Саба?ты? та?ырыбы:. V-X ?асырларда?ы арабтар
Ма?саты:
- Білімділік: V-X ?асырларда ?мір с?рген араб феодалды? мемлекетіні? ??рылуы, саяси ж?йесі, шаруашылы?ы ж?не арабтарды? бірігуі мен ислам дініні? таралуы туралы толы? ма?л?мат беру.
- Дамытушылы?: Жа?а саба?ты ?ткен саба?пен байланыстыра отырып, о?ушыларды? білімділігін арттыру, д?ниетанымын ке?ейту, ойландыратын с?ра?тар ?ою ар?ылы о?ушыны? ойлау ?абілетін дамыту.
- Т?рбиелік: Осы та?ырыпты ?те отырып, о?ушыларды адамгершілікке, ?ткенге сыни т?р?ыда талдау жасай алатын иманды, білімді, м?дениетті азамат т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: Жа?а саба?
Саба?ты? т?рі: аралас
?дісі: Интерактивті
Саба?тан к?тілетін болжам: О?ушылар топты? ?рекетте болжау, ой ша?ыру, семантикалы? кесте, джиксо, ойын, тапсырмалары барысында бір-біріні? шы?армашылы? танымын арттыру?а ?рекеттесіп, жа?а білімді ме?гереді, д?ниетанымы ке?ейеді.
Саба?ты? к?рнекілігі:
1. V-X ??. Арабтарды? саяси картасы,
2. Слайд к?ріністері
?улие София храмыны? бейнесі
VI-X ??. Арабтарды? саяси картасы
?а?баны? бейнесі
Жа?а терминдар
3. Бейнематериал
Б?дір со?ысы
?ажылы?
Саба?ты? барысы: І Кіріспе б?лім
?йымдастыру кезе?і
О?ушыларды т?гелдеу
Топ?а б?лу
«Тарихты білмей-?ткенді, ?азіргі жа?дайды білу,
келешекті болжау ?иын»-деп ?л Фараби айт?андай
Сіздерді? ойлары?ызша тарих деген не? /ой ша?ыру/
Біз орта ?асырлар тарихын ?тіп жатырмыз.
Орта ?асырлар тарихы нешеге б?лінеді.
Біз ?ай кезе?ін ?тіп жатырмыз
?ткен саба?: V-X ??. Византия империясы.
Шы?ыс пен Батысты жал?айтын алтын к?пірге айнал?ан бай, таби?аты тамаша, ?уатты Византия империясы туралы мен сіздерді? білідері?ізді тексеру ?шін сіздерге семантикалы? кесте таратпа?пын. /1,5 минут уа?ыт беріледі/
?асырларда?ы Византия империясы
/семантикалы? кесте/
Жылдар
1453
жыл
527-565ж
443-448ж
395
жыл
324
жыл
1
Константин астананы Рим ?аласынан
Византия?а ?ашан ауыстырды.
2
Рим империясы ?ай жылы ресми т?рде
екіге б?лінді
3
Юстинианны? билік ??р?ан
кезе?ін тап
4
Византия?а ?ай жылдары ??ндар
жоры? жасады
5
Константинопольді осман т?ріктері
?ашан басып алды.
Слайдтан кестені ?алай толтыр?андары?ызды ба?ыла?ыздар
1. Византия империясыны? астанасы Константинопльді? орнына ?азір ?андай ?ала орналас?ан. /Стамб?л/
2. Студия ?она?ы аны?тал?ан со? о?ушылар?а ?ткен саба?тан ?ояр сауалдары?ыз болса студиямыз?а ?о?ырау шалулары?ыз?а болады деп ескертіледі. Студиямызды? байланыс телефондары 32-32-32
Византия империясыны? орнында ?азір ?андай мемлекет орналас?ан? /Т?ркия/
- Студиямыз?а ?о?ырау шалынып жатыр.
- С?ра?ы?ызды ?оя бері?із
1. Б?л мемлекетпен бізді? байланысымыз ?андай?
/олар бізді? туыс?анымыз, 9-11 ??. ?аза?стан жерінде ?мір с?рген о?ыз мемлекетіні? ?рпа?ы, Т?ріктерді? ?ара ша?ыра?ы ?аза?стан./
- Т?ркия ?зіні? о?т?стігінде ?ай елдермен шектеседі.?
/Араб елдерімен/ рахмет!
Б?гін бізді? студияда ?она?та бол?ан .
Балалар, т?ркия ?зіні? о?т?стігінде араб елдерімен шекетседі екен. Арабтар туралы не білеміз ж?не не айт?ымыз келеді?
Мыс:
басына а? орамал та?ып ж?ретін ел.
М?сылмандар
Жа?а саба??а к?шу
Балалар слайд?а назар аудары?ыздар. Сіздерге ?сынылып отыр?ан мына терминдерді болжап к?релік?
1. Мекке
2. Халиф
3. ??м
б?л с?здерді неліктен ?сынып отырмын.
1. ??гіме т?ркіні не туралы болма?
2. ?андай ма?ыналар береді.
Сіздерді? бірінші болжаулары?ыз а?талды.
Б?гінгі жа?а саба?ымызды? та?ырыбы.
«6-10 ?асырларда?ы арабтар»
Жа?а саба?ты? жоспарымен танысы?ыздар:
Жоспарды таныстырмас б?рын ?ш топ?а ат ?ойып алайы?.
Мекке, Халиф, Кордова
1. Ежелгі арабтарды? ?оныстан?ан жері мен шаруашылы?ы, 6-7 ?асырларда?ы арабтарды? бірігуі ж?не ислам дініні? таралуы. /МЕККЕ/
2. Араб халифатыны? ??рылуы ж?не феодалды? ?атынастар./ХАЛИФ/
3. Араб халифатыны? саяси бас?ару ж?йесі. /КОРДОВА/
Сіздерге белгіленіп берілген материалды на?ты т?сіну ?шін берілген бейнематериал?а назар аудары?ыздар.
Берілген бейнематериал сіздерді? та?ырыптары?ыз?а ?атысы бар ма, жо? па оны кейін пайымдай жатарсыздар
/Материалды игеруге сіздерге 2 минут уа?ыт беріледі./
Слайдта картаны? бейнесі т?рады.
1. МЕККЕ ТОБЫНЫ? ЖАУАБЫ
1. Араб т?бегіні? жер к?лемі-3 млн ш/ш
2. Жеріні? к?бін ??м басып жатыр, сусыз жерде адам т?ру?а ?олайсыз.
3. Т?бекті ежелден арабтар ?оныстанады
4. Мал ж?не егін шаруашылы?ымен айналысады.
5. ?ол?нер мен саудасы дамы?ан ?алалары-
Неджран
Мекке
Таиф
Арабияда феодалды? к?штер дамып, м?лік те?сіздігі тере?деді, сондай-а? жа?а жерлерді жаулап алу ірі мемлекет ??ру?а негіз болды. Арабтарды біріктіру идеясын уа?ыздау ке? етек алды. Ислам идеясын таратушы М?ХАММЕД Пай?амбар (570-632) Меккеде туып ?скен.
М?хаммед пай?амбарды? діни уа?ыздарына ?арсы бол?ан Мекке ?аласыны? билеушілері ?асиетті ?а?баны басып алып, Пай?амбарды? ?аладан кетуін талап етті. Мекке ?аласында ?зіне ?олдау таппа?аннан кейін М?хаммед пай?амбар Арабияны? екінші ?аласы Ясрибке (?азіргі Мекке) барып паналау?а м?жб?р болды. Сол жерде Медине хал?ынан ?олдау тауып, Меккеге ?арсы жоры??а дайындалады. Осы жоры?та жоры??а жеткен М?хаммед Меккені ислам дініні? орталы?ы деп жариялайды.
Ал ?а?ба ?рбір м?сылманны? Алла?ты? алдында шамасы жетсе, д?улетті болса ?мірінде 1 рет парызын ?тейтін ?асиетті орын?а айналды
2. ХАЛИФ ТОБЫНЫ? ЖАУАБЫ
Мекке ?аласын ба?ындыр?ан М?хаммед тек дінді ?ана уа?ыздап ?оймай, м?сылман мемлекеті билігін ?з ?олына алды. Ел басшысы бола отырып, елді бас?ару ?шін ?зіні? айналасына діни ке?есшілерді жинап, а?ылдасып отырды.
Елді? билігі ?асиетті ??РАН шари?аттары ар?ылы ж?ргізілді.
ЖЕКЕ МЕНШІК м?ра ретінде са?талды.
Ер адам ?йел адамнан жо?ары ба?аланды. /?йелді? беделі жо?арылайды./
?ол?а т?скен ?рыны? ?олы не сауса?ы кесілді. /3 рет ескертуден кейін/
Жер мемлекетке, Алла?а адал ?ызмет ат?ар?анадамдар?а берілді. Ж?не олардан ?ШЫРсалы?ы жиналып т?рды.
Малшылардан ЗЕКЕТ алынды
610 жылдар шамасынан 632-33 жылдар?а дейінМ?хаммед (с.?.с.) ислам мемлекетін ??рды.
Пай?амбар ?лгеннен кейін оны? ізбасарларына ХАЛИФ (пай?амбар ізін жал?астырушы, жолын ?уушы) деген ата? берілді.
С?йтіп араб халифаты деген ірі мемлекетті М?хаммедті? серіктері
1. ?БУ Б?КІР р.?.
2. Омар ибн Хаттаб
3. Осман ибн Аффан
4. ?ли ибн Абу Талиб
Араб халифаты
Иран, Сирия, Иордан, Армения, Египет, Вавилон жерлерін,
648 жылы Солт.Африкада?ы Ливияны,
711-718 жылдары Гибралтар б??азы ар?ылы Пиренецй т?бегіндегі Испанияны жаулап алып, Франция жеріне дейін жетті.
Шы?ыста Араб халифаты
Орта Азия жерін жаулап, Мерв ?аласын халифатты? орталы?ына айналдырады.
С?йтіп, ?ндістаннан Атлант м?хитына дейінгі жер Араб халифаты мемлекетіне ба?ындырылды.
Араб халифаты жаулап ал?ан жеріндегі барлы? халы?тар?а ислам дінін таратты.
Араб халифатыны? бас?ару ж?йесі.
Барлы? ба?ындырыл?ан жерлер мемлекет меншігіне айналдырылды ж?не де ислам дінін ?абылдады. Пай?амбарымызды? билігінен кейінгі 4 халифаттан кейін арабия ?лемінде ?лкен-?лкен екі ОМЕЙЯ ж?не АББАС деген ?уеттер билік етті.
3. Араб халифатыны? саяси бас?ару ж?йесі
Омейя ?улеті.
- 661-750 жылдары ?мір с?рді.
- Жері жа?ынан е? к?бі, ?лкені болды.
- О.?улеті 5 жергілікті бас?ару айма?ына б?лінді.
- ?р айма?ты ?мір бас?арды
- ?мірді? 2 орынбасары. Бірі салы? жинау мен ?аржы м?селесімен айналысса, екіншісі діни істермен айналысатын болды.
- О.?улеті ?о?амды? мекемелер мен мешіттер салу?а к?птеп к??іл б?лді. Сауда мен ?ол?нер дамыды.
- ?за??а созыл?ан ба?таласты?тан Омейя ?улеті 750 жылы ?бу М?слім баста?ан к?терілісшілерді? кесірінен ??лап оны? орнына Аббас ?улеті билігін оргнатты.
Аббас ?улеті
1. 750-1258 жж.
2. М?хаммед пай?амбарды? немере а?асы Аббастан тарады? дейтін ?улет ?стемдік еткен 100 жылда халифатта?ы феодалды? ?атынастар к?шейіп, сауда ?рістеді.
3. Халифат Азия, Африка, Еуропа ??рлы?тарын ?амты?ан ?лемдік держава?а айналды.
4. Б?л ??рлы?та?ы халы?тарды? ?здеріне т?н тарихи, м?дени, діни ерекшеліктері болды.
5. ?рт?рлі тілде с?йлеп, ?з салт-д?ст?рлерін ?станды.
8-10 ??. Халифат бірнеше т?уелсіз мемлекеттерге ыдырап кетті. Оларды? ішінде ірілері
1. Ба?дат халифаты 750-1258,
2. Фатимилер халифаты 909-1071,
3. Кордова халифаты 756-1031,
4. Саманилер мемлекеті 875-999
- Арабтар ?андай дінді ?станып дамытып отыр?
- ??ран К?рім ?ай тілде т?скен?
- Арабтар мен ?аза?старды? орта? ?асиетін тап.
- Жа?илиет д?уірі ?ай ?асырлар?а дейін ?мір с?рді
- 711-718 жж. Арабтар ?ай елді жаулап алып, ?андай мемлекет ??рды?
- Омейя ?улетіні? билік еткен кезе?і? /661-750/
- Аббас ?улетіні? билік еткен кезе?і? /7501258/
- Омейя ?улеті неше жергілікті бас?ару айма?ына б?лінді?
- ?мірді? екі орынбасарлары ?андай істермен айналысты?
- Аббас ?улетіні? е? со??ы халифі кім?
- ?ткен аптада Президентіміз араб мемлекеттеріні? ?айсысында ресми сапармен болып ?айтты.
Жа?а термин с?здер
?шыр- ?нім т?сімінен берілетін салы?
Жа?илия- наданды?
Халиф-М?хаммед Пай?амбар ?лгеннен кейін арабтар мемлекетіні? басшысы бол?ан оны? орынбасарлары.
Халифат- Халифтер бас?ар?ан исламды? Араб мемлекеті, оны? ??рамына кірген елдер.
Саба?ты бекіту.
1. Б?гін біз 5-10 ?асырларда?ы арабтарды? тарихын таныды?.
2. Жалпы ал?анда арабтар ислам ?леміні? орталы?ы екендігімен, м?найымен, м?дениеттілігімен, ?ркениеттілігімен д?ниеж?зінде ерекшеленеді.
Мыс: араб елдеріні? к?бісінде т?рме жо?, ?алам проблемасына айналып отыр?ан ара?, наркотик, СПИД, дегенді м?лдем білмейді.
Пай?амбарымыздан кейін 4 халиф /сахаба/?мір с?ргендігін, одан кейін ?лкен-?лкен Омейя ж?не Аббас ?улеттеріні? билігі туралы, 1258 жылы б?л ?улетті? де билігі Шы??ыс ханны? ?скерлері
?йге тапсырма: §4.о?у