О?ушылар?а бейнелеу ?неріні? т?рлерін тере? таныстырамын. Бейнелеу ?нері ?мірді ?олмен ?стап, к?збен к?ргендей етіп, к?ркем бейнелер ар?ылы баяндайды. К?ркем шы?армалар айналамызда?ы д?ниені жа?сыра?, толы?ыра? т?сінуге ?йретіп ?ана ?оймай, ол бізді? ой-санамыз бен т?йсік-сезімімізге тікелей ?сер етеді. Сол себепті біз бейнелеу ?нері туындыларын ?р де?гейде ?абылдаймыз. Оларды? мазм?нына м?н беріп ?араймыз. Бейнелеу ?неріні? адам ?шін берері мол. К?ркем шы?армалар ар?ылы ?ткен ?мір тарихына назар аударып, оны к?з алдымыз?а елестете аламыз. Бейнелеу ?неріні? ерекшелігі – суретшіні? ?з к?зімен к?ріп, т?сінген шынды?ын сол с?тімен ай?ын к?рсетуінде. Суретші образдарды?, ?мір шынды?ыны? типтік жа?ын та?дап ала отырып, заманны? тыныс-тіршілігін жина?тап, жан-жа?ты бейнелейді. Адамзат ?мірінде бейнелеу ?неріні? ма?ызы ?те ?лкен, оны? ?о?ам ?міріндегі р?лі де аса зор. Суретшіні? с?лулы?ты д?рыс т?сіне білуіні? ма?ызы зор. Біреулер кемелдікке суретті? композициялы? ??рылысы ар?ылы, енді біреулері живописьтік ??рылысы ар?ылы ие болады. Б?рін бірдей ?йлестіріп келтіру барлы? адамны? ?олынан келе бермейді. ?р суретшіні? шы?армасы оны? ?зіндік ерекше белгілерімен, ?олта?басымен ай?ындалады.
Бейнелеу ?нері алуан т?рлі де, алуан ?ырлы. 19 ?-?а дейін с?улет, м?сін ж?не живопись ?нерді? басты ?ш т?рі болып есептеледі. Ал 19 ?. Ая?ына ?арай графика ?ызметтік ж?не ?осал?ы т?рден ?нерді? жеке ж?не м?лдем дербес бір т?ріне айналды. Со??ы 20 жылда ?нерді? дизайн сия?ты т?рі де ?те ай?ын бейнесін тапты.
М?сін – бейнелеу ?неріні? бір т?рі. Ол адамдарды да, хайуанаттарды да, т?рлі заттарды да бейнелейді. Оны? с?улет ?нерімен орта? жайттары бар. М?сін биіктік, ендік, аума?ты? деп аталатын ?ш ?лшемнен т?рады ж?не ол ?атты ?рі ?за? са?талатын материалдардан, я?ни а?аштан, тастан, кеуделік м?сін металдан да жасалады. Бюст, статуя немесе бейнелер тобын жасау ?шін к?п уа?ыт ж?не к?п е?бек керек, ?сіресе м?сінді тастан шап?ан кезде, тіпті жай дене к?шіні? ?зі к?п ?ажет. М?сін – е? ежелгі ?нерді? бірі. Біз б?дан мы?да?ан жылдар б?рын Мысыр, Грек шеберлеріні? ?олынан шы??ан тамаша туындыларды білеміз. М?сін ?нері латынша «скульптура» деп те аталады. Ол «?ашау» деген ма?ынаны білдіреді. ?р ?нерді? т??ірегіміздегі д?ниені ?зінше бейнелеп, ?зінше т?сіндіретін ?з тілі бар. Сурет ?неріні? т?рі – бояу. Ал м?сінші ?з шы?армасын тастан, м?рм?рдан ?ашайды не саздан жасайды. Ол ?з ойын картинада?ыдай бір жызы?ты? бетінде бейнелеймей, ке?істікте сомдайды. Суретші сия?ты м?сінші де ?зі бейнелеп отыр?ан адамны? мінез-??лы?, ішкі сырын ашу?а тырысады. Оны біз бет ?лпетінен, ?имыл-?оз?алыстарынан а??арамыз, тіпті м?сіндегі адамны? ?стіндегі киімні? ?р ?ыртысына дейін оны? жан д?ниесінен бірер сыр танытып т?рады. К?птген м?сіншілер а?ашты ?олданады. М?селен, м?сінші С. Коненковты? та??ажайып «Орман адамдарыны?» м?сіндері ж?не В. Мухинаны? небір ?сем шы?армалары а?аштан ?ашалып жасал?ан. Металдан м?сін жасау ?шін алдымен оны? моделі жасалады, сонан со? барып сол бойынша ?ола мен шойыннан м?сінні? ?зі ??йылады. Сурет ?неріні? шы?армалары сия?ты м?сін ?неріні? туындылары да к?лемі жа?ынан ша?ын, станокты ж?не монументтік т?рлерге б?лінеді.
Статуя – адам барлы? бойымен т?тас бейнеленген монументтік м?сін. М?сінні? ?семдік ??ралдары графикамен, ?сіресе живописьпен салыстыр?анда ?те шектеулі, я?ни м?сінші композиция?а ?орша?ан ортаны кіргізе алмайды, ке?істік тере?дігін бере алмайды, б?рі де фигураларды? ?зімен – оларды? формаларыны? жина?талуымен, материалымен, фактурамен білдірілуі тиіс. ?аланы? с?улетімен, оны? ала?, к?шелеріні? ке?істігімен байланысты болып келетін монументтік м?сінде образды? жина?тылы?ы, оны? аллегориялы?ы ерекше ай?ын к?рінеді.
Ескерткіштер ?за? ?асырлар?а арнап салынады, сонды?тан оларды? бірегей де бірт?тас образы ?з уа?ытыны? ?лкен идеяларын на?тылы т?рде к?рсетуге тиіс. М?сіндер ?здеріні? формалары жа?ынан ?арапайым да ай?ын болуы, алыстан о?ай ?абылданатындай ?серлі силуэтке ие болуы тиіс. М?сінге материал та?дау да еш?ашан кездейсо? болмайды. Б?л – образды? ??рама сипаттамаларыны? бірі, суретші ж?мысты ой елегінен ?ткізе отырып, о?ан арнал?ан белгілі материалды да міндетті т?рде есте са?тайды.
Живопись – бейнелеу ?неріні? не??рлым бай ?рі кемел т?рі, онда бейнелеуді? сан алуан ??ралдары ?олданылады. Суретшілер ?нерді? ?шы-?иярсыз осы саласына ?здері с?йген ?уен-та?ырыптарды та?дап алады. Біреулері портрет жаз?анды ?натады, екіншілері пейзажды, ?шіншілері тарихи, со?ыс немес т?рмысты? к?ріністерді бейнелеуге ??штар. Бейнелеу ?нгеріні? б?лай сипатталуы оны? жанрлар?а б?лінуі деп аталады. «Жанр» – француз с?зі, «т?р» немесе «тек» деген ма?ынаны білдіреді.
?йге тапсырма беру: Бейнелеу ?неріні? т?рлерімен тере?ірек танысу.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Бейнелеу ?неріні? т?рлері»
№17 орта мектептің
Сурет пәні мұғалімі
Маңғытаева Жадыра
Жаңаөзен қаласы
Маңғыстау облысы
Сабақтың тақырыбы:Бейнелеу өнерінің түрлері
Сабақтың мақсаты: а) Білімділік: Оқушыларға тың мәліметтер беріп, білімді қалыптастыру, жаңа мағлұмат беру және т.б.
ә) Дамытушылық: Сабақ оқытудың негізгі үрдісін есте қалдыру, оқушы санасына терең сіңіру.
б) Тәрбиелілік: Сурет салдыру арқылы оларды тазалыққа, ұқыптылыққа үйрету.
Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар:Альбомдар, плакаттар, Қарындаштар, ақ қағаз, 5-сынып оқулығы және тағы басқа.
Сабақтың өту барысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
Үйге берілген тапсырманы тексеру.
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Тапсырмаларды орындау.
Сабақты бекіту.
Үйге тапсырма.
Сабақтың барысы:
Оқушыларға бейнелеу өнерінің түрлерін терең таныстырамын. Бейнелеу өнері өмірді қолмен ұстап, көзбен көргендей етіп, көркем бейнелер арқылы баяндайды. Көркем шығармалар айналамыздағы дүниені жақсырақ, толығырақ түсінуге үйретіп қана қоймай, ол біздің ой-санамыз бен түйсік-сезімімізге тікелей әсер етеді. Сол себепті біз бейнелеу өнері туындыларын әр деңгейде қабылдаймыз. Олардың мазмұнына мән беріп қараймыз. Бейнелеу өнерінің адам үшін берері мол. Көркем шығармалар арқылы өткен өмір тарихына назар аударып, оны көз алдымызға елестете аламыз. Бейнелеу өнерінің ерекшелігі – суретшінің өз көзімен көріп, түсінген шындығын сол сәтімен айқын көрсетуінде. Суретші образдардың, өмір шындығының типтік жағын таңдап ала отырып, заманның тыныс-тіршілігін жинақтап, жан-жақты бейнелейді. Адамзат өмірінде бейнелеу өнерінің маңызы өте үлкен, оның қоғам өміріндегі рөлі де аса зор. Суретшінің сұлулықты дұрыс түсіне білуінің маңызы зор. Біреулер кемелдікке суреттің композициялық құрылысы арқылы, енді біреулері живописьтік құрылысы арқылы ие болады. Бәрін бірдей үйлестіріп келтіру барлық адамның қолынан келе бермейді. Әр суретшінің шығармасы оның өзіндік ерекше белгілерімен, қолтаңбасымен айқындалады.
Бейнелеу өнері алуан түрлі де, алуан қырлы. 19 ғ-ға дейін сәулет, мүсін және живопись өнердің басты үш түрі болып есептеледі. Ал 19 ғ. Аяғына қарай графика қызметтік және қосалқы түрден өнердің жеке және мүлдем дербес бір түріне айналды. Соңғы 20 жылда өнердің дизайн сияқты түрі де өте айқын бейнесін тапты.
Мүсін – бейнелеу өнерінің бір түрі. Ол адамдарды да, хайуанаттарды да, түрлі заттарды да бейнелейді. Оның сәулет өнерімен ортақ жайттары бар. Мүсін биіктік, ендік, аумақтық деп аталатын үш өлшемнен тұрады және ол қатты әрі ұзақ сақталатын материалдардан, яғни ағаштан, тастан, кеуделік мүсін металдан да жасалады. Бюст, статуя немесе бейнелер тобын жасау үшін көп уақыт және көп еңбек керек, әсіресе мүсінді тастан шапқан кезде, тіпті жай дене күшінің өзі көп қажет. Мүсін – ең ежелгі өнердің бірі. Біз бұдан мыңдаған жылдар бұрын Мысыр, Грек шеберлерінің қолынан шыққан тамаша туындыларды білеміз. Мүсін өнері латынша «скульптура» деп те аталады. Ол «қашау» деген мағынаны білдіреді. Әр өнердің төңірегіміздегі дүниені өзінше бейнелеп, өзінше түсіндіретін өз тілі бар. Сурет өнерінің түрі – бояу. Ал мүсінші өз шығармасын тастан, мәрмәрдан қашайды не саздан жасайды. Ол өз ойын картинадағыдай бір жызықтық бетінде бейнелеймей, кеңістікте сомдайды. Суретші сияқты мүсінші де өзі бейнелеп отырған адамның мінез-құлық, ішкі сырын ашуға тырысады. Оны біз бет әлпетінен, қимыл-қозғалыстарынан аңғарамыз, тіпті мүсіндегі адамның үстіндегі киімнің әр қыртысына дейін оның жан дүниесінен бірер сыр танытып тұрады. Көптген мүсіншілер ағашты қолданады. Мәселен, мүсінші С. Коненковтың таңғажайып «Орман адамдарының» мүсіндері және В. Мухинаның небір әсем шығармалары ағаштан қашалып жасалған. Металдан мүсін жасау үшін алдымен оның моделі жасалады, сонан соң барып сол бойынша қола мен шойыннан мүсіннің өзі құйылады. Сурет өнерінің шығармалары сияқты мүсін өнерінің туындылары да көлемі жағынан шағын, станокты және монументтік түрлерге бөлінеді.
Статуя – адам барлық бойымен тұтас бейнеленген монументтік мүсін. Мүсіннің әсемдік құралдары графикамен, әсіресе живописьпен салыстырғанда өте шектеулі, яғни мүсінші композицияға қоршаған ортаны кіргізе алмайды, кеңістік тереңдігін бере алмайды, бәрі де фигуралардың өзімен – олардың формаларының жинақталуымен, материалымен, фактурамен білдірілуі тиіс. Қаланың сәулетімен, оның алаң, көшелерінің кеңістігімен байланысты болып келетін монументтік мүсінде образдың жинақтылығы, оның аллегориялығы ерекше айқын көрінеді.
Ескерткіштер ұзақ ғасырларға арнап салынады, сондықтан олардың бірегей де біртұтас образы өз уақытының үлкен идеяларын нақтылы түрде көрсетуге тиіс. Мүсіндер өздерінің формалары жағынан қарапайым да айқын болуы, алыстан оңай қабылданатындай әсерлі силуэтке ие болуы тиіс. Мүсінге материал таңдау да ешқашан кездейсоқ болмайды. Бұл – образдың құрама сипаттамаларының бірі, суретші жұмысты ой елегінен өткізе отырып, оған арналған белгілі материалды да міндетті түрде есте сақтайды.
Живопись – бейнелеу өнерінің неғұрлым бай әрі кемел түрі, онда бейнелеудің сан алуан құралдары қолданылады. Суретшілер өнердің ұшы-қиярсыз осы саласына өздері сүйген әуен-тақырыптарды таңдап алады. Біреулері портрет жазғанды ұнатады, екіншілері пейзажды, үшіншілері тарихи, соғыс немес тұрмыстық көріністерді бейнелеуге құштар. Бейнелеу өнгерінің бұлай сипатталуы оның жанрларға бөлінуі деп аталады. «Жанр» – француз сөзі, «түр» немесе «тек» деген мағынаны білдіреді.
Үйге тапсырма беру: Бейнелеу өнерінің түрлерімен тереңірек танысу.
