Саба?ты? та?ырыбы: XVIII ?асырды? бірінші ширегіндегі
?аза? ханды?ыны? ішкі ж?не сырт?ы жа?дайы
Саба?ты? ма?саты:
· XVIII ?асырды? бас кезіндегі ?аза? ханды?ыны? ішкі ж?не сырт?ы жа?дайы ж?нінде жалпы т?сінік беру, осы кезе?дегі Ресей мен ?аза? ханды?ы м?дделеріні? жа?ындасу себептерін т?сіндіру;
· ??жаттарда?ы деректермен ж?мыс істей отырып, е? бастысы неге назар аударуды аны?тау, деректерді салыстыра отырып ?орытынды жасау;
· ?з хал?ыны? тарихына ??рметпен ?арау?а т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас
?дісі: интерактивті
К?рнекілік: ?аза?станны? XVIII ?асырды? І ширегіндегі картасы, сызба.
Негізгі ??ымдар:дипломатиялы? миссия, транзиттік сауда, Ресей саясатыны? ?скери-отаршылды? сарыны, ойрат бас?ыншыларына ?арсы ?аза? хыл?ыны? азатты? к?ресі, отар, империя, сепаратизм, ??рылтай.
Саба?ты? барысы:
1. ?йымдастыру кезе?і
2. О?у ??ралын тексеріп т?гелдеу
3. «Хабар» ел жа?алы?тарына шолу /с?рау/
?й тапсырмасын ?айталау:?й тапсырмасын с?рау кезінде практикалы? ж?мыс ретінде картамен ж?мыс ж?не терминдер бойынша диктант аламын (?аза?тарды? саны мен орналас?ан жерлері, ж?здерді? аума?ы, т.б.).
Жа?а та?ырыпты о?ытуды? жоспары:
1. XVIII ?асырды? бас кезіндегі Т?уке ханны? ішкі ж?не сырт?ы саясаты.
2. ?аза? ханды?ыны? ыдырай бастауы.
3. ?аза?стан аума?ына сырт?ы ?ауіпті? к?шеюі ж?не жо??ар шап?ыншылы?ы.
4. ?аза?старды? жау?а тойтарыс беру ?рекеттері.
5. ?аза?старды? ?ару-жара?ы мен ?скери д?ст?рлері.
О?ушыларды? ойлау ?абілеттерін арттыру ?шін осы та?ырып?а байданысты 7-сыныпта?ы ?аза?станны? орта ?асырлар тарихы курсы бойынша ?ткен та?ырыптарынан с?ра?тар ?ойып, естеріне т?сіремін, себебі б?л материалдарды? жа?а та?ырыпты т?сіндіруге тікелей ?атысы бар:
1. 1680-1715 жлдары ?аза? ханды?ын кім биледі?
2. Т?уке хан шы?ар?ан «Жеті Жар?ы» за?дар жина?ыны? ?андай тарихи ма?ызы бар?
3. Жо??ар ханды?ы ?ашан ??рылды? Жо???ар билеушілерінен кімдерді атай аласы?дар?
4. XVI ?асырда?ы ?аза?-орыс ?атынастарыны? ?андай ерекшеліктері болды?
Осыдан кейін о?ушыларды? жауаптарын ты?дап балалар?а XVI?асырды? ая?ы мен XVII ?асырда?ы Ресейді? ?аза? жеріне баса назар аудара баста?анын ??гімелеймін.
Ол, бірінші, Ресейді? саяси ж?не сауда -?леуметтік-экономикалыв? дамуынан, екіншіден орыс мемлекетіні? Орталы? Азия мемлекеттерімен экономикалы? ж?не дипломатиялы? байланыс орнатуынан к?рінеді. Саба?ты т?сіндіре отырып, о?ушыларды? к?з ?аперін арттыру ?шін т?мендегідей хронологиялы? кесте толтыртамын.
Жылдар
Негізгі о?и?алар
Ма?саты мен ма?ызы
1552
1556
1585
1586
1587
1594
1604
1710
1716
1717
1718
1720
www.jospar.kz к?нделікті саба? жоспарын сатып алу?а е? сенімді сайт.
№1 тапсырма:
Осы о?и?алар?а с?йене отырып, Ресей ?аза? ханды?ына ?атысты саясат ж?ргізгенде алдына ?андай ма?сат к?здегенін аны?та?дар.
Осыдан со? ?аза? ханды?ыны? ішкі ж?не сырт?ы жа?дайын, сондай-а? Т?уке хан ?айтыс бол?аннан кейін жо?ары билік ?шін ?р ж?зді? билеушілері арасында?ы таласты о?ушыларды? есіне сала отырып, келесі тапсырманы беру керек.
№2 тапсырма:
- ?аза?стан тарихы хрестоматиясынан Т?уке ханны? билігі кезіндегі материалдарды пайдалана отырып, Т?укені? жеке басына мінездеме беру. (Б?л тапсырма б?рын?ы ал?ан білімді жа?а саба? ар?ылы толы?тыру?а к?мектеседі. Осыдан кейін о?ушыларды? жауаптары бойынша кесте толтыра отырып, XVIII ?асырды? І-ширегіндегі ?аза? ханды?ыны? ?ызметін к?рсету.)
Хандар
Т?уке хан
?айып хан
?біл?айыр хан
Жеке бас ерекшеліктері
Ханны? ж?ргізген іс-?рекеті мен саясаты
Тарихи ма?ызы
?аза?стан аума?ына сырт?ы ?ауіпті? к?шеюі мен жо??ар шап?ыншлы?ы т?мендегі жа?дайлар?а байланысты болды: Т?уке ханны? ?айтыс болуы, ханды? ішіндегі саяси бытыра??ылы?, ?аза? ханды?ына к?рші мемлекеттерді? басып кіруі, бір орталы??а ба?ын?н Жо??ария мемлекетіні? ??рылуы ж?не оны? б?рыннан к?з алартып ж?рген ?аза? жеріне негізгі к?штерін жіберуге м?мкіндікті? пайда болуы, т.с.с. Жо??ария?а тойтарыс беру ?рекеттері ж?нінде айтар алдында о?ушылар?а келесі с?ра?тарды ?оямын: ?арсы т?ру ?оз?алысы ?алай ?йымдасты, осы кездегі ?аза? с?лтандарыны? іс-?рекеттері, жау?а тойтарс беру идеясына батырлар мен халы?ты? к?з?арасы. ?аза?тарды? ?ару-жара?тары мен ?скери салт-д?ст?рлер туралы айта отырып, ?осымша «?олданбалы ?нер ?лгілері», «XVIII ?. ?аза?тарды? ?ару-жара?ы», т.б. е?бектерді пайдаланамын
Жа?а та?ырыпты бекіту ?шін ?ойылатын с?ра?тар:
1. XVIII ?асырда Ресейді? ?аза?стан?а ?ызы?ушылы?ыны? к?шеюіне не себеп болды?
2. XVIII ?асырда? ?аза? ханды?ыны? ішкі жа?дайын ?алай бейнелеуге болады?
3. XVIII ?асырды? І-ширегіндегі ?аза? ханды?ы т??ірегіндегі сырт?ы хал-ахуал ?те к?рделі болды, осы?ан мысал келтір.
(??жаттармен ж?мыс, 19-бет.)
?й тапсымасы:
1. Картамен ж?мыс-Ресейді? ?аза?стан жерімен шектесетін аума?тарда сал?ан ?скери-тірек бекеттерін карта?а т?сірі?дер.
2. Осы кезе?де ?аза? хандары ішінен кімді жетекші болды деп есептеуге болады, себебін к?рсеті?дер.
3. 1635ж., 1710ж., 1715ж. – ?аза? ханды?ы тарихында?ы ?андай о?и?алар?а байланысты даталар.
