Shpilka va Shponka birikmalari

Zarafshon shahar 10-umumta’lim maktabi

Tasviriy san’at va chizmachilik fani o’qituvchisi

Shodiyeva Uljon Tinchlikovnaning

Shpilka. Shpilka uyasi va shaybalarni chizish

mavzusida 1 soatlik ochiq dars ishlanmasi

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИ ШАВКАТ МИРЗИЁЕВНИНГ ВАЗИРЛАР МАҲКАМАСИНИНГ КЕНГАЙТИРИЛГАН МАЖЛИСИДАГИ МАЪРУЗАСИДАН: (2017 йил 16 январь)

Энг муҳим вазифамиз – мамлакатимизда тинчлик ва фаровонликни мустаҳкамлаш, одамларни, халқимизни ҳаётдан рози қилишдан иборат. Бунинг учун эл-юртимиз аввало биз – раҳбарларнинг фаолиятидан рози бўлиши керак. Бунинг учун ҳар бир раҳбар ўз аравасини ўзи тортиши, ўз соҳасидаги ишларнинг аҳволи учун ўзи шахсан жавоб бериши керак. Шундан кейин жамиятимизда ўзгариш бўлади, ривожланиш бўлади.  

2017-2021 ЙИЛЛАРДА

ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ

• I. Давлат ва жамият қурилиш тизимини такомиллаштириш

( Мовий ҳаворанг – осмон ва тоза сув рамзи, буюк Амир Темур давлатининг байроғининг

ранги)

• II. Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш

( Сиёҳранг – қонунийлик элементлари ҳисобланган устуворлик ва ор-номуслилик рамзи)

- III. Иқтисодиётни ривожлантириш ва либераллаштириш

( Тилларанг – иқтисодиётни ривожлантириш элементлари ҳисобланган куч-қудрат ва бойлик

рамзи,)

- IV. Ижтимоий соҳани ривожлантириш

( Қизил ранг – ҳаёт ва аҳолининг муносиб турмуш тарзини таъминлаш рамзи)

• V. Хавфсизлик, диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувлик, ўзаро манфаатли ва амалий ташқи сиёсат

vi. oq rang – тинчликсеварлик сиёсати элементлари ҳисобланган тинчлик ва софлик рамзи)

Darsning maqsadi:

Ta’limiy maqsadi: Shpilkali birikmani chizish bo’yicha biriktirilayotgan detallardan biri bolt o’tqazish uchun teshib bo’lmaydigan qalinlikda bo’lganda shpilkali birikmadan foydalanilishi, shpilkali birikma hosil qilish uchun shpilka, gayka ,shayba ishlatishi, shpilka uzunligini aniqlashda biriktirilayotgan ochiq teshikli detalning qalinligi hisobga olinishi biriktirilayotgan detallarning biridagi rezbali berk teshikka shpilkaning bir uchiga rezbasini butun uzunligi bo’yicha burab kiritilishi va boshqa qoidalarni bilish.

Tarbiyaviy maqsad : Shpilkali birikmani chizish va o’qishni to’g’ri

bajara olish.

Rivojlantiruvchi maqsad : O’quvchilarni doimiy ravishda o’z o’zini jismoniy,ma’naviy,ruhiy intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish hayot davomida mustaqil o’qib o’rganish kompetensiyasi .

Kompetensiya : Milliy va umummadaniy kompetensiya-vatanga sadoqatli, insonlarga mehr oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish ,badiiy va san’at asarlarini tushunish orasta kiyinish sog’lom turmush tarziga amal qilish

Ajraladigan

Boltli

Rezbali

Quvur

O’tilgan mavzu yuzasidan tezkor savollar;

Payvand

Rezbali birikmalardan namunalar

Yangi mavzu bayoni:

Shpilkalar. Shpilka silindrik sterjen bo`lib, uning ikkala uchiga rezba o`yilgan bo`ladi. Uning bir uchi biriktiriluvchi detalning biriga burab kiritiladi, ikkinchi uchiga gayka buraladi.

SHpilkalar konstruktiv nuqtai nazardan boltlarni ishlatish mahsadga muvofih bulmagan joylarda ishlatiladi. Shpilkalarning ikkala uchiga ham yirik yoki mayda metrik rezba (GOST 9.150-59) ishlangan bulishi mumkin.

Tashqi kurinishiga karab, Shpilkalar kuyidagi ikki tipda: A —rezbasining nominal diametri va rezbasiz (tekis) qismining diametri bir xil (384- shakl a); B—rezbasining nominal diametri rezbasiz (tekis) kismining nominal diametridan katta (42-shakl, b).

Agar Shpilka po`lat, bronza yoki latundan ishlangan detallar rezbasiga burab kirgiziladigan bo`lsa, hrnatiladigan uchining uzunligi l1=d qilib olinadi, bolg`alanuvchan yoki kul rang cho`yandan ishlangan detallarga burab kirgiziladigan bo`lsa, L1 1,25d silib olinadi, engil qotishmalar uchun L1= 2d bo`ladi.

Shpilkaning gayka buraladigan rezbali uchining uzunligi 10 2d + + 6 mm (/

Shpilkalarga oid standartlar ilovadagi jadvallarda keltirilgan.

Shpilka uyasi: Shpilka burab kiritiladigan rezbali teshik Shpilka uyasi deyiladi. U ya avval parma bilan diametrini rezba diametrining 0,85 iga (d1 = Q,85d) teng qilib uyiladi (43-shakl). Uyaning tubidagi konus uchining burchagi 120° ga teng. Keyin uyaga metchik yordamida rezba qirqiladi. 37

Shpilka uyasining chuqurligi uya ishlanadigan detalning matyerialiga bog`liqdir. Masalan, po`lat, bronza va boshqa qattih hotishmalar uchun uya chuqurligi l,5d qilib, cho`yandan ishlangan detallarda 1,75d qilib, yengil qotishmalardan ishlangan detallarda 2d qilib olinadi.

Gaykalar. Gayka olti yoqli, kvadrat yumaloq qilib va gayka-barashka tipida ishlanadi. Olti yoqli gaykalar konstruktsiyasi bo`yicha oddiy, uyiqli va tojsimon, normal, past (yupqa), baland (qalin) va juda baland, bir va ikki faskali qilib ishlanadi (44-shakl). Gaykalar ish sharoiti va belgilanishiga qarab tanlab olinadi. Mashinasozlikda asosan olti yokli oddiy gaykalar ishlatiladi. bo`yicha yunalgan, zo`riqishi ko`p bo`lgan hollarda va, shuningdek, ish protsessida rezbali birikmalarni tez-tez ajratib turishga tug`ri keladigan hollarda uzun va eng uzun gaykalar ishlatiladi. bo`yicha zo`riqish kam bo`lgan hollarda esa kalta gaykalar ishlatiladi.

Shaybalar. Shayba, odatda, gayka, vint yoki bolt kallagining ostiga qo`yiladi va ularning teshigida rezbasi bo`lmaydi (48-shakl). SHaybalar biriktiruvchi va biriktiriluvchi detallarning yuzalarini buzilishdan saqlash va ularga ta`sir hiladigan zo`riqishni bir me`yorda uzatish va tarqatish uchun xizmat qiladi. Shaybalar xomaki (49-shakl, a) va toza (49- shakl, b) shaybalarga bo`linadi.

Shplintlar. Shplintlar biror sim bo`lagidan tayyorlangan bo`lib (50- shakl) gaykalarning o`z-o`zidan buralib ketishining oldini olish uchun ishlatiladi. SHplintlar tojsimon yoki uyiqli gaykalarning shlitsasi (o`yig`i) va bolt yoki Shpilka teshiklari orqali o`tkaziladi, so`ngra uning uchlari ikki tomonga qayirib qo`yiladi (55-shaklga harang).

SHplintlar GOST 397-66 bo`yicha tayyorlanadi; ularning asosiy o`lchamlari —shartli diametri d va uzunligi L0.

SHartli diametri (bu diametr teshik diametriga teng qilib, ya`ni d0 = d deb olinadi) d — 4 mm, uzunligi / — 22 mm bo`lgan shplint o`quv chizmalarida quyidagicha belgilanadi: Shplint X422 G OST 397-66

Boltli birikmalarni: Detallarning boltli birikmalarini boltning GOST buyicha olingan ulchamlari buyicha yoki uning rezbasining diametriga nisbatan olingan taxminiy o`lchamlari buyicha chizish mumkin. Bunda birikmani chizish uchun biriktiriluvchi detallarning qalinliklari byerilgan bo`lib, boltning uzunligi huyidagicha topilishi mumkin:

L=b1 + b+s + H + a + c, 44

bu erda ‗g va b — biriktiriladigan detallarning salinligi;

s — shaybaning salinligi;

H — gaykaning balandligi;

a — rezbaning gaykadan chiqib turgan ehtiyot qismi;

s — bolt faskasining balandligi.

Shponkali birikmalar :

Shponka valni unga urnatilgan detal, masalan, tishli gildirak, xrapovik, shkiv va hokazolar bilan biriktirishda ishlatiladi. 54

Shponkali birikmalar prizmatik (61-shakl, a, b lar), ponasimon (61- shakl, v) va segment (61- shakl, g) shponkalar vositasida bajariladi. Ponalarning o`lchamlari valning diametriga qarab tanlab olinadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!