Бейнелеу ?нері ар?ылы балаларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту

БЕЙНЕЛЕУ ?НЕРІ АР?ЫЛЫ БАЛАЛАРДЫ? ШЫ?АРМАШЫЛЫ? ?АБІЛЕТІН ДАМЫТУ Алимханова Сауле Зейнелкабденовна Хал?ымызды? жалпы м?дениет де?гейін жо?ары саты?а к?теруді? ж?не балаларды? эстетикалы? к?з?арасы мен тал?амын дамытуды? бірден-бір тиімді жолы к?ркем ?нер болып табылады. Эстетикалы? т?рбиеде к?ркем ?нерге ерекше орын беріледі. Ол тол?анта ж?не ?уанта отырып, балалар алдында ?мір ??былыстарыны? м?нін ашады. Оларды ?орша?ан орта?а ??іле ?арау?а м?жб?р етеді. ?семдікті? ?сер ы?палын бастан кешіруге, жа?сылы?ты ?йренуге, жаманды?тан жиренуге т?рбиелейді. Баланы? к?ркемдік дамуы ойда?ыдай болу ?шін т?рбиеші оны? жасына с?йкес , іс-?рекеттеріні? т?рлерін д?рыс пайдалана білуі ?ажет. К?ркемдік т?рбие ?дістемелік негізіне, балаларды? жас ерекшеліктеріне сай бейнелеу іс-?рекетін ?йретуді? ?дістемесін ж?не жалпы міндеттеріне с?йкес на?тылы ?ойылатын талаптарды аны?тап алу ?ажет. Бейнелеу ?неріні? т?рлері жайында жас ерекшелігіне с?йкес ал?аш?ы т?сініктер беріп, ?ыл?алам шеберлеріні? туындыарымен таныстыру ар?ылы, к?ркем ?нерге ?ызы?ушылы??а т?рбиелеуге болады. Суретін салатын немесе м?сіндейтін затты ??былысты ба?ылату, т?р-т?сі, к?лем, пішіні жайында ма?л?мат беріп, оны зердеде са?тай білу да?дыларын ?алыптастыру к?зделеді. Т?рбиеші бейнелеу саба?тарында ауызша баяндау, с?ра?-жауап, ?ткенді ?айталау, бекіту ж?мыстарынан кейін жа?а саба?ты т?сіндіру, ?лгіні талдау, к?рсету, бейнелеу іс-?рекетіне бейнелеуді? ?р т?рлі т?сілдерін та?ырып?а с?йкес та?дап, жалпылама н?с?ау беріп іс-?рекетке ба?ыттайды.К?ркем?нер туындыларын ??гімелеуді саба?ты? ма?сатына с?йкес кіріспе негізгі б?лімде пайдалану?а болады. Балалар іс-?рекетке кіріскеннен кейін басшылы? жасап, жеке н?с?аулар беріп к?мек к?рсетіледі. ?р баланы? бейнелеу іс-?рекетіне ?абілеттілігін ескере отырып ба?ыт беріледі. [1, 27 б.]. Дайын бол?ан ж?мыстарды? бірнешеуін алып та?та?а іліп. балаларды? назарын аудара бастайды. ?ал?ан балаларды? да ж?мыстарын ая?тау талап етіліп, е?бек н?тижесін балалармен бірлесіп талдау жасайды. Ба?дарлама бойынша к?ркемдік іс-?рекетті ?йымдастыруда т?рбиешілерге ?ойылатын талаптар: Т?рбие ж?мысыны? ма?сатын, міндеттерін на?ты ай?ындап алу. Ма?сатына жетудегі ?олданылатын тиімді ?діс-т?сілдерді алдын-ала аны?тау. Балаларды? дербес еркін шы?армашылы?пен ?рекет етуіне толы? жа?дай жасау Баланы? айнала ?орша?ан ортадан ал?ан ?серлерін ?абылдауы, оны? жа?сы ?асиеттері мен затты? жалпы бейнесі туралы т?сініктері негізінде ?иялдау ?абілеті , мінез-??лы? ерекшеліктері, бояуларды?, сызы?тарды? ?серлігін игеруі, сурет салуы, м?сіндеуде, жапсыру мен ??растыруда ойла?андарын на?тылы т?рде бейнелеуге бейімдейді. Со?ан с?йкес бала бейнелеу іс-?рекетімен ш??ылданып отыр?анда о?ан кедергі жасау?а, к??ілін ала?дату?а болмайды. Ал белгіленген уа?ытта шарша?анды? сезілсе, бой сергіту с?тін ?ткізу тиімді. Біра?, ?ткізілетін сергіту с?ті іс-?рекеттен, мазм?ннан, саба? та?ырыбынан алша? болмау керек. Керісінше, айналасып отыр?ан істі бекітетін, тияна?тайтын, ?айталап еске т?сіретін, ?имыл-?оз?алыс жасау ар?ылы денесін ?ол, ая?, сауса?-б?лшы? еттерін икемге келтіру барысында баланы? бастап?ы аты б?зылмай, баста?ан ж?мысты ая?ына дейін ая?тап шы?у?а к?мегін тигізетіндей жа?дайда ?ткізген ж?н. Саба? та?ырыптарына с?йкес ерікті та?ырыпта сурет салуда ?олданатын бой сергіту с?ттеріне арнал?ан жатты?улар. Ал балалар т?райы?, Ала?анды ?райы?. О??а ?арай иіліп, Сол?а ?арай иіліп, Бір отырып, бір т?рып, Біз тыны?ып алайы?. Затты? та?ырыптарды бейнелеу с?ттерінде : ?ыл ?аламды ?ояйы?, Орнымыздан т?райы?, ?олымызды со?айы?. О??а ?арай иіліп, Сол?а ?арай иіліп, Белімізді жазайы?. Айнала?а ?арайы?. Отырайы?- т?райы?, Біз тыны?ып алайып, Тыны?ып біз ал?ан со? ?сем сурет салайы?. Республикада?ы бейнелеу ?неріні? та?ырыбы, мазм?ны, ?лтты? м?дени ?дет-??рпымен ?йлескен т?рмысты? жандан?ан, д?ние тірегі болатын таби?атпен ?йлесімділігін ?алыптастыратын ж?не адамны? шы?армашылы? жігерін ны?айту болып табылады. [2, 17-18 б.] Баланы? шы?армашылы? ?абілетін дамыту м?селесін талдау е? алдымен «?абілет» ??ымыны? м?нін тере? т?сініп алуды ?ажет етеді. «Шы?армашылы?» дегеніміз, «шы?ару», «ойлап табу» дегенді білдіреді. Демек жа?а н?рсе ойлап табу, сол ар?ылы жетістікке жету деп т?сіну керек. К?рнекі психолог Л.С. Выготский «шы?армашылы?» деп жа?адан ашатын ?рекетті ата?ан. Ал осы м?селені тере? зерттеген психологтарды? бірі Я.А. Пономарев оны даму ??ымымен ?атар ?ояды. ?йткені ?рбір жа?алы? ,?сіресе интелектуальды? т?р?ыда болса , ол баланы? психикасын жа?а сапалы? де?гейге к?тереді деп есептейді. Б?л пікір б?гінгі к?ні педагогиканы? талаптарына с?йкес келуімен к??ілге ?онымды. Шы?армашылы?- б?л адамны? ?мір шынды?ында ?зін-?зі тану?а ?мтылуы, ізденуі. ?мірде д?рыс жол табу ?шін адам д?рыс ой т?йіп, ?здігінен сапалы,д?лелді шешімдер ?абылдай білуге ?йренуі ?ажет. Адам бойында?ы ?абілеттерін дамытып, оларды? ?шуіне жол бермеу,оны? рухани к?шін ны?айтып, ?мірден ?з орынын табу?а к?мектеседі. Баланы? шы?армашылы? ?абілеттерін дамытуды? жолдарын, ??ралдарын аны?тау психология мен педагогика ?ылымдарында ?те ертеден зерттеліп келеді. [3, 6-7 б.] Шы?армашылы? ?лемдік м?дениетті? барлы? д?уіріндегі ойшылдарды? назарында бол?анды?ын «шы?армашылы? теориясын» жасау?а деген к?птеген ізденістерді? бол?анды?ынан бай?ау?а болады. б?л ?ректтер ?зіні? логикалы? шегіне жеткен деп айту?а болмайды. Сонды?тан шы?армашылы? педагогикасыны? негізгі ма?саты- б?гінгі к?н талаптарынан туында?ан, озы? ?о?ам?а лайы?ты жа?а сана, рухани сапа ?алыптастыру ж?не дамытуда ты? жолдар мен шешімдер іздестіру болып табылады. ?дебиеттер: 1.Жары?баев ?. Мектепке дейінгі педагогика. 2. Балаба?шада бейнелеу ?нері ар?ылы шы?армашыл т?л?а ?алыптастыру. Бала мен балаба?ша. 2010ж. 17-18бет. 3.Балаларды бейнелеу ?неріне ?йретуді? ма?ызы. бала мен балаба?ша. 2013ж.6-7бет.