Бейнелеу ?нері ар?ылы балаларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту

БЕЙНЕЛЕУ ?НЕРІ АР?ЫЛЫ БАЛАЛАРДЫ? ШЫ?АРМАШЫЛЫ? ?АБІЛЕТІН ДАМЫТУ Алимханова Сауле Зейнелкабденовна Хал?ымызды? жалпы м?дениет де?гейін жо?ары саты?а к?теруді? ж?не балаларды? эстетикалы? к?з?арасы мен тал?амын дамытуды? бірден-бір тиімді жолы к?ркем ?нер болып табылады. Эстетикалы? т?рбиеде к?ркем ?нерге ерекше орын беріледі. Ол тол?анта ж?не ?уанта отырып, балалар алдында ?мір ??былыстарыны? м?нін ашады. Оларды ?орша?ан орта?а ??іле ?арау?а м?жб?р етеді. ?семдікті? ?сер ы?палын бастан кешіруге, жа?сылы?ты ?йренуге, жаманды?тан жиренуге т?рбиелейді. Баланы? к?ркемдік дамуы ойда?ыдай болу ?шін т?рбиеші оны? жасына с?йкес , іс-?рекеттеріні? т?рлерін д?рыс пайдалана білуі ?ажет. К?ркемдік т?рбие ?дістемелік негізіне, балаларды? жас ерекшеліктеріне сай бейнелеу іс-?рекетін ?йретуді? ?дістемесін ж?не жалпы міндеттеріне с?йкес на?тылы ?ойылатын талаптарды аны?тап алу ?ажет. Бейнелеу ?неріні? т?рлері жайында жас ерекшелігіне с?йкес ал?аш?ы т?сініктер беріп, ?ыл?алам шеберлеріні? туындыарымен таныстыру ар?ылы, к?ркем ?нерге ?ызы?ушылы??а т?рбиелеуге болады. Суретін салатын немесе м?сіндейтін затты ??былысты ба?ылату, т?р-т?сі, к?лем, пішіні жайында ма?л?мат беріп, оны зердеде са?тай білу да?дыларын ?алыптастыру к?зделеді. Т?рбиеші бейнелеу саба?тарында ауызша баяндау, с?ра?-жауап, ?ткенді ?айталау, бекіту ж?мыстарынан кейін жа?а саба?ты т?сіндіру, ?лгіні талдау, к?рсету, бейнелеу іс-?рекетіне бейнелеуді? ?р т?рлі т?сілдерін та?ырып?а с?йкес та?дап, жалпылама н?с?ау беріп іс-?рекетке ба?ыттайды.К?ркем?нер туындыларын ??гімелеуді саба?ты? ма?сатына с?йкес кіріспе негізгі б?лімде пайдалану?а болады. Балалар іс-?рекетке кіріскеннен кейін басшылы? жасап, жеке н?с?аулар беріп к?мек к?рсетіледі. ?р баланы? бейнелеу іс-?рекетіне ?абілеттілігін ескере отырып ба?ыт беріледі. [1, 27 б.]. Дайын бол?ан ж?мыстарды? бірнешеуін алып та?та?а іліп. балаларды? назарын аудара бастайды. ?ал?ан балаларды? да ж?мыстарын ая?тау талап етіліп, е?бек н?тижесін балалармен бірлесіп талдау жасайды. Ба?дарлама бойынша к?ркемдік іс-?рекетті ?йымдастыруда т?рбиешілерге ?ойылатын талаптар: Т?рбие ж?мысыны? ма?сатын, міндеттерін на?ты ай?ындап алу. Ма?сатына жетудегі ?олданылатын тиімді ?діс-т?сілдерді алдын-ала аны?тау. Балаларды? дербес еркін шы?армашылы?пен ?рекет етуіне толы? жа?дай жасау Баланы? айнала ?орша?ан ортадан ал?ан ?серлерін ?абылдауы, оны? жа?сы ?асиеттері мен затты? жалпы бейнесі туралы т?сініктері негізінде ?иялдау ?абілеті , мінез-??лы? ерекшеліктері, бояуларды?, сызы?тарды? ?серлігін игеруі, сурет салуы, м?сіндеуде, жапсыру мен ??растыруда ойла?андарын на?тылы т?рде бейнелеуге бейімдейді. Со?ан с?йкес бала бейнелеу іс-?рекетімен ш??ылданып отыр?анда о?ан кедергі жасау?а, к??ілін ала?дату?а болмайды. Ал белгіленген уа?ытта шарша?анды? сезілсе, бой сергіту с?тін ?ткізу тиімді. Біра?, ?ткізілетін сергіту с?ті іс-?рекеттен, мазм?ннан, саба? та?ырыбынан алша? болмау керек. Керісінше, айналасып отыр?ан істі бекітетін, тияна?тайтын, ?айталап еске т?сіретін, ?имыл-?оз?алыс жасау ар?ылы денесін ?ол, ая?, сауса?-б?лшы? еттерін икемге келтіру барысында баланы? бастап?ы аты б?зылмай, баста?ан ж?мысты ая?ына дейін ая?тап шы?у?а к?мегін тигізетіндей жа?дайда ?ткізген ж?н. Саба? та?ырыптарына с?йкес ерікті та?ырыпта сурет салуда ?олданатын бой сергіту с?ттеріне арнал?ан жатты?улар. Ал балалар т?райы?, Ала?анды ?райы?. О??а ?арай иіліп, Сол?а ?арай иіліп, Бір отырып, бір т?рып, Біз тыны?ып алайы?. Затты? та?ырыптарды бейнелеу с?ттерінде : ?ыл ?аламды ?ояйы?, Орнымыздан т?райы?, ?олымызды со?айы?. О??а ?арай иіліп, Сол?а ?арай иіліп, Белімізді жазайы?. Айнала?а ?арайы?. Отырайы?- т?райы?, Біз тыны?ып алайып, Тыны?ып біз ал?ан со? ?сем сурет салайы?. Республикада?ы бейнелеу ?неріні? та?ырыбы, мазм?ны, ?лтты? м?дени ?дет-??рпымен ?йлескен т?рмысты? жандан?ан, д?ние тірегі болатын таби?атпен ?йлесімділігін ?алыптастыратын ж?не адамны? шы?армашылы? жігерін ны?айту болып табылады. [2, 17-18 б.] Баланы? шы?армашылы? ?абілетін дамыту м?селесін талдау е? алдымен «?абілет» ??ымыны? м?нін тере? т?сініп алуды ?ажет етеді. «Шы?армашылы?» дегеніміз, «шы?ару», «ойлап табу» дегенді білдіреді. Демек жа?а н?рсе ойлап табу, сол ар?ылы жетістікке жету деп т?сіну керек. К?рнекі психолог Л.С. Выготский «шы?армашылы?» деп жа?адан ашатын ?рекетті ата?ан. Ал осы м?селені тере? зерттеген психологтарды? бірі Я.А. Пономарев оны даму ??ымымен ?атар ?ояды. ?йткені ?рбір жа?алы? ,?сіресе интелектуальды? т?р?ыда болса , ол баланы? психикасын жа?а сапалы? де?гейге к?тереді деп есептейді. Б?л пікір б?гінгі к?ні педагогиканы? талаптарына с?йкес келуімен к??ілге ?онымды. Шы?армашылы?- б?л адамны? ?мір шынды?ында ?зін-?зі тану?а ?мтылуы, ізденуі. ?мірде д?рыс жол табу ?шін адам д?рыс ой т?йіп, ?здігінен сапалы,д?лелді шешімдер ?абылдай білуге ?йренуі ?ажет. Адам бойында?ы ?абілеттерін дамытып, оларды? ?шуіне жол бермеу,оны? рухани к?шін ны?айтып, ?мірден ?з орынын табу?а к?мектеседі. Баланы? шы?армашылы? ?абілеттерін дамытуды? жолдарын, ??ралдарын аны?тау психология мен педагогика ?ылымдарында ?те ертеден зерттеліп келеді. [3, 6-7 б.] Шы?армашылы? ?лемдік м?дениетті? барлы? д?уіріндегі ойшылдарды? назарында бол?анды?ын «шы?армашылы? теориясын» жасау?а деген к?птеген ізденістерді? бол?анды?ынан бай?ау?а болады. б?л ?ректтер ?зіні? логикалы? шегіне жеткен деп айту?а болмайды. Сонды?тан шы?армашылы? педагогикасыны? негізгі ма?саты- б?гінгі к?н талаптарынан туында?ан, озы? ?о?ам?а лайы?ты жа?а сана, рухани сапа ?алыптастыру ж?не дамытуда ты? жолдар мен шешімдер іздестіру болып табылады. ?дебиеттер: 1.Жары?баев ?. Мектепке дейінгі педагогика. 2. Балаба?шада бейнелеу ?нері ар?ылы шы?армашыл т?л?а ?алыптастыру. Бала мен балаба?ша. 2010ж. 17-18бет. 3.Балаларды бейнелеу ?неріне ?йретуді? ма?ызы. бала мен балаба?ша. 2013ж.6-7бет.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Бейнелеу ?нері ар?ылы балаларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту »

БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ АРҚЫЛЫ БАЛАЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ

Алимханова Сауле Зейнелкабденовна

Халқымыздың жалпы мәдениет деңгейін жоғары сатыға көтерудің және балалардың эстетикалық көзқарасы мен талғамын дамытудың бірден-бір тиімді жолы көркем өнер болып табылады. Эстетикалық тәрбиеде көркем өнерге ерекше орын беріледі. Ол толғанта және қуанта отырып, балалар алдында өмір құбылыстарының мәнін ашады. Оларды қоршаған ортаға үңіле қарауға мәжбүр етеді. Әсемдіктің әсер ықпалын бастан кешіруге, жақсылықты үйренуге, жамандықтан жиренуге тәрбиелейді. Баланың көркемдік дамуы ойдағыдай болу үшін тәрбиеші оның жасына сәйкес , іс-әрекеттерінің түрлерін дұрыс пайдалана білуі қажет. Көркемдік тәрбие әдістемелік негізіне, балалардың жас ерекшеліктеріне сай бейнелеу іс-әрекетін үйретудің әдістемесін және жалпы міндеттеріне сәйкес нақтылы қойылатын талаптарды анықтап алу қажет. Бейнелеу өнерінің түрлері жайында жас ерекшелігіне сәйкес алғашқы түсініктер беріп, қылқалам шеберлерінің туындыарымен таныстыру арқылы, көркем өнерге қызығушылыққа тәрбиелеуге болады. Суретін салатын немесе мүсіндейтін затты құбылысты бақылату, түр-түсі, көлем, пішіні жайында мағлұмат беріп, оны зердеде сақтай білу дағдыларын қалыптастыру көзделеді.

Тәрбиеші бейнелеу сабақтарында ауызша баяндау, сұрақ-жауап, өткенді қайталау, бекіту жұмыстарынан кейін жаңа сабақты түсіндіру, үлгіні талдау, көрсету, бейнелеу іс-әрекетіне бейнелеудің әр түрлі тәсілдерін тақырыпқа сәйкес таңдап, жалпылама нұсқау беріп іс-әрекетке бағыттайды.Көркемөнер туындыларын әңгімелеуді сабақтың мақсатына сәйкес кіріспе негізгі бөлімде пайдалануға болады.

Балалар іс-әрекетке кіріскеннен кейін басшылық жасап, жеке нұсқаулар беріп көмек көрсетіледі. Әр баланың бейнелеу іс-әрекетіне қабілеттілігін ескере отырып бағыт беріледі. [1, 27 б.].

Дайын болған жұмыстардың бірнешеуін алып тақтаға іліп. балалардың назарын аудара бастайды. Қалған балалардың да жұмыстарын аяқтау талап етіліп, еңбек нәтижесін балалармен бірлесіп талдау жасайды.

Бағдарлама бойынша көркемдік іс-әрекетті ұйымдастыруда тәрбиешілерге қойылатын талаптар:

Тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу.

Мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын-ала

анықтау.

Балалардың дербес еркін шығармашылықпен әрекет етуіне толық

жағдай жасау

Баланың айнала қоршаған ортадан алған әсерлерін қабылдауы, оның жақсы қасиеттері мен заттың жалпы бейнесі туралы түсініктері негізінде қиялдау қабілеті , мінез-құлық ерекшеліктері, бояулардың, сызықтардың әсерлігін игеруі, сурет салуы, мүсіндеуде, жапсыру мен құрастыруда ойлағандарын нақтылы түрде бейнелеуге бейімдейді. Соған сәйкес бала бейнелеу іс-әрекетімен шұғылданып отырғанда оған кедергі жасауға, көңілін алаңдатуға болмайды. Ал белгіленген уақытта шаршағандық сезілсе, бой сергіту сәтін өткізу тиімді. Бірақ, өткізілетін сергіту сәті іс-әрекеттен, мазмұннан, сабақ тақырыбынан алшақ болмау керек. Керісінше, айналасып отырған істі бекітетін, тиянақтайтын, қайталап еске түсіретін, қимыл-қозғалыс жасау арқылы денесін қол, аяқ, саусақ-бұлшық еттерін икемге келтіру барысында баланың бастапқы аты бұзылмай, бастаған жұмысты аяғына дейін аяқтап шығуға көмегін тигізетіндей жағдайда өткізген жөн. Сабақ тақырыптарына сәйкес ерікті тақырыпта сурет салуда қолданатын бой сергіту сәттеріне арналған жаттығулар.

Ал балалар тұрайық,

Алақанды ұрайық.

Оңға қарай иіліп,

Солға қарай иіліп,

Бір отырып, бір тұрып,

Біз тынығып алайық.

Заттық тақырыптарды бейнелеу сәттерінде :

Қыл қаламды қояйық,

Орнымыздан тұрайық,

Қолымызды соғайық.

Оңға қарай иіліп,

Солға қарай иіліп,

Белімізді жазайық.

Айналаға қарайық.

Отырайық- тұрайық,

Біз тынығып алайып,

Тынығып біз алған соң

Әсем сурет салайық.

Республикадағы бейнелеу өнерінің тақырыбы, мазмұны, ұлттың мәдени әдет-ғұрпымен үйлескен тұрмыстың жанданған, дүние тірегі болатын табиғатпен үйлесімділігін қалыптастыратын және адамның шығармашылық жігерін нығайту болып табылады. [2, 17-18 б.]

Баланың шығармашылық қабілетін дамыту мәселесін талдау ең алдымен «қабілет» ұғымының мәнін терең түсініп алуды қажет етеді.

«Шығармашылық» дегеніміз, «шығару», «ойлап табу» дегенді білдіреді.

Демек жаңа нәрсе ойлап табу, сол арқылы жетістікке жету деп түсіну керек.

Көрнекі психолог Л.С. Выготский «шығармашылық» деп жаңадан ашатын

әрекетті атаған. Ал осы мәселені терең зерттеген психологтардың бірі

Я.А. Пономарев оны даму ұғымымен қатар қояды.

Өйткені әрбір жаңалық ,әсіресе интелектуальдық тұрғыда болса , ол баланың психикасын жаңа сапалық деңгейге көтереді деп есептейді. Бұл пікір бүгінгі күні педагогиканың талаптарына сәйкес келуімен көңілге қонымды.

Шығармашылық- бұл адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы,

ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы,дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу,оның рухани күшін нығайтып, өмірден өз орынын табуға көмектеседі. Баланың шығармашылық қабілеттерін дамытудың жолдарын, құралдарын анықтау психология мен педагогика ғылымдарында өте ертеден зерттеліп келеді. [3, 6-7 б.]

Шығармашылық әлемдік мәдениеттің барлық дәуіріндегі ойшылдардың

назарында болғандығын «шығармашылық теориясын» жасауға деген көптеген ізденістердің болғандығынан байқауға болады. бұл әректтер өзінің логикалық шегіне жеткен деп айтуға болмайды. Сондықтан шығармашылық

педагогикасының негізгі мақсаты- бүгінгі күн талаптарынан туындаған, озық қоғамға лайықты жаңа сана, рухани сапа қалыптастыру және дамытуда тың жолдар мен шешімдер іздестіру болып табылады.

Әдебиеттер:

1.Жарықбаев Қ. Мектепке дейінгі педагогика.

2. Балабақшада бейнелеу өнері арқылы шығармашыл тұлға қалыптастыру. Бала мен балабақша. 2010ж. 17-18бет.

3.Балаларды бейнелеу өнеріне үйретудің маңызы. бала мен балабақша. 2013ж.6-7бет.