Ашы? саба? "Эпосты? жырлар?а иллюстрация"

БҚО Ақжайық ауданы

Тайпақ ауылы

«Краснояр орта жалпы білім беретін мектебі»КММ

Бейнелеу өнері және сызу пәнінің мұғалімі

В.А.Байтимова

Пәні: Бейнелеу өнері

Сабақтың тақырыбы: Иллюстрация

Сабақтың мақсаты: 1. Иллюстрация туралы жете түсіндіру.

2. Иллюстрациялық суреттер орындаудың мән –

мағынасын орындауын үйрету. Бояу мен

қылқаламмен жұмыс істеулерін жетілдіре түсу.

3. Иллюстрациялық суреттерден әсемдікті тани

білуге тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Іскерлікке баулу сабағы.

Сабақ әдісі: Сұрақ – жауап, баяндау, сарамандық жұмыс.

Сабақ көрнекілігі: Иллюстрациялық суреттер, плакат, интерактивті тақта, е-кітапханадан Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» өленінің қысқаша мазмұны,«Қобыланды батыр» жырының аудионұсқасынан үзінді, «Қобыланды батыр»жырының иллюстрациялық суреттері. WWW.YOUTUBE.COM сайтынан «Желсіз түнде жарық ай» әнінің аудионұсқасы, қалташалар, оқулық.

Сабаққа қажетті құралдар: Түрлі – түсті бор, қарындаш, өшіргіш, бояу,

қылқалам, сызғыш, тушь, альбом.

Пән аралық байланыс: Әдебиет, тарих, математика, музыка, өмірмен

байланыс.

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару үшін, әуелі осы сабаққа қажетті құралдарды түгендеу үшін «жасырынған түстер» ойынын ойнаймыз.

Үстел үстінде сұрақтар жазылған дөңгелектер тұр.

1.Білім бұлағы не? (кітап)

2.Жаза – жаза батыр.

Бойы қысқарып жатыр. (қарындаш)

3.Оқушы қате жазса кешіреді,

Сосын өзі сүртіп – сүртіп өшіреді. (өшіргіш)

4.Түрлі – түсті бөкендер,

Суреттерге сән берген.

Олар егер болмаса,

Суреттер қара күйге енген. (түрлі – түсті бояулар)

(осыларды бірлесе отырып шешеді)

Мұғалім: Сонымен бәріміздің бейнелеу өнері кітабымыз, өшіргішіміз, альбомымыз, қарындашымыз, бояуларымыз түгел ғой, яғни бүгін сабаққа дайын екенсіңдер. «Солдат майданға мылтықсыз бармайды» дегендей бейнелеу өнері сабағына өзінің құрал – жабдықтарсыз келуге болмайды екен.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

Мұғалім: Үйге не берілді?

Оқушы: Композиция және бейнелеу өнерінің түрлерін қайталап, еске түсіріп келу.Кітап гафикасын бейнелеу.

(Оқушыларға бір – бір сурет таратып беремін: Олар суретті тақтада тұрған қалташаларға дәл тауып, апарып салады, әр оқушы суреттің сыртына қарындашпен аты – жөнін жазады).

Қалташалардың сыртына натюрморт, пейзаж, портрет, мүсін өнері, графика деп жазылған. (Суреттерді қалташаларға салып болған соң, сабақ соңында бағалайтынын ескертемін).

Мұғалім: Енді сендерге мынандай сұрақтар қоямын.

1. Бейнелеу өнерінің неше түрі бар?(кескіндеме,графика, ,сәндік –қолданбалы өнер,мүсін өнері,сәулет өнері,дизайн өнері)

1. Кескіндеме өнерінің қандай түрлері бар?

(портрет, пейзаж, натюрморт, анималист, композиция,

маринисттік,)т.б.

1. Портрет дегеніміз не?

(адам кескінің бейнелеу).

1. Автопортрет дегеніміз не?

(суретші өз суретін салуы)

1. Пейзаж дегеніміз не?

(табиғатты бейнелеу).

1. Анималист деген не?

(жануарлар мен аңдардың суретін салушы).

7.Графика өнерінің түрлері(станокты,кітап графикасы, қолданбалы графика,плакат, компютерлік графика)

8. Графикада неше түс қолданылады?(2)

9.Қолданбалы гафика(құттықтау ашық хаттары,орауыштағы затбелгілер (этикеткалар),почта маркалары,көшедегі жарнамалар)

10.Кітап гафикасы(кітапты иллюстрациялау,безендіру мен құрылымын үйлестіруден тұратын графиканың бір саласы)

Иллюстрация жоспары:

1. Иллюстрация.

2. Иллюстрация туралы түсінік.

3. Кітап графикасы және салыну мәні.

4. Абайдың «Желсіз түнде, жарық ай» өлеңіне салынған иллюстрация туралы.

5. «Қазақ эпосындағы иллюстрациялық» суреттер туралы түсінік.

ІІІ. Жаңа тапсырманы түсіндіру:

Мұғалім: Өткен сабақта біз кітап графикасының - кітапты иллюстрациялау,безендіру мен құрылымын үйлестіруден тұратын графиканың бір саласы деп айтқан болатынбыз.Бүгінгі өтетін жаңа сабағымыздың тақырыбы «Иллюстрация» деп аталады

-Иллюстрация латынның «иллюстро» жарықтандыру сөзінен алған. Мысалы, кітап сыртына иллюстрациялық суреттер салынады, ол кітаптың мазмұның аша түсу үшін керек. Кітапты иллюстрациялау графика өнерінің бір түрі.

Графиканы салу үшін алғашқы кезде қарындаш көмір, тушь пайдаланған .Кітапты иллюстрациялағанда оның мазмұнына сәкес суреттер салынады. (Мысалы, ретінде бірнеше кітаптардың суретін көрсету керек).

Кітап графикасына атақты суретшілеріміз Ә.Қастеев, Қ.Қожықов, Н. Смағұловтар көп еңбек сіңірген. Бұдан иллюстрациялық суреттерге тоқталайық

-Бүгінгі сабағымызда біз Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» өлені мен эпостық жырларға иллюстрация жасаймыз.Алдымен Абайдың «Желсіз түнде жарық ай»өлеңіне тоқталайық. Оқулықтарыңның 45 бетін ашыңдар.

-Енді назарымызды тақтаға аударайық

«Желсіз түнде жарық ай» өленінің аудио нұсқасы (WWW.YOUTUBE.COM сайтынан алынған)тыңдатылады

(Е-кітапханадан №787 материал. Абай Құнанбаевтың «Желсіз түнде жарық ай»өлеңі туралы қысқаша түсінік тындатылады.1:28 ден бастап)

Желсіз түнде жарық ай,

Сәулесі суда дірілдеп

Ауылдың жаны – терең сай,

Тасыған өзен гүрілдеп,

Қалың ағаш жапырағы.

Сыбырласып өзді - өзі,

Көрінбей жердің топырағы,

Құлпырған жасыл жер жүзі.

Ақынның бұл өлеңінен ғажайып сырлы үн ғана емес, түрлі – түсті бояулардан жасалған күйлі де келісті бір дүниені жанымызбен сезіп, көзімізбен көргендей болдық

Желсіз, тымық түн. Айнала жым – жырт. Аспан толықсыған ай сәулесі өзен бойын алтын түске бөлеп, діріл қағады. Ағаштың қалың жапырағы, маужыраған түн, жасыл шөп, қырмызы гүл – бәрі ерекше сұлулық танытқандай.

1. Табиғаттың көрінісін суреттеуді не деуші еді?

(пейзаж).

1. Абайдың тағы қандай өлеңдері бар?

(қыс, күз, жазғытұрғы) т.б.

Сондай – ақ, халқымыз ел қорғайтын хас батырларды .әрдайым қадір тұтқып, ардақтаған. Батырларын қастерлеп,оларға өлең-жырлар арнағанҚылқалам шеберлері оларға да сан алуан иллюстрациялық суреттер салған.

(Слайд.Қазақтың эпостық жырлары:Қобыланды батыр,Алпамыс батыр,Қамбар батыр,Ер Тарғын)

Мысалы, «Қазақ эпосы» кітабы батырларға арналған иллюстрациялық суреттер өте көп. Соның ішінде зор тұлғалы, тұлпар мінген Қобыланды батыр бейнесіне тоқталайық. (Оқулық,46 бет)Тақтаға назар аударайық.

(Е-кітапханадан №518материал. «Қобыланды батыр»жырының қысқаша мазмұны жазылған аудионұсқасы тыңдатылады 5:02мин.)

Енді балалар жырдың кейіпкерлерінің көркем образы туралы материалды көрейік.

(Е-кітапханадан №519материал. «Қобыланды батыр»кейіпкерлерінің көркем образы корсетіліп,тыңдатылады)

Оқулықтарыңдағы суретші К.Барановтың «Қобыланды батыр жырына»салған иллюстрациясында кең жазық дала, аспан. Қобыланды батыр-дың басқыншылар мен күреске шығуға аттанып бара жатыр. Халық оның жеңіске жететініне сенеді, өйткені ол батыл, ер жүрек, қайратты туған елін шексіз сүю.

Сендер де Қобыландыдай өз еліңді, жеріңді. Отаныңды яғни Қазақстанды сүюлерін керек. «Қазақстанның болашағы мектептен басталады» деп ел басымыз Н.Ә.Назарбаев айтқандай еліміздің ертеңі сендерсіңдер, осы естеріңде болсын.) Сол сияқты иллюстрациялық суреттер қазақ ертегілер мен аңыздарыңда да көп. Иллюстрацияны әр уақыт мазмұнға қарап салу керек.

V. Бекіту кезеңі: Сарамандық жұмыс. «Қобыланды батыр»жырына иллюстрация сал (тақтамен жұмыс сурет салу). Оқушыларға көрсету, салдыру.

VІ. Қорытынды:

1. Иллюстрация деген не деген?

2. Кітаптың мұқабасына иллюстрациялық суретпен безендіргенде нені ескеру керек?

VІІ. Бағалау: Баға қою.

VІІІ. Үйге тапсырма: Абайдың өлеңдеріне иллюстрация салып кел

-Сабақ аяқталды, сау болыңыздар!