты?далады.)
Диктор: Ора? ауызды, от тілді жыраулар поэзиясыны? атасы Асан?ай?ы С?бит?лы:
Таза мінсіз асыл с?з ой т?бінде жатады,
Су т?бінде жат?ан тас жел тол?ытса шы?ады.
Ой т?бінде жат?ан с?з шер тол?ытса шы?ады-
десе, Абай атамызды? «Тіл ?нері –дертпен те?» екендігіне жастарды елін,жерін,тілін с?юде ?з ?лесін ?осып ж?рген, а?ын, ?нші, жырау шебері, сазгер, ?о?ам ?айраткері Бекболат Тілеуханов Абайды? «Сегіз ая?» ?ле?інен болаша?та егеменді ел болып,халы? болып ?алуымыз, мына ?сіп келе жат?ан сіз бен бізге байланысты дейді.
( Экраннан Б.Тілеуханов «Сегіз ая?» ?нін айтады.)
Диктор: Ана тілін білмеуі?, ананы? арын т?ккендей,
Тілді б?зып с?йлеуі?, ?зі?ді ?зі? с?ккендей.
Тілде а?ылы? бой алса, тым алыс?а бармассы?,
Ана тілі? жойылса, халы? болып ?алмассы?,
Б?л орайда Атырау ?аласы, №3 орта мектебі ?жымыны? да Тіл мерекесі ?арса?ында жасап жат?ан игі істерін ма?танышпен атауымыз?а болады. Атырау ?аласы, №3 орта мектебінен т?сірілген бейнематериал?а зейін ?оялы?.
?ріптесіміз: Сауле Са?ын?али?ызы с?з кезегі ?зі?ізде.
Тілші: Рахмет. ??рметті Атыраулы?тар, №3 орта мектеп ?жымы ж?не о?ушылар! Б?гінгі «Т?уелсіздік тірегі – Тіл» мерекелері?із ??тты болсын. Хал?ымызды? бастан ?ткерген тарихыны? ?р беті бізге ?ымбат. Со?ан орай егеменді ?аза? еліні? жылнамасында ?шпестей орын ал?ан тіл м?селесі т??ірегінде жасалып жат?ан ж?мыстар туралы осы мектепті? директоры С?рсен?алиева Жанар ?мбет?ызын с?зге тартса?.
Тілші: ??гіме?ізге рахмет, мектебі?іздегі ?стаздары?ыз ж?не ш?кірттері?із алды??ы ?атарлы орындардан к?ріне берсін. Табыс тілейміз.
Тілші: Осы мектепті? 10 «а» сынып о?ушыларыны? Тіл мерекесіне арна?ан ?здеріні? шы?ар?ан ?ле?і « Г?лдене бер, ана тілі» ?ніні? ал?аш?ы т?сау кесеріне ку? болайы?.
Тіліші: ?ндері?із тамаша екен. Шы?армашылы? ж?мыстары?ыз?а с?ттілік тілейміз.
Диктор: Ата-анамыз ?лдилеп, Уат?ан бізді баба тіл,
Осы тілді жек к?рген д?ниеде ?алар ??р.
Ба?аласа? шынымен, баба тілі асыл д?р.
Шешендік на?ылдар мен тол?аулар-ділмар ата–бабамызды? алтыннан со??ан с?з сарайы, тіл маржаны, а?ыл ойды? дариясы, ?асиетті ата-бабамызды? келер ?рпа??а айтып кеткен кір шалмас ?сиеті мол м?ра.
Атырау ?аласыны? т?р?ыны Д?рібаев Ахмет ?арияны? отбасылары «Тіл мерекесін» ?алай ?абылдайтынды?ын т?сіріп ?айт?ан ?ріптесіміз Айзада ?уаныш?ызыны? бейне т?сірілімінен.
Тілші: Ахмет ата! ?сел ?же! С?лематсыздар ма? Б?гінгі мереке –?зімізді? ту?ан ана тілімізді?- мемлекеттік тіл м?ртебесіне жеткен мереке к?ні ?ой,??тты болсын!
« Тілім барда,?аза?ым бар, хал?ым бар,
Д?ст?рім бар, ата жолы,салтым бар» дегендей, тіл мерекесіне ?андай тілек айтасыздар.
Ахмет ?ария: ?ызым жылына бір келетін «Ана тілі» мерекесі ??тты болсын деймін. ?аза? тілі-дара тіл, дана тіл, баба тіл деуге болады. Тіл болмаса, ?лт бола ма? ?лтты? болаша?ы тілінде. Елбасымызды? жасап жат?ан саясаты, соны? ішінде Тілге деген жасалынып жат?ан ж?мыстары к??ілге ?онымды. Б?кіл халы? Президентімізге риза, аман-сау,тіл к?зден аман ж?рсін дейміз. ?зім 50 жылдай м?най саласында е?бек еттім, е?бегімні? ар?асында зейнеткерлікке шы?тым.Мына б?йбішемде денсаулы? саласында ?ызмет етті, ол да зейнеткер.
?сел ?же: Айналайын,4 ?л, 4 ?ыз т?рбиеледік, барлы? балаларым №3 орта мектебінен о?ып шы?ты. Бір-бір маман иесі. Осындай биікке жетулері ?стаздарыны? ар?асы. Осыны пайдаланып, мектеп м??алімдеріне к?п-к?п ал?ысымызды айтамыз. Балаларымыз ?аза?ша о?ыды,жастар?а айтар тілегім: балалары?ызды ?аза?ша о?ыты?ыздар деймін.
Мынау ?лкен немерем биыл 11-сыныпта, аты -Айзада, ?олымызда?ы баламыздан кіші немерем-Диас.
Тілші: (немерелерін с?зге тартады.) ?аза? тілі мерекесі туралы не айтасыздар, ?аза? тілі п?ні туралы ж?не ?андай жа?сы тілектері?із бар?
Немере : Атым- Диас. №3 орта мектебінде 6-сыныпта о?имын. Саба?ымды 4-5 ке о?ып жатырмын. ?зім ?ле? шы?арумен айналысамын. Осы мерекеге мына ?ле?ім бар.
Немере: атым –Айзада. Биыл 11-сыныпта о?ып жатырмын. ?аза? тілінен 5-сыныптан бері Айжамал апайымыз береді.
?аза? тілінен талдау ?дістерін т?рлі т?сілмен,?сіресе математикалы? ж?не сатылай кешенді талдау т?сілін шебер ?йрендім. Мысалы: «Егемендік» деген с?зге фонологиялы? талдау ж?мысын
- Б?л с?з айтылу, жасалу, жазылу жолдарына ?арай-жі?ішке буынды с?з.Себебі с?зді? ??рамында?ы дауысты дыбыстар жі?ішке дауыстылар.
- Б?л с?з: е-ге-мен-дік болып 4 буын?а б?лінеді. Себебі с?зді? ??рамында 4 дауысты дыбыс бар. Б?л с?з ашы? буын. Себебі дауыстыдан басталып, дауыссыз?а ая?талып т?р.
- Б?л с?з 4 буыннан т?р?анмен 2 жа?дайда тасымалданады.
- Себебі жал?ыз дауысты дыбысты жолды?
- екінші жа?ына ?алдырып кетуге болмайды.
- С?зде т?бір мен ?осымшаны? арасында буын ?ндестігі бар. Себебі т?бірді? со??ы буыны мен жі?ішке бол?анды?тан о?ан жал?анатын ?осымшаны? да жі?ішке (дік) н?с?асы келіп т?р. Сонды?тан біз оны? жуан (ды?) н?с?асын алмаймыз.
- С?зде бір лексикалы?, бір грамматикалы? ма?ына бар.
- Синонимдік ?атары: Азатты?, Бостанды?,Т?уелсіздік
Алдымызда ?.Б.Т. дайынды?ы т?р. М?ны? бір ерекшелігі: ережені білмей т?рып, талдау о?ай?а т?спейді.
Тілші: Ахмет ата,?же! Немерелері?ізді? білімі ?те жа?сы екен. Сіздерге тамыры тере?ге кеткен м?уелі б?йтеректей, ?рпа?тары?ызды? ?ызы?ын к?ре бері?іздер. Тілім,дінім дейтін сауатты ?рпа?тары?ыз к?п болсын,сау болы?ыздар.
?ария: ?ызым,батаменен ер к?герер деген,бата етейін.
Ж?рген жері?ізден мол ?уаныш кернесін
?л- ?ызымыз ержетіп, білімге ??лаш сермесін
Т?уелсіздік т??ырлы болып,абыройы ?рлесін
Тіліміз, дініміз м??гілік ?лмесін. АУМИН
Диктор: Г?лденерсі? ?лі де т?рленерсі?
Сен м??гісі?, осыны б?рі білсін- дей келіп,
??рметті теледидар к?рермендері !
Иманж?зді адамдай к?ндей к?ліп,
Жары? д?ниедей жадырап с?йлейтін тіліміз м??гілік болсын!
Келесі эфирде кездескенше. Бай ?уатты болы?ыздар?
Ескендір Хасан?алиевті? «Атамекен» ?ні орындалады, б?рі ?осылып айтады.
