б) Т?рбиелілік: Сурет салдыру ар?ылы оларды тазалы??а, ??ыптылы??а ?йрету.
??рал-жабды?тар, к?рнекті ??ралдар: Дидактикалы? материал, альбом кітаптар, плакаттар.
Саба?ты? ?ту барысы:
?йымдастыру кезе?і.
?йге берілген тапсырманы тексеру.
Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
Тапсырмаларды орындау.
Саба?ты бекіту.
?йге тапсырма.
Саба?ты? барысы:
Пейзаж жанры жайлы о?ушылар?а т?сіндіремін. Пейзаж – француз с?зі, ландшафты, таби?атты бейнелеу. Пейзаж дербес жанр ретінде ?ытайда, Жапонияда ж?не бас?а шы?ыс елдерінде, сондай-а? Еуропада дамы?ан. Пейзаж ?айсыбір жерлерді жай ?ана айнытпай бейнелей салу емес, онда суретшіні? сезімдері мен ойларын беруді? ?лкен м?мкіндіктері жатыр. Адам ?мірімен салыстырып ?ара?анда таби?ат ?мірі м??гілік сия?ты болып к?рінеді. Пейзаж ?нері де ?р алуан. Кейбір пейзаждар таби?атты? ?мірде бар на?ты к?рінісін бейнелесе, енді біреулері суретшіні? ?иялынан туады. Ондай шы?армаларды? б?рінде де суретшілер таби?атты? мінез-??л?ын айнытпай беруге тырысады.
Пейзаж жеке жанр ретінде портреттен ана??рлым кешірек ?алыптасты. Алайда ал?аш?ы адамдарды? жартастар?а сал?ан ?рнектерінен оларды? тірі таби?ат элементтерін бейнелеудегі ал?аш
талпыныстарын бай?ау?а болады. Белгісіз суретшілер балы?тары бар ?зенді, к?стар ?алы?та?ан аспанды, жа?алауда?ы а?аштарды бейнелеген. Біра? жартастардас суреттерді? б?рі схемалы т?рде болды. Біртіндеп пейзаж на?тылана т?седі. Ол жеке-дара ?алыптаспаса да, мысалы, Египет мазарлы ?абыр?аларында?ы сурет сия?ты ?демі фон болып ?ала берді. Бізді? заманымыз?а дейінгі XV ?асырда Фива мазары ?абыр?алары белгісіз суретшіні? таби?ат к?рінісін ?алай бейнелегеніне ?арашы. К?не Римде ?й ?абыр?алары суреттермен ?шекейленген. ?абыр?аларда?ы суреттер ??дайлар мен батырларды? ерлік істерінен хабар береді. Кейде б?л ?ойылымдарды? фоны ретінде таби?ат к?ріністері алын?ан. Танымал жеке пейзаждарды? ал?аш?ыларын бізді? заманымызды? бірінші ?асырына жат?ызады. Ол к?не римдік Стабия ?аласына ?азба ж?мыстарын ж?ргізу кезінде табыл?ан. Те?із порты бейнеленген пейзаж бай ?йлерді? біріні? ?абыр?асына к?рік берген екен.
Еуропаны? ертедегі суретшілері пейзажды тек орта ?асырда ?ана ?з шы?армаларына енгізген. Біра? оларда сызы?ты? перспектива болма?ан. Керісінше, к?бінесе алыста?ы заттар алды??ы ?атарда?ылардан ?лкен етіп бейнеленген. Ертедегі суретшілерді? б?л т?сілі - кері перспектива деген ат?а ие бол?ан. Оны Шы?ыс шеберлеріні? е?бектерінен де бай?ау?а болады. Алайда XVI ?асырдан бастап пейзаж?а деген к?з?арас ?згере бастады. Еуропа суретшілері б?л кезде перспектива за?дарын біраз ме?герді. Олар пейзажда?ы жары?ты? р?лін м??ият зерттеуге кірісті. Картиналарда жары? пен к?ле?ке пайда бола бастады. XVII ?асырды? ая?ында пейзаж жеке жанр?а айналды. Біра? ал?аш?ы пейзажшы-суретшілер ?лі де ?з шы?армаларын ашы? аспан аясында - пленэрде жазбады. Олар таби?ат аясында ?арындашпен долбар суреттер салып алып, артынан студияда ж?мыстарын бояумен ая?та?ан.Б?л т?сілмен орындал?ан ж?мыстарда т?стер палитрасы таби?атта?ы бояулар мен жары?ты? ??былуын д?л к?рсете ал?ан. Олар тек затты? ?зіне т?н т?сін ?ана бере білді. Мысалы,жасыл, аспан к?к, б?лттар а? т?сті. Б??ан та??алатын еште?е жо?, ?йткені пейзажда?ы т?стер натура?а ?арап емес, ?а?аз?а есте са?тау бойынша т?сірілген болатын. Ал фран?уз суретшісі Клод Лоррен белгілі бір мезгілге т?н т?стік байланыстарды к?рсететін таби?атты бейнелеп, «Т?улікті? т?рт мезгілі» ж?не «Жылды? т?рт мезгілі» деген атпен пейзаж циклдерін салды.
XVIII ?асырды? 30-жылдарында Теодор Руссо, Жан Франсуа Милле, Жюль Дюпре, Шарль Добиньи ж?не та?ы бір?атар француз суретшілері кішкене Барбизон деревнясында шы?армашылы? ж?мыстарын бастау ?шін топ болып бірікті. Кейінірек оларды барбизоншылар деп ата?ан. Оларды? е?бектері пейзаж жанры ?нерінде ?шпестей із ?алдырды.
?йге тапсырма беру: Белгілі ?аза? суретшілеріні? пейзаж жанрында салын?ан шы?армаларына талдау жасау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
ә) Дамытушылық: Сабақ оқытудың негізгі үрдісін есте қалдыру,
оқушы санасына терең сіңіру.
б) Тәрбиелілік: Сурет салдыру арқылы оларды тазалыққа,
ұқыптылыққа үйрету.
Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар:Дидактикалық материал, альбом кітаптар, плакаттар.
Сабақтың өту барысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
Үйге берілген тапсырманы тексеру.
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Тапсырмаларды орындау.
Сабақты бекіту.
Үйге тапсырма.
Сабақтың барысы:
Пейзаж жанры жайлы оқушыларға түсіндіремін. Пейзаж – француз сөзі, ландшафты, табиғатты бейнелеу. Пейзаж дербес жанр ретінде Қытайда, Жапонияда және басқа шығыс елдерінде, сондай-ақ Еуропада дамыған. Пейзаж қайсыбір жерлерді жай ғана айнытпай бейнелей салу емес, онда суретшінің сезімдері мен ойларын берудің үлкен мүмкіндіктері жатыр. Адам өмірімен салыстырып қарағанда табиғат өмірі мәңгілік сияқты болып көрінеді. Пейзаж өнері де әр алуан. Кейбір пейзаждар табиғаттың өмірде бар нақты көрінісін бейнелесе, енді біреулері суретшінің қиялынан туады. Ондай шығармалардың бәрінде де суретшілер табиғаттың мінез-құлқын айнытпай беруге тырысады.
Пейзаж жеке жанр ретінде портреттен анағұрлым кешірек қалыптасты. Алайда алғашқы адамдардың жартастарға салған өрнектерінен олардың тірі табиғат элементтерін бейнелеудегі алғаш талпыныстарын байқауға болады. Белгісіз суретшілер балықтары бар өзенді, кұстар қалықтаған аспанды, жағалаудағы ағаштарды бейнелеген. Бірақ жартастардас суреттердің бәрі схемалы түрде болды. Біртіндеп пейзаж нақтылана түседі. Ол жеке-дара қалыптаспаса да, мысалы, Египет мазарлы қабырғаларындағы сурет сияқты әдемі фон болып қала берді. Біздің заманымызға дейінгі XV ғасырда Фива мазары қабырғалары белгісіз суретшінің табиғат көрінісін қалай бейнелегеніне қарашы. Көне Римде үй қабырғалары суреттермен әшекейленген. Қабырғалардағы суреттер құдайлар мен батырлардың ерлік істерінен хабар береді. Кейде бұл қойылымдардың фоны ретінде табиғат көріністері алынған. Танымал жеке пейзаждардың алғашқыларын біздің заманымыздың бірінші ғасырына жатқызады. Ол көне римдік Стабия қаласына қазба жұмыстарын жүргізу кезінде табылған. Теңіз порты бейнеленген пейзаж бай үйлердің бірінің қабырғасына көрік берген екен.
Еуропаның ертедегі суретшілері пейзажды тек орта ғасырда ғана өз шығармаларына енгізген. Бірақ оларда сызықтық перспектива болмаған. Керісінше, көбінесе алыстағы заттар алдыңғы қатардағылардан үлкен етіп бейнеленген. Ертедегі суретшілердің бұл тәсілі - кері перспектива деген атқа ие болған. Оны Шығыс шеберлерінің еңбектерінен де байқауға болады. Алайда XVI ғасырдан бастап пейзажға деген көзқарас өзгере бастады. Еуропа суретшілері бұл кезде перспектива заңдарын біраз меңгерді. Олар пейзаждағы жарықтың рөлін мұқият зерттеуге кірісті. Картиналарда жарық пен көлеңке пайда бола бастады. XVII ғасырдың аяғында пейзаж жеке жанрға айналды. Бірақ алғашқы пейзажшы-суретшілер әлі де өз шығармаларын ашық аспан аясында - пленэрде жазбады. Олар табиғат аясында қарындашпен долбар суреттер салып алып, артынан студияда жұмыстарын бояумен аяқтаған.Бұл тәсілмен орындалған жұмыстарда түстер палитрасы табиғаттағы бояулар мен жарықтың құбылуын дәл көрсете алған. Олар тек заттың өзіне тән түсін ғана бере білді. Мысалы,жасыл, аспан көк, бұлттар ақ түсті. Бұған таңғалатын ештеңе жоқ, өйткені пейзаждағы түстер натураға қарап емес, қағазға есте сақтау бойынша түсірілген болатын. Ал франңуз суретшісі Клод Лоррен белгілі бір мезгілге тән түстік байланыстарды көрсететін табиғатты бейнелеп, «Тәуліктің төрт мезгілі» және «Жылдың төрт мезгілі» деген атпен пейзаж циклдерін салды.
XVIII ғасырдың 30-жылдарында Теодор Руссо, Жан Франсуа Милле, Жюль Дюпре, Шарль Добиньи және тағы бірқатар француз суретшілері кішкене Барбизон деревнясында шығармашылық жұмыстарын бастау үшін топ болып бірікті. Кейінірек оларды барбизоншылар деп атаған. Олардың еңбектері пейзаж жанры өнерінде өшпестей із қалдырды.
Үйге тапсырма беру: Белгілі қазақ суретшілерінің пейзаж жанрында салынған шығармаларына талдау жасау.
