Айару: Құрметті кеш қонақтары, мектеп мұғалімдері, оқушылар! Ауғаныстан жерінен Кеңес әскерінің
шығарылуына 35 жыл толуына арналған ауған соғысының ардагерлерімен кездесу кешіне қош келдіңіздер!
002
Гүлмаржан: Добрый день. Наша сегодняшняя встреча – дань памяти всем, кто причастен к героической и
трагической афганской войне, которая длилась в два раза больше, чем Великая Отечественная война.
( паузаааааааа)
Ислам: Елбасымыз қамқор болып Отанына еліне,
Ана тілім қайта оралды менің туған жеріме
Салт-дәстүрде сараланып, 003
Әнұран да жаңғырып,
Қазағымның жүрегінде жасай берер мәңгілік! дей келе
(ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘНҰРАНЫ ШЫРҚАЛСЫН) - 004 гимн
Н урсултан : С первых дней войны из-за высоких гор Гиндукуша не поступало почти никаких сведений,
лишь воздушные «чёрные тюльпаны», доставлявшие гробы, напоминали, что там идёт настоящая война
и нашим ребятам служба выпала не из лёгких... Военные действия в Афганистане продлились
сто тринадцать месяцев, 3285 дней.
Мало, до боли мало, если задуматься над историей и судьбой человечества. Тогда, до декабря 1979 года,
всё было так же, как всегда. Мальчишки учились, работали, бегали на дискотеки, влюблялись. 005
И вдруг… Эта страшная, чудовищная, чужая война... Афганская война.
Сегодня с нами ветераны афганской войны.
- Знакомство с ветеранами и гостями:
Ветераны афганской войны - ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Айару: 1979 жылы Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті Ауғанстанға кіріп, 10 жылға жуық соғыс жүргізді.
Оған 22 мың Қазақстандық қатысты. Олардың ішінен 898 – і қаза тапты. 21 адам хабарсыз кетті.
1000 адамнан астам мүгедек болып, мыңдаған адам қаза тапты.
Нурсултан: 25 декабря 1979 года в 15.00 по московскому времени государственную границу СССР 006
пересекли воздушно-десантная дивизия, военно-транспортные самолёты, инженерные части, в повышенной
готовности стали мотострелковые дивизии Краснознамённого военного округа.
Начался ввод ограниченного контингента советских войск на территорию Афганистана,
через Кушку – на Герат и Кандагар, а дальше на Кабул.
Гүлмаржан: Девять лет, один месяц и деватнадцать дней… Ровно столько, по официальным данным,
длилась афганская война — с декабря 1979 года по февраль 1989 года. А между этими датами —
кровопролитные бои, смерть, кровь, слезы и ужас.
Таким образом, введенные в Афганистан советские войска оказались вовлеченными во 007
внутренний военный конфликт на стороне правительства.
Ислам: Бұл соғыста біздің де жерлестеріміз қатысты. Шалқар қаласынан 51 адам қатысты.
Соның ішінен 3 адам ерлікпен қайтыс болды. Солардың бірі Тургумбаев Имамадин Балмуханбетович
Г үлмаржан: – Афганистан - Что же эта за страна?
Афганистан – государство в юго-западной части Азии.
Столица – Кабул
Площадь – 652,8 тыс.кв.км
Население – по итогам переписи 2015 года – составляет более 32 миллионов человек
Афганистан — многонациональное государство. Его население состоит из различных этнических групп,
принадлежащих к различным языковым семьям — иранской, тюркской и других.
Согласно Конституции Афганистана, в состав населения входят, по крайней мере 14 этнических групп.
Господствующая религия – ислам
Официальный язык – пушту и дари 008
Более 20 народностей
Долгое время являлась колонией Англии
Много гор. Удивительная природа. «Там реки сказочно голубые, вода может быть такого небесного цвета….
Красные маки растут, как у нас ромашки, костры маков у подножия гор…. У афганского народа свои поверья.
Чай – непременный атрибут гостеприимства, которое высоко развито. Гость неприкосновенен. Это восток….
Война – явление страшное, жестокое. Но пока существуют на Земле злоба, ненависть,
будут существовать и войны, которые наносят раны людям, уносят жизни сыновей.
Война в Афганистане продолжалась девять лет.
И слам:
Ұмыт болған, ұмыт болған жоқ ешкім
Ешбір адам ұмытпайтын мәңгі есім
Ұрпақ үшін тозбай тұғын бітпейтін
Ардагерлер – естелігі соғыстың 009
Нурсултан: Каждый из полумиллиона наших солдат, прошедших через эту войну,
стал частью Афганистана. А Афганистан стал частью каждого воевавшего там.
Почтим минутой молчания павших на войне
0 10 включить метроном
Ислам:Жастық шақта жалын жұтып, қан кешкен, Жарқын дүние жанарынан сан көшкен. Ардагерлер - естелігі ерліктің, Ұрпақтары - бұтақтары, 011 Ұмытылмас мәңгі естен.............дей келе
Айару: Алғашқы құттықтау сөз мектеп директоры Әбдіғапарова Әлия Пәуединқызына беріледі.
М онтаж
Жаннур: Там за рекой, есть горный перевал За перевалом — серпантин дороги, Дорогой той, наш полк входил в Афган Когда был ночью поднят по тревоге. И мы тогда, зеленые совсем Ещё безусые в погонах мальчуганы, Не понимали для чего-зачем Заходим мы на территорию Афгана.
Даулет: Сквозь звуки лязганья метала о бетон По всей колонне донеслась команда, Что наш «Гвардейский» наш «Берлинский» полк Через Герат идет сейчас к Шиндланду. Попав в Афган, одно мы знали точно Афганистан — восточная страна, И что не зря зовут «горячей точкой» Страну на карте, где идет война. 012
Медина: Война всерьез, война здесь не на шутку А значит кровь, а значит смерть людей, Представить страшно даже на минутку Картину тех, давно минувших дней. И там, в Афгане в те лихие годы Между собой мы были все равны, Не важно было, кто откуда родом Мы из Советской были все страны.
Зарина: Раскрыв альбома блеклые страницы Мне вспоминается «Афганская война» У дружбы ведь армейской нет границы И пусть не та, у нас теперь страна. Одно лишь жалко, вспомнив эту тему Встречаться очень редко можно нам, Общаемся мы лишь по «интернету» По электронным только адресам…
Айару: Баяндама «Ауғанстан – біздің жадымыз» (баяндамашы Аққасен Арсен) 013
Биыл Кеңес әскерлерінің Ауғанстан жерінен шығарылғанына 35 жыл толды. Мағжан Жұмабаев айтқан «арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты» сарбаздар соғыстың қатеріне бел буып, ел үшін күресіп, жанқиярлық ерліктің ерен үлгісін көрсете білді. Қара жердің бетін қызыл қанға бояп, қанша жанға қасірет қамытын кигізген отты жылдың қай жағынан алсақ та, жақтап алар тұсы жоқ. Сол соғыстың бірі – ауған соғысы.
Тарих қойнауына кеткен сұрапыл соғыс бүкіл қазақ еліне салқынын тигізгені белгілі.Тарих жылнамасында өзінің қаралы, нәубет жылдарымен орын алған зұлматтың бірі – Ауған соғысы. Бұл соғыс біздің ел үшін ғана емес, әлемді жайлаған қақтығысқа толы қырғынға ұласты. Бұл қанды қырғын 1979 жылы басталап, он жылға созылған соғыста қайтпас қайсарлық, беріспес батылдықтың ерен үлгісін көрсеткен жауынгерлеріміз, мұздай қаруланған лаңкестермен кескілескен соғыс жүргізді. Талай сарбаз ерлік жолында мерт болды. Иә, бұл соғыс біреудің өмірін жалмаса, енді бірінің жалғызын алды. Аузынан ана сүті кетпеген боздақтардың көбі дерлік сол қырғыннан отанымызға мүгедек болып оралды. Әскери борышын өтеуге аттанған жүздеген бозбала туған жеріне оралмады.
«Интернационалдық борышын өтеу керек» деген үкіметтің өкінішті ұранының арқасында енді ғана 18-ге толған бозбалалар ауған жерінің топырағын басып, дәмін татты. 1979 жылы осы ана сүті ауыздарынан кетіп үлгермеген балаң сарбаздар атақ-даңқ үшін емес, тыныштықты қорғаймыз, соғыс өртін өшіреміз деп қанды қырғынның ортасынан бір-ақ шыққан еді. Ауғанстандағы 10 жылға созылған сол соғыстың жарасы жазылды ма? Қазақ халқы осы бір нәубет жылдардың тарихи бағасын толық бере алды ма?
Ауғанстан соғысы (1979-1989 жылдар) Кеңес үкіметінің Қарулы күштері үшін, соның ішінде қазақстандық жауынгерлер үшін КОКП ОК Саяси бюросының Ю.Андропов, Д.Устинов, А.Громыко, Л.Брежнев сияқты санаулы ғана мүшелерінің, аяқ астынан құпия түрде қабылдаған шұғыл шешімінен басталды. Сол кезде Ауғанстанда билікке таласқан ресми үкімет пен оппозиция (можахедтер) арасында қарулы қақтығыстар басталған болатын. Күрестің басты мақсаты Ауғанстан жерінде толықтай саяси бақылау жүргізу болды. КСРО Саяси бюросы КСРО-ның ықпалын кеңейту мақсатында Ауғанстанға қол ұшын беріп, сыртқы агрессиядан қорғау керек деген шешімге келеді. Сөйтіп Ауған елін басқарып отырған шах Хафизулла Аминді алып тастап, орнына Бабрак Кармальді отырғызу туралы идеясын күш көрсету арқылы жүзеге асырды. Осылайша, Кеңес Одағының әскерлері ұзақ жылдарға жалғасқан қарулы қақтығыстардың қақ ортасынан бір-ақ шықты. Ауғанстанға әскер енгізу туралы шешім 1979 жылдың 12 желтоқсанында, КОКП ОК Саяси бюросының отырысында түбегейлі қабылданып, аса құпия қаулымен бекітілген екен. Бұдан бес ай бұрын 105-әуе десанты дивизиясының 111-парашютті десант полкі Баграм қаласына барып жайғасқан. Бұл Кеңес Армиясының Ауғанстанға кірген алғашқы бөлімі еді. 12 желтоқсан күні Қазақстан мен Орта Азия республикаларында жасақталған «мұсылман батальоны», артынша екі күннен кейін Баграмға тағы бір батальон кірген. Осы үш батальонның көмегімен Мемлекеттік қауіпсіздік комитетінің (КГБ) жекелеген кішігірім отрядтары «Шторм» операциясына кірісетін болып жоспарланған. Осылайша, 27 желтоқсан күні Аминнің сарайына шабуыл жасалды. Бірнеше қала можахедтерден тазартылған. 1986 жылдың ақпанында болған КОКП XXVII съезінде М.Горбачев әскерді кезеңге бөліп, ауған жерінен шығару жоспарын жасау керектігін мәлімдеген. 13 қарашадағы Саяси бюроның отырысында Михаил Горбачев: «Біздің Ауғанстанда соғысып жатқанымызға алты жыл болды. Егер бұл іске басқаша келмесек, әлі 20-30 жыл соғысатын боламыз» деп мәселені көлденеңінен қойған. Оның сөзін Бас штабтың бастығы, маршал Ахромеев те қолдап: «Біз Кабулды, провинциалдық орталықтарды бақылауға алдық, бірақ басып алған жерлерімізге билік орната алмадық. Біз ауған халқы үшін күресте жеңіліс таптық» деп ағынан жарылған. Сөйтіп, осы отырыста Ауғанстандағы барлық әскерді екі жылдың ішінде алып шығу туралы келісілген. Ауған соғысы аяқталған жылы «Правда» газетіне соғыстағы адам шығынының жалпы саны жарияланды. Онда қаза тапқандар 13 833 адам деп көрсетілген. Көрсетілген адам шығыны жыл сайын көбейе түсті. 1999 жылдың 1 қаңтарындағы дерек бойынша майданда өлгендер, жарадан, аурудан, оқыс жағдайдан қайтыс болғандар, хабар-ошарсыз кеткендер бар, барлық қаза тапқандардың саны Кеңес Одағы Армиясынан – 14 427 адам, Мемлекеттік қауіпсіздік комитетінен (КГБ) – 576 офицер, Ішкі істер министрлігінен – 28 адам. Барлығы – 15 051 адам. Жараланған, контузия алғандар – 54 мыңға жуық, ауырғандар – 416 мың адам. Кеңес Одағының ауған соғысынан көрген зияны осындай қасіретті болды.
Мемлекеттің бұйрығын орындаған, Отан алдындағы борышын ерлік шежіресімен өтеген ардагерлерді ұлықтау бүгінгі ұрпақтың парызы.
1989 жылдың 15 ақпанында кеңес әскері ауған жерінен шығарылды. Осындай батыр интернационалдық парызға адал болған ауғандық ардагерлерді қадірлеп, құрметтеу – біздің, өскелең ұрпақтың борышы. Елімізде өсіп келе жатқан болашақ ұрпақ осындай батыр ағалармыздан үлгі алып, бой түзеп өссе дейміз. Осынау ойранға қатысып келген батырларымыздың дендеріне саулық, бастарына амандық тіледік. Бұл күн – көңілде сызы, жүректе ізі қалған ауыр да азапты күн болып қала бермек. Батырларға деген сый-құрмет ешқашан жоғалмайды, жоғалмақ емес.
И слам:
Армысыңдар ауғандық жауынгерлер,
Жырым бар жараланған жаныңды емдер,
Өлгендердің жәннатта болсын жаны,
Тірілерің мың жаса, дәуірлеңдер, 014
Біз үшін Ауған соғысына қатысқан жерлестеріміздің орны ерекше.
Ендігі, сөз кезегін сол жауынгер ағаларымызға берейік. Олар сіздерге Ауған елінде болған
соғыс зардаптары, ерліктері туралы өз білген көргендерін айтып берсін.
Айару: Құрметті оқушылар бүгінгі кешіміздің құрметті қонақтары, өмірі ерлік пен аңызға толы
ағаларымызға сұрақтар қоюларыңызға болады. 015
Сұрақ-жауап
«Ауған соғысы» туралы бейнебаян үзінді
«Жылдар сөйлейді» (фон музыка) 016
1979 жылы (Байтешов Әнуар)
Кеңес әскерінің шектеулі контингенті Ауғанстанда 86 адамынан айырылды, оның 7 – еуі қазақстандық еді.
12 желтоқсанда КОКП ОК Саяси бюросы Ауғанстанға 40-армияны енгізу туралы шешім қабылдады.
13 желтоқсан Армия генералы С.Ф.Ахромеевтің басшылығымен КСРО Қорғаныс министрінің жедел тобы Ташкент, Термез қалаларына жіберілді. 40-армияның қолбасшылығына генерал – лейтенант Ю.В.Тухаринов тағайындалды.
27 желтоқсанда арнайы мақсаттағы «Зейнит» бөлімшесі Тәжі-Бек сарайын шабуылдады. АДР басшысы Х.Амин өлтірілді. Мемлекеттің жаңа басшысы Б.Кармаль болды.
1980 жылы (Бөлегенов Алтынбек)
Кеңес әскерінің шектеулі контингенті бұл жылы 1484 адамынан айырылды, оның 181 қазақстандық еді.
Ақпанның аяғы. Кабулда үкіметке қарсы жаппай қозғалыс өтті. КСРО елшілігі атқыланды, бірнеше кеңестік азаматттар қаза тапты. Оппозицияның қарулы отрядтарын АДР армиясымен бірігіп талқандау туралы Ауғандағы кеңестік әскери қолбасшылығына тиісті нұсқаулар түсті.
Көктем. 40-армияның қатысуымен Пактия және Газин уәлфяттарында жауынгерлік іс-қимылдар жүргізіліп, І- Панджер операциясы өтті.
1981 жылы (Барлықов Аслан)
Кеңес әскерінің шектеулі контингенті бұл жылы 1298 адамынан айырылды, оның 97 қазақстандық еді.
Сәуір. 3 – Панджер операциясы сәтті өтті.
Қыркүйек. Кеңестік және ауғандық әскерлер шартты «Мармоль» атауымен қиын операция жүргізді. Балх уәлаятындағы Мазари - Шариф Оңтүстігіне қарай 25-30 шақырымда тауда орналасқан көтерілісшілер базасы талқандалды.
1982 жылы (Ермұхамбетов Нұрбол)
Бұл жылы 1948 кеңестік жауынгерлер мен офицерлер, оның ішінде 168 қазақстандық қаза тапты.
Мамыр. 40-армияның қолбасшылығына генерал В.ФЕрмаков тағайындалды. Оның басшылығымен Парван, Каписа, Газни уәлаяттарында жауынгерлік операциялар, сонымен қатар Ауғаныстанның Пәкстан, Иранмен шектесетін мемлкеттер шекарасын жабуда ауқымды жұмыстар жүргізілді.
1983 жылы (Кәрібаев Айбар)
Кеңес әскерінің шектеулі контингенті бұл жылы 1446 адамынан айырылды, оның 72 қазақстандық еді.
Мамыр-қыркүйек. Қарсыластармен соғыс барысында 22 жауынгерлік операция жүргізілді. 2800 торауыл қойылып, 17 632 қару бірлігі жойылды. 4334 және1772 мың бірлік оқ дәрі қолға түсті. 103 колонна. Дислокация пунктері атқыланып, 38 минаның жарылуы оқиғасы тіркелді.
1984 жылы (Абуталиев Ернар)
Кеңес әскерінің бұл жылы шығыны 2343 адамды құрады, оның 103-і қазақстандық еді.
Мамыр-қыркүйек. 40-армия 22 жоспарлы, 19 жоспардан тыс операциялар жүргізді. 2084 торауыл қойылыр, 18184 моджахед өлтіріліп, 3839 жеке қару бірілігі қолға түсіріліді. 80 колонна, 96 дислокация пункті атқыланды, 53 мина жарылысы болды, кеңес әскері 886 адамынан айырылды, оның 111-і офицерлер болды. 1958 адам жараланып, оның ішінде 70 мың адамы өліп, 3 минааттар, 50-ден астам мина, ауқымды қару – жарақ, оқ –дәрі қолға түсті.
1985 жылы (Әбутәліп Мансур)
Ауғанстанда кеңестік 1868 адам қаза тапты, оның 86 –сы қазақстандық болды.
қазан. Мәскеуде Кеңес әскерін Ауғанстаннан шығару туралы келіссөз қабылданды.
1986 жылы (Әміржан Есенгелді)
Ауғанстанда кеңестік 1333 адам қаза тапты, оның 70-і қазақстандық болды.
Сәуір. Кеңес әскерін қалайда Ауғаныстаннан шығару туралы АҚШ-тың №166 Ұлттық қауіпсіздік директивасына қол қойылды.
1987 жылы (Жақсыберген Аслан)
3 – қаңтар. Ауғанстан респ.революциялық кеңесі «Ауғанстандағы ұлттық татуласу» Декларациясын қабылдады.
1988 жылы (Қуандық Тұр-Мұхаммед)
759 кеңес әскері, оның ішінде 44 қазақстандық қаза тапты.
Желтоқсан. Горбачев БҰҰ-ның Бас ассамблеясының 4- сесссиясында АҚШ пен Пәкістанға арналған инициатива көтерді. Онда 1989 жылдың 1 қаңтарынан барлық соғысушы жақтар арасындағы ұрыс қимылдарын, оппозиция мен үкімет әскеріне қару – жарақ, техниканы жеткізуді бір уақытта тоқтату ұсынылды.
1989 жылы (Сейдулла Айболат)
Кеңестік әскерінің шығыны 53 адамды құрады. Оның 8-і қазақстандық болды.
15 ақпан. Түстен кейін Ауғанстан кеңестік шекарашылар тастап шықты. Термез қаласында болған митингіде 40-армияның қолбасшысы алдарына қойған әскери міндетті толық орындап шыққанын мәлімдеді.
Ислам: Елім деген ерлерімді
Еске алу – бізге аманат.
Жерім деген ағаларды
Құрмет тұту – бізге аманат! – дей келе017
Айару: келесі құттықтау сөз кезегі мектебіміздің алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәнінің
оқытушы – ұйымдастырушысы Фаткуллин Дияр Вазиховичке беріледі.
018 Нурсултан: Нам было только двадцать.
Нам жизнь не обещали.
Сынок, не надо плакать,
Мы правду защищали.
Не сбылись наши планы.
Война прожгла сердца.
Звериный вой душмана
Ворвался в сон бойца.
Сгорали вертолеты,
В крови стальной клинок.
Взрывались мы на взлете.
Не плачь, терпи, сынок!
Нас солнце выжигало.
Рукой манил мираж.
И смерть в руках сжимала.
Могилы - весь пейзаж.
Я так хотел победы!
Я знаю слово ДОЛГ!
Но на гробах - береты.
И плачь гитары смолк.
В песках моя могила.
Потупился клинок,
Да смерть глядит уныло.
Не плачь, терпи, сынок!
Медали не надеты.
Страна отводит взор.
Простреляны береты.
В глазах - немой укор.
Ушел - не оглянулся.
Не жизнь. Один рывок.
Прости, что не вернулся!
Прости. Не плачь, сынок!
019 Айару: Құрметті кеш қонақтары! Бүгінгі біздін кездесу кешіміз Ауған соғысына қатысқандардың барлығын еске алу сағаты. Ауғанстан жеріндегі қозғалыстар мен іс әрекеттер бір ғана сөзге тоқталады ол соғыс. Бұл баршамызға сабақ болатын, өмірбақи есімізде қаларлық қайғы қасіретті ешкім де, ешкашанда ұмытпайды.
Гүлмаржан: Ну вот и подошла к концу наша встреча. Дорогие ветераны! От всей души поздравляем вас 35 - летием вывода войск из Афганистана. Мы гордимся Вами, и сколько бы времени не прошло - будем помнить! Ведь это наша история. Без прошлого не бывает будущего. А нам с Вами ещё жить и жить. Спасибо всем, кто принял участие в нашей встрече, кто поделился своими воспоминаниями. Мы уверены, что эта встреча с Вами, дорогие воины-афганцы, в стенах нашей школы не последняя.. Пожелать вам крепкого здоровья, благополучия, земного счастья и долгих лет жизни. Большое спасибо за то - что вы пришли к нам в гости. Всего вам доброго! До свидания!
01 фон начало
паузаааааааа) 
урсултан : С первых дней войны из-за высоких гор Гиндукуша не поступало почти никаких сведений, 
үлмаржан: – Афганистан - Что же эта за страна?
слам: 
10 включить метроном
онтаж
слам: 
