Желто?сан о?и?асы

Зейдалиева Амина Ермағанбетқызы

Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы №3мектеп- интернатының жоғары санатты тарих-география пәні мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Желтоқсан оқиғасы

Сабақтың өткізілу түрі: Сауалнама сабақ.

Сабақтың әдісі: Тірек сызбасы мен тірек сөздерді пайдалана отырып, оқушылардың ізденіс жұмыстарына талдау жасау және жазбаша сұраққа жауап ала отырып, сабақтын мазмұнын ашу.

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, сабақ жоспары, тірек сөздер, тірек сызбалар, бейне суреттер, бейне көрініс.

Сабақ жоспары:

1. Кіріспе:

а) «Шөлмек мың күн сынбайды, бір күн де сынады»

1. Негізгі бөлім:

   1. Желтоқсан көтерілісіне – 26 жыл (Тірек сызба, тірек сөздер ізімен)

Желтоқсанның айқын болмысы (Оқушылардың ізденісін, ой таразысын тексеру).

а) Сауалнама барысында кездесетін тірек сөздер анықтамасын табу.

ә) Сұрақ: Өз қиял дүниеңізде «Желтоқсан оқиғасын» көзіңізге қалай елестетер едіңіз?Тірек-сызбаны пайдалану.

б) Сұрақ: «Колбин науқаны» қалай жүргізілді? Тірек сызбамен сөйлеуге болады.

в) Сұрақ: Түсіп қалған сөздерді тауып және авторын тап.

1. Қорытынды:

Бейне көрініс көрсету.

«Желтоқсан» желі»!

Сабақтың мақсаты.

Тәуелсіз Қазақстанның болашағын құрайтын жастарды, шәкірттерді дүниені дүр сілкіндірген Алматыдағы 1986 жылғы желтоқсан көтерілісі мен оның себеп- сипатымен таныстыру. Қалыптасып қалған әкімшіл-әміршіл тоталитарлық режимге қарсы бас көтерген қазақ жастарының ерлігін баян ету.

1. Сабақтың міндеті:

   1. Білімділік. Елімізде болып өткен Желтоқсан оқиғасының тарихи мәнінің зор екендігін, бұл оқиғаны тек Қазақстан емес, ТМД елдері көлемінде еске түсірсе артығы жоқтығын, бұл наразылықтың түп-тамыры тереңде жатқандығын оқушы жастарға жеткізу.

1. Тәрбиелік. «Отан», «Ел», «Мемлекет» сияқты киелі ұғымдарды жастардың санасына сіңіру. Елге, Жерге деген сүйіспеншілігін, отаншылдық сезімдерін, ұлттық мақтанышын тудыру.

1. Дамытушылық. Оқытудың тиімділігін арттыру үшін қосымша деректерді, баспасөз басылымдарын пайдаланып, жастардың ұгымдарының терең, жүйелі болуына әсер ету. Өзіндік ізденістеріне жол ашу.

Сабактың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу, сабаққа дайын болуға

шақыру.

1. Үй тапсырмасын сұрау.

Тест сұрақтарымен сұралады. (7 минут уақыт беріледі)

Тест жауабын төмендегідей компьютермен бағаланады.

«5»-92% - 100%

«4»-84% - 92%

«3» -76% - 84%

Тест сұрақтары.

1. Теміртау қаласындағы ереуіл қашан болды?

А) 1958 ж желтоқсан б) 1957 ж сәуір

Ә) 1959 ж тамыз в) 1960 ж маусым.

1. Теміртау ереуілінің болу себебі

А) Салықтың көбеюі Б) Азық-түлік, тұрғын үй жетіспеуі

Ә) Жалақының аз болуы В)Мүлкін тәркілеу, жұмыссыздық.

1. « Жас тұлпар» ұйымы қай қалада?

А) Алматы. Б) Мәскеу

Ә) Ленинград В) Ақтөбе

1. «Жас қазақ» бірлестігі қай қалада ұйымдасты?

А) Верный Б) Қарағанды

Ә) Семей В) Павлодар

1. «Тайшұбар» бірлестігі қай қалада?

А) Қостанай Б)Қызылорда

Ә) Орал В) Семей

1. Неміс автономиясын КОКП Орталық комитеті қай жылы шешім қабылдады?

А) 1970 ж қыс Б) 1981 ж көктем

Ә) 1979 ж көктем В) 1959 ж жаз

1. Неміс автономиясының құрамына қандай облыстар кірді?

А) Орал,Ақтөбе, Қызылорда Б) Ақмола, Повладар,Қарағанды

Ә) Ақмола, Семей, Өскемен В) Ақмола, Жамбыл,Семей

1. 1979 ж 19 маусымда Неміс автономиясын құруға қарсы шеру өтті?

А) Семей Б) Ақмола

Ә) Қарағанды В) Алматы

1. «Қазақ халқын қорғаушылар одағы» қай қалада құрылды және жетекшісі кім болды?

А)Верный, Ж.Мәмбетов Б) Орал, Ғ. Әнесов

Ә) Қарқара, Ұ.Саурықов В) Түркістан, М.Шоқай

1. Неміс автономиясының орталығы болады деп шешілген қала?

А) Семей Б)Қарқара

Ә) Көкшетау В)Ерейментау

Бағалау парағы

Сыныбы

Оқушының аты – жөні:

Пәні:

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
а	а	а	а	а	а	а	а	а	а

1. Жаңа сабақты түсіндіру:

Мұхтар Шаханов ағамыздың:

Тарихым жатыр тасымда,

Тіл қатып келер ғасырда.

Азаттық дейтін ұғымның,

Желтоқсан тұрар басында!

деген өлең жолдарынан үзінді ала отырып, жаңа сабағымды бастаймын.2006ж және 2011жылы желтоқсанда халқымыз екі ұлы күнді атап өтті.

2006ж Қазақстанның мемлекеттік Тәуелсіздік алуының 15 жылдығы және Қазақстандағы Желтоқсан көтерілісінің 20 жылдығын,ал 2011жТәуелсіздік алуымыздың 20 жылдық мерей тойларын атап өттік Екеуінде өз деңгейінде атап өттік.Бұрынғы ойдан шығарылған айыптаулардың барлығы толықтай шығарылды. «Шөлмек мың күн сынбайды, бір күн де сынады»- дейді халық даналығы. Кешегі Кеңес Одағының кезіндегі қолдан жасалған халықтар достығы да осы шөлмектің кебін киді. Оның себебі билеуші топ өздері билеп отырған орыс халқынан да басқа халықтардың бар екенін, олардың көп санды халықтың қолбаласы емес, терезесі теңұлт ретінде өмір сүргісі келетінін ескермеді. Олардың ұлттық ерекшелігі есепке алынбады.Билеуші топтыңөркөкіректігі өз білгенін жасады. Билік басына келген Горбачев демократия ел бостандығын ілестіре келді. Бұған әсіресе, жастар жағы қатты сенді Горбачевтың қыңырлығы 'Қазақстанға қырын келді. Республиканы отыз жылға жуық басқарып, қазақ халқының құрметіне бөленген біртуар перзенті Д.А.Қонаевты бар-жоғы 18 минутқа созылған Пленумда орнынан алып тастап, орнына Ульяновск облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болып істейтін Колбин дейтін біреуді әкеліп коя салды. Қазақ халқынын ар-намысты жоғары қоятынын өркөкірек өзімшілдер түсінбеді, түсінгісі де келмеді. 17 желтоқсанда сол кездегі Брежнев атындағы алаңда шыдамның шөлмегі быт-шыт болды. Заңды шерудің бейбіт жолмен аяқталатынына күмәнсіз болатын. Жастардың үміті ақталмады.

Желтоқсанның мұзға жаққан алауы ұлт санасында 26 - жыл бойы жаңғырып келеді, әлі де жаңғырмақ.

Сауалнама сұрақтары.

1. Сауалнама барысында кездесетін негізгі тірек сөздер анықтамасын дұрыс табайық.

Декабристер - 1986 жылғы 17-18 желтоқсанда Алматыда өткен толқуга қатысқан жастар, зиялы топ.

Геноцид - Нәсіл, ұлт, этникалық немесе діни топтарға қиын тұрмыстық ахуал орнатып, осы топтың мүшелерін толықтай немесе ішінара қырып, жою мақсатымен жасалатын іс - әрекет.

Митинг - Шеру (бейбіт шеру)

Демократия - Халык билігі немесе халықтык баскару.

Усмирителдер - Жуасытушылар

Экстремистер - Саясаты шектен тыс шығып кеткендер.

Метель - 1986 — Әскери-саяси авантюра, жазалау.

Авантюра — Нақты жағдайды ескерместен қолданылатын, әдетте, қапыда қалдырып, сәтсіздікке ұшырататын қауіп-қатерлі әрекет.

Фактор - Айғақ.

Реформатор - Бетбұрыс жасаушы жас буын.

Желтоқсан жайлы аз жазылып, аз айтылып жүрген жоқ.Бұл тақырыпты 9 сыныпта арнайы тоқталып өткенбіз,ал енді бүгін өткенді еске түсіріп ,«Желтоқсан - 1986» туралы не білетіндеріңізді ортаға салайық. (Оқушыларды тыңдау )

1. Сұрақ:Өз қиял — дүниеңізде «Желтоқсан оқиғасын» көзіңізге қалай елестетер едіңіз? Тірек-сызба түрінде көрсетулеріңізге болады.

2. Сұрақ:«Колбин науқаны» қалай жүргізілді? Тірек-сызбамен сөйлеуге болады.

3. Сұрақ:Түсіп қалған сөздерді тауып, орнына қой және шығарған кім екенін атап көрсет:

--------------таза басым бар,

---------------жасым бар,

---------------- қаным бар

----------------жаным бар

___ _____

Алам-------- алыңдар

--------------деген атым бар

-------------- затым бар

-------------- тоқты құрбандық

Атам---------- атыңдар!

1. Бекіту:- Желтоқсан оқиғасы нәтижесінде біз не нәрсеге қолжеткіздік?

• Тәуелсіз Егеменді мемлекет болдық!

• 1991 жылы 1 желтоқсанда тұңғыш президент болып Н.Назарбаев сайланды.

• 1991 ж 10 желтоқсан ҚазКСР Қазақстан Республикасы болып жарияланды.

• 1991 ж 16 желтоқсан Тәуелсіздігімізді алған туралы Декларация қабылданды

• 1992 ж 2 наурызда БҰҰ мүше болдық.

• 1993 ж 28 қаңтарда тұңғыш Конститутциямыз қабылданды.

• 1993 ж 15 қараша тұңғыш ұлттық валютамыз теңге қолданысқа шықты.

1. Қорытындылау: Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев сөзімен аяқтағым келеді «Күрделі кезеңнің күйбеңімен жүріп 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының тарихи маңызын толық дәрежеде бағалап үлгерген жоқпыз,бірақ ата-бабаларымыз аңсаған азаттық пен тәуелсіздікке қол жеткіздік».

Дүниежүзілік маңызы бар бұл оқиғаны әлем таныған тұлға және мемлекетіміз- дің ел таныған көшбасшысы ретінде Елбасы лайықты деңгейге көтере алды.

Бейне қөрініс көру «Желтоқсан желі"

Желтоқсан құрбандарын еске алу,1мин үнсіздік

1. Бағалау

1. Үйге тапсырма беру:1. §12-13 Желтоқсан оқиғасы (оқып келу.)

2. «Тұғыры биік ұлы тұлға».

Д.А.Қонаев туралы кіші шығармашылық ізденіс

жұмысын жазып келу.

Черемуха газы

Өрт сөндіргіш машина

Резеңке шоқпар

Қызмет иттері

Демонстранттар

Ұрып -соғу

Солдаттардың сапер күрегі

Қарға көму

Сойылмен соғу

Түрліше жазалау

Азаптау

Бұрқасын 86