Б?гінгі саба?ты? та?ырыбы жылды? т?рт мезгіліне байланысты а?ыз ??гіме о?ып берейін. Ерте,ерте,ертеде ата?ты жыл патшалы?ы болыпты.
Оларды? 4 баласы болыпты.(?ыс,к?ктем,жаз,к?з).Осы т?рт баласыны? мінезі ?р т?рлі болыпты.Жыл а?са?алы мен жыл патшайымы осы 4жылды ба?ып-?а?ып ?сіріп. К?ндерді? к?нінде осы ?ыс, к?ктем, жаз, к?з мезгілдері бір к?ні айтысып ?алыпты. Олар былай деп айтысады.
К?ктем:Менен тіршілік к?зі басталады. Адамдар ?ыстан аман шы?ып, жадырап, ?айта т?леп, ?ызу е?бектерін бастайды. Таби?атты? е? тамаша кезе? ?рине менмін.
Жаз:Жарайды к?п ма?танбай-а? ?ой, менсіз адамдар не істеген болар еді? Егер мені? аптап ысты?ым болмаса егін, бау-ба?шалары? пісер ме еді? Ал сендер су?а шомыла алар ма еді?дер. Таби?атты? е? кереметі менмін.
М??алім:Одан кейін к?з былай дейді:
К?з:?те д?рыс айт?андары?, біра? адамзат?а мені?де ?ажетім бар. Барлы? е?бек атаулыны? ?ыз?ан ша?ы менде, егін бау-ба?шалар жиналып, ?ыбырла?ан жанны? б?рі ?ыс ?амына кіріседі, ал сендер жеміс-жидекке тойма?ан болар еді?дер. Таби?атты? е? бір жа?сы кезе?і менмін.
-Осылай ай?айласып жат?ан ?стіне жыл а?са?алы мен жыл патшайымы келіп ?алып былай дейді:
Таби?ат патшайымы: Б?рекелді, б?рі? жиналып ?алыпсы?дар ?ой, б?л не жиын?
Б?рі:Таби?атты? керемет кезе?і кім екен деп таласып жатырмыз.
Таби?ат патшайымы : Орынсыз талас?андары?ыз д?рыс емес. Б?рі? де адамдар?а керексі?дер. Сендер к?ктем, жаз, к?з, ?ыс болып ?згеріп т?рмаса?дар, олар ?мір с?ре алма?ан болар еді. Барлы? кезе?ні? ?з кереметттері бар, сонды?тан таласпай адамдар?а ?алты?сыз ?ызмет жасау?а тырысы?дар. Олар таби?атты? кереметтерімен ?ана к?н кеше алады.
Б?рі: Д?рыс –д?рыс,орынды айтылды. Бізден ?ателік болды. Т?сіндік жауап береді.
М??алім: Ал о?ушылар к?ктем, жаз, к?з, ?ыс мезгілдеріне арна?ан ?лендер, та?па? кім біледі екен? Ендігі кезекті бейнелеу ?неріні? т?рлеріне то?талайы?: с?улет ?нері, м?сін ?нері, кескіндеме (живопись), графика, дизайн.
Кескіндеме (живопись) – бейнелеу ?неріні? е? к?п тара?ан т?рі. Кескіндеме к?рерменні? ойы мен сезіміне жа?ымды ?сер ететін, жазы?ты? бетінде бояу ар?ылы жасалатын к?ркем шы?арма.
«Жанр» – француз с?зі «т?р» немесе «тек» деген ма?ынаны білдіреді. Кескіндеме (живопись) мынадай жанрлар?а б?лінеді: натюрморт, пейзаж, портрет, та?ырыпты? картина.
Пейзаж – француз с?зі, б?л ландышафты таби?атты бейнелеу. Пейзаж дербес жанр ретінде ?ытайда, Жапонияда ж?не бас?а шы?ыс елдерінде, сондай-а? Еуропада дамы?ан. Пейзаж салу ?шін е? алдымен перспектива за?дылы?тарын білу керек.
Зат бізден не??рлым алыс т?рса, ол со??рлым кішкентай болып к?рінеді. Перспектива за?дылы?ын зерттеген неміс суретшісі А.Дюрер. Егер ашы? те?ізге шы?ып, к?кжиекке к?з салса?дар, заттар бізден алыста?ан сайын жары?ыра?, боз?ылтыра? бола т?скенін бай?айсы?дар.Затты ке?істікте бейнелеу ?шін жа?ында?ы заттар аны?, ал алыста?ы заттар сол?ын бейнелеуі ?ажет.
Алыста?ы т?р?ан жары? т?сті заттар ?з т?сінен ?ара??ылау, ал ?ара??ылау заттар с?л жары? болып бейнелеуі тиіс.
Жа?ында?ы заттар к?лемді болып бейнеленсе, алыста?ы заттар жазы?тау болып бейнеленеді.
Сараманды? ж?мыс: о?ушылар?а «Жыл мезгілдері» та?ырыбында сурет салу?а тапсырма беріледі.
Сурет салу ережелері:
Композиция ??растыру.
?а?аз бетіне орналастыру (тігінен, к?лденен)
Перспектива за?дылы?тарын са?тай отырып суреттерімізді саламыз.
Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: Төрт мезгіл суреттер, үлгі, плакттар,су бояу,қылқалам, карандаш, А4,А3 форматары, палитра.
Сабақ түрі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, практикалық жұмыс.
Сабақ барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу, түгелдеу.
б) оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
2.Үй тапсырмасын тексеру.
Композиция дегеніміз не?
Көкжиек сызығы дегеніміз?
Негізгі түстерді ата? (Қызыл, сары,көк)
Қандай суретшілерді білесіздер?
Жаңа сабақ.
Бүгінгі сабақтың тақырыбы жылдың төрт мезгіліне байланысты аңыз әңгіме оқып берейін. Ерте ,ерте,ертеде атақты жыл патшалығы болыпты.
Олардың 4 баласы болыпты.(қыс,көктем,жаз,күз).Осы төрт баласының мінезі әр түрлі болыпты.Жыл ақсақалы мен жыл патшайымы осы 4жылды бағып-қағып өсіріп. Күндердің күнінде осы қыс, көктем, жаз, күз мезгілдері бір күні айтысып қалыпты. Олар былай деп айтысады.
Көктем:Менен тіршілік көзі басталады. Адамдар қыстан аман шығып, жадырап, қайта түлеп, қызу еңбектерін бастайды. Табиғаттың ең тамаша кезең әрине менмін.
Жаз:Жарайды көп мақтанбай-ақ қой, менсіз адамдар не істеген болар еді? Егер менің аптап ыстығым болмаса егін, бау-бақшаларың пісер ме еді? Ал сендер суға шомыла алар ма едіңдер. Табиғаттың ең кереметі менмін.
Мүғалім:Одан кейін күз былай дейді:
Күз:Өте дұрыс айтқандарың, бірақ адамзатқа меніңде қажетім бар. Барлық еңбек атаулының қызған шағы менде, егін бау-бақшалар жиналып, қыбырлаған жанның бәрі қыс қамына кіріседі, ал сендер жеміс-жидекке тоймаған болар едіңдер. Табиғаттың ең бір жақсы кезеңі менмін.
Мұғалім: Одан кейін қыс былай дейді:
Қыс:Пай-пай мақтануларын. Табиғаттың ең керемет кезеңімін. Менен күшті ешкім жоқ, барлық жерді ақ бояуға бояп, түрлі өрнектермен безендіріп, табиғатқа сұлулық беретін мен. Жаңа жылды менсіз қарсы алмайсыңдар ғой ? Көрдіңдер ме? Табиғаттың ең күщті кезеңі менмін.
-Осылай айқайласып жатқан үстіне жыл ақсақалы мен жыл патшайымы келіп қалып былай дейді:
Табиғат патшайымы: Бәрекелді , бәрің жиналып қалыпсыңдар ғой, бұл не жиын?
Бәрі:Табиғаттың керемет кезеңі кім екен деп таласып жатырмыз.
Табиғат патшайымы : Орынсыз таласқандарыңыз дұрыс емес. Бәрің де адамдарға керексіңдер. Сендер көктем, жаз, күз, қыс болып өзгеріп тұрмасаңдар, олар өмір сүре алмаған болар еді. Барлық кезеңнің өз кереметттері бар, сондықтан таласпай адамдарға қалтықсыз қызмет жасауға тырысыңдар. Олар табиғаттың кереметтерімен ғана күн кеше алады.
Бәрі: Дұрыс –дұрыс ,орынды айтылды. Бізден қателік болды. Түсіндік жауап береді.
Мұғалім: Ал оқушылар көктем, жаз, күз, қыс мезгілдеріне арнаған өлендер, тақпақ кім біледі екен? Ендігі кезекті бейнелеу өнерінің түрлеріне тоқталайық: сәулет өнері, мүсін өнері, кескіндеме (живопись), графика, дизайн.
Кескіндеме (живопись) – бейнелеу өнерінің ең көп тараған түрі. Кескіндеме көрерменнің ойы мен сезіміне жағымды әсер ететін, жазықтық бетінде бояу арқылы жасалатын көркем шығарма.
«Жанр» – француз сөзі «түр» немесе «тек» деген мағынаны білдіреді. Кескіндеме (живопись) мынадай жанрларға бөлінеді: натюрморт, пейзаж, портрет, тақырыптық картина.
Пейзаж – француз сөзі, бұл ландышафты табиғатты бейнелеу. Пейзаж дербес жанр ретінде Қытайда, Жапонияда және басқа шығыс елдерінде, сондай-ақ Еуропада дамыған. Пейзаж салу үшін ең алдымен перспектива заңдылықтарын білу керек.
Перспектива латынның «perspicere» – «тасадағыны көре білу» деген сөзінен шыққан. Перспективаның заңдары өте көп, соның ең басты екеуін суретшілер қалайда білуге тиісті.
Зат бізден неғұрлым алыс тұрса , ол соғұрлым кішкентай болып көрінеді. Перспектива заңдылығын зерттеген неміс суретшісі А.Дюрер. Егер ашық теңізге шығып, көкжиекке көз салсаңдар , заттар бізден алыстаған сайын жарығырақ, бозғылтырақ бола түскенін байқайсыңдар.Затты кеңістікте бейнелеу үшін жақындағы заттар анық, ал алыстағы заттар солғын бейнелеуі қажет.
Алыстағы тұрған жарық түсті заттар өз түсінен қараңғылау, ал қараңғылау заттар сәл жарық болып бейнелеуі тиіс.
Жақындағы заттар көлемді болып бейнеленсе, алыстағы заттар жазықтау болып бейнеленеді.
Сарамандық жұмыс: оқушыларға «Жыл мезгілдері» тақырыбында сурет салуға тапсырма беріледі.
Сурет салу ережелері:
Композиция құрастыру.
Қағаз бетіне орналастыру (тігінен, көлденен)
Перспектива заңдылықтарын сақтай отырып суреттерімізді саламыз.
Түстік шешін табамыз.
Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты бекіту мақсатында сөзжұмбақ шешейік.
Адам келбетін бейнелеу?
Бояу арқылы бейнелейтін бейнелеу өнерінің түрі?
Бұйымның жаңа үлгісін жан-жақты салыстырып заман талабына сай жасау бейнелеу өнерінің қай түрі?
Маринист суретші?
Бір түспен бейнелейтін көркем шығарма?
Француз сөзі «түр» немесе «тек» деген мағынаны білдіретін сөз?
